Alþýðublaðið - 18.04.1931, Blaðsíða 1

1931.
Fyrra blað.
Laugardaginn 18. april.
89. tölubiaö.
Barist til beggja handa.
Málin, sem barist er um í peim bardaga, er nú geijsar,
ern prjú stefnuskráratridi jafnaöarmanna: 21 árs kjörgengi
og kosningarréttur, afnám réttindamissis og breytingar á
kjördœmaskipuninni.
Fylktu pér fast. um stefnuskrá pína, íslenzk alpýda!
„Jafnadarmenn munu
aldrei láta hlut sinn fijr-
ir neinum, — peirra er
alt ad vinna, hinna er
öllu ad tapa. — eda ao
ödmm kosti ad slást í
hópinn.“
Aljjýðublaðiö,
2. jan. 1928.
í pteim deilum, sem nú eru
háöar um land alt út af stjórn-
ar-ráni Tryggva Pórhallssonar,
verður aljjýöa mamia, félagar Al-
þýðuflokksins, að m.una vel mál-
in, sem barist er um.
Þegar Alþýðusamband ísLands
var stofnað fyrir 16 árum, krafð-
ist það þegar breytingar á kjör-
dœmaskipuninni. Eins og þá var
og er enn var það ekki fólkið,
sem landið byggir, sem réði vali
þingfulltrúa, beldur í raun og
veru, og miklu fremur, sýslutak-
jnörkin tíg lega landssvæðanna.
Er það gott dæmi að taka til
iskýringar, að 1 Austur-Skáftfell-
jngur vegur upp á móti 5 Reyk-
víkingum á kosningarréttarsvið-
inu. í öll þessi 16 ár hefir Al-
þýðuflokkurinn barist fyrir þess-
ari kröfu sleitulaust af því, að
hann' er sannasti og róttækasti
lýðræðisflokkurinn. Eftir að hann
fékk fulltrúa kosna á alþing báru
þeir þessa kröfu fram, og um
hana hefir ■ verið skrifað í blöð
flokksins hvað eftir annað. Bæði
íhöldin, bæði stóra íhaldið og
litla íhaldið, hafa lagst fast á
móti þessari kröfu, og hafa þau
ekkert sparað til að níða Al-
þýðuflokkinn fyrir hana. Bæði
Timinn, Vörður og Mgbl. hafa
ritað greinir gegn breytingum á
kjördæmaskipuninni, að undan-
teknu einu skifti, er Krrstján Al-
bertsson, ritstjóri Varðar, birti þá
skoðun sína í blaðinu, að hann
áliti kjördæmaskipuiuna rang-
láta, en þá reis upp miðstjórn
Ihaldsflokksins, sú hin sama, er
nú situr, og lýsti þvi yfir, að
þetta væri áö eins einkaskoðun
ristjórans, Ihaldsflokkurinn ætti
þar enga hlutdeild og bæri þvi
enga ábyrgð á orðum Kristjáns.
— En nú er íhaldsflokkurinn orð-
irín fylgjandi breytingunni — og
kemur það ekkert málinu við
.með hverjum hætti það hefir
orðið. Framsóknarflokkurinn er
aftur á móti hatrammur andstæð-
ingur nokkurra breytinga * til
rýmkunar á kjördæmaskipuninni
og þar með á lýðræðinu, og hafa
atburðir síðustu daga sýnt það.
Ástæðan fyrir því er sú, að
Framsóknarflokkurinn tapar á
endurbótum á þessu sviði.
Frá upphafi heíir það verið á
stefnuskrá Alþýðusambands ís-
lands, að afnmnið skyldi úr
stjórnarskránni það hróplega
ranglæti, að menn vær.u sviftir
ahnennum mannréttindum fyrir
þær sakir einar, að þeir væru
fátækir, og hefðu þurft að leita
til samfélags meðbræðra sinna
um lxjálp í erfiðri lífsbaráttunni.
Allir þekkja baráttusögu þess-
arar kröfu. Undanfarin 12 ár hef-
ir um fáar kröfur alþýðunnar
verið deilt eins og þessa. Hafa
íhaldsblöðin jafnvel notað Iretta
mál sem kosninga-„bombu“ á Al-
þýðuflokkinn. Og fyrir 1—2 áruin
stóð í aðahnálgagni þesSj að Al-
þýðuflokkurinn viidi gera landið
að letingja- og slæpingja-landi,
þvi að þegar búið væri að af-
nema mannréttindamissinn vegna
sveitarþágu, þá hættu allir að
nenna að vinna og færu að slæp-
ast. Á líkan hátt hefir Tíminn
tekið í strenginn. Jafnaðarmenn
hafa staöið einir uppi, barist til
beggja handa og reynt að
„verzla“ málinu í gegnum þing-
ið, en ekki tekist — þar til á
þessu þingi, sem nú er mest um
deilt. — Nú er ihaldið orðið med
málínu, og það kemur ekki held-
ur málinu við núna, hvers vegna
það er nú með því, en það
gladdi jafnaðarmenn og þeir
hugðust því að hamra járnið
meðan það væri heitt. Breyting
um þetta atriði við stjórnar-
skrána er borin fram í eíri deild,
jafnaðarmenn greiða tillögu sinni
auðvitað atkvæði óg íhaldsmenn-
irnir, en Jónas Jónsson og Gud-
mundur í Ási á móti. Þeir vildu
halda áfram að brenna afbrota-
mannsstimpilinn á enni fátækra
manna.
21 árs kjörgengi og kosningar-
réttur hefir frá öndverðu verið
stéfnuskráratriði Alþýðusam-
bands Islands, Er það og krafa
um rýmkun á Jýðræðinu, eins
og báðar þær kröfur, sem að
framan getur. Baráttan fyrir
þessari réttlætiskröfu unga fólks-
ins hefir og verið afar-hörð. Blöð
andstæðingaflokka alþýðunnar
hafa’ hundelt þá menn í alþýðu-
samtökunum, er hafa borið hana
fram, og um hana hefir verið
deilt mjög á alþingi. Jón Bald-
vinsson bar kröfuna fyrst fram
í neðri deild alþingis árið 1921
— fyrsta þingið, er hann sat.
Tillaga hans í málinu var stein-
drepin af sameinuðum íhöidunl
Síðan hefir krafan verið marg-
borin fram og síöast á þinginu
1928 var krafan drepin með í-
haldsatkvæðum og atkvæðum
„ráðherranna" beggja, Jónasar og
Einars. En á næsta þingi tókst
jafnaðannönnum að „verzla“
málinu í gegn, þannig, að 21 árs
4tosningarréttur og kjörgengi
kæmist á í sveita- og bæjar-
stjórnar-kosningum. Þfetta var
stórt spor og vakti gleði meðal
unga fólksins í landinu. En
stærsta sporið var óstigið, óg
pað átti að stíga á þingi því,
sem , nú er nýrofið. Ríkisstjórn
bar málið fram, virtist tryggara
að hún gerði það til að reyna
með því að binda ósjálfstæða og
afturhaldssama fiokksmenn henn-
ar. — Vírtist málið vera trygt,
því að kunnugt var orðið að í-
haldsmenn voru málinu fylgjandi,
og kemur þaö þessu ekkert við
í svipinn, með hvaða hætti snún-
ingur beggja flokkanna í þessu
máli hefir orðið. — En áður en
málið kemur til fullnaðarúrskurð-
ar rýfur Framsóknarstjórnin
þingið. Og í þessu felst kjarni
þeirrar baráttu, sem nú er háð.
Baráttan stendur um eitt, en þó
þrent:
Meira lýðræði:
Þrjár stefnuskrátkröfur Alpýðu-
flokksins.
Baráttan stendur um breyting-
arnar á kjördæmaskipuninni.
Baráttan stendur um 21 árs
kosningarréttinn og kjörgengið.
Baráttan stendur um afnám
mannréttindamissisákvæðisins, er
setur kolsvartan blett á stjörn-
arskrána.
Jafnaðarmenn — verkamenp,
verkakonur og sjómenn — hafa
alt af, síðan þessi stétt vinnandi
manna fór að taka sjálfstæðan
þátt í stjórnmólum, barist drengi-
Lega fyrir þessum kröfum og
loksins eftir eins og hálfs ára-
tugs baráttu alþýðunnar, sem
megnað hefir að vekja réttlætis-
kend meiri hluta þjóðarinnar, lœt-
ur stóra íhaldid undan síga, —
en litla íhaldið ekki.
Framsóknar-flokkurinn framdi
valdaránið, sem hann er nú að
flýja frá — til þess. að varna
því, að þessar réttlætiskröfur al-
þýðunnar næðu fram að ganga.
Það var vitanJegt, að þær
hefði verið samþyktar á þessu
þingi, og þá fóru fram kosn-
ingar í sumar án þess að þær
hefðu verið virkar, vegna þess,
að þær hafa í för með sér breyt-
ingar á stjórnarskránni. Á næsta
þingi, næsta vetur, hefðu þær
, verið samþyktar öðru sinni (sér-
staklega hefði það þó verið full-
víst hefði hvorugur íhaldsflokk-
anna komist í hreinan meiri
hJuta) og þá voru þær orðnar
fullvirkar. Þá áttu kosningar aft-
ur að fara fram um vorið eða
sumarið 1932 — og jiá hefðu allir
21 árs gamlir menn haft kjör-
gengi og kosniugarrétt, enginn
maður verið sviftur kosningar-
rétti og kosnihgar farið fram í
stórum kjördæmum og flokkarnir
fengið fulltrúa á þingi samkvæmt
atkvæðatölum sínum hlutfalís-
lega. Þá hefði atkvæðatala jafn-
aðarmanna á j)ingi að minsta
kosti tvöfaldast, tala stóra íhalds-
ins hækkað eitthvað svo lítið, en
FramsóknarfuIItrúum fækkað nið-
ur í 14—15 (hafa 19). Miðaö viö
kosningarnar 1927.
Þetta sá afturhald Frainsókn-
arflokksins og þvi framdi það
st jórn arskrárbro ti ð.
Aðstaða jafnaðarmanna á þingi
meðan þeir eru svona fáir, ér sú,
að gera bandalag urn velferðar-
mál alþýðu við flokkana til
skiftis. Annað geta þeir ekki.
Framsóknarflokkurinn neitaði
öllu. Hann neitaði að veita fé til
bygginga á verkamannabústöð-
um. Hann stöðvaði allar verkleg-
ar framkvæmdir og gerir þvi
svart fram undan fjTÍr fátæka al-
þýðumenn. Hann þrýstir niður
launum starfsmanna hins opin-
bera og sigar lögreglunni á
verkakonur, er þær berjast fyrir
því að fá sultarkjör sín hjá Sam-
bandi íslenzkra samvinnufélaga
bætt. Hann lokar veðdeildinni og
varnar með því að nokkur at-
vinna verði hér í sumar. Hann
snýst öfugur við Sogsvirkjuninni,
sem er eitt mesta velferðarmál