Morgunblaðið - 24.05.1981, Page 1

þekkingar- og kunnáttuleysi
um og margir leggja _
Halldór Hansen yfirlæknir barnadeildar
Heilsuverndarstöðvarinnar ræðir um
börn á forskólaaldri og uppeldi þeirra
„Viröiö
séreöli barna
ykkarog
notið
innsæið“
Hér áður fyrr,“ sagði
fíalldór, „meðan þekk-
ing var af skornum
skammti, gat hver og
einn glímt við vanda-
mál af eigin hyggjuviti
og eðlisávísun í þeirri góðu trú, að aðrir
stæðu ekki betur að vígi. Nútímamaður-
inn á hins vegar í miklum erfiðleikum
með að taka einfalda afstöðu, því hann
veit með sér, að á svo til öllum sviðum
tilverunnar er til heilmikill fróðleikur,
sem hann veit ekki nema lítil deili á.
Fleiri og fleiri neyðast því til að segja við
sjálfa sig „Þetta er mín skoðun, en
auðvitað hef ég ekkert vit á þessu, svo
það er ekkert að marka mig og mína
skoðun.““ __
Halldór sagði, „að þekkingarflóðið,
sem dunið hefur yfir mannkynið á
undanförnum áratugum, hefði oftast
reynst einstaklingnum ofviða, og bein
afleiðing þess hefði því oftast orðið sú,
að nútímamaðurinn dæmir sjálfan
sig og dómgreind sína úr leik, en
setur traust |sitt á sérfróða menn
eða jafnvel sérfræðingaráð. Þá oft,
án þess að minnast þess, að sérfræð
ingar, hversu sérfróðir sem þeir
kunna að vera um einstök svið, eru
síst líklegri en aðrir til að hafa góða
heildaryfirsýn, þar eð flestum hættir til
að gera sinni sérgrein hærra undir höfði
en góðu hófi gegnir.
Þessi þróun mála gerir vart við sig á
sviði uppeldismála engu síður en á öðrum
sviðum tilverunnar."
Sagði Halldór, „að sjálfsöryggi for-
eldra gagnvart börnum sínum virtist
vera á undanhaldi og þeim foreldrum,
sem ekki treysta eðlisávísun sinni í
sambandi við barnauppeldi, færi fjölg-
andi. Taldi hann þessu miður farið, þar
eð allt, sem grefur undan öryggiskennd
foreldra, græfi líka undan öryggiskennd
barna, þegar öll kurl koma til grafar.
Þetta finna allir foreldrar, en þeir vita
ekki almennilega, hvernig þeir eiga að
breeðast við. Mareir kenna
Texti: Hildur Einarsdóttir Ljósm.: Ragnar Axelsson
hart að sér við nám í von um, að aukin
þekking leysi vandann. En því miður
væri lausnin ekki svona einföld, þó hún
sýndist vera það. Því væri þekking allra
meina bót, mætti til dæmis ætla, að
sérfræðingar í uppeldismálum, barna-
geðlæknar, sálfræðingar og aðrir sér-
fræðingar um börn og málefni þeirra,
ættu að vera sæmilega vel tryggðir gegn
mistökum í uppeldi barna sinna, en svo
virðist ekki vera. Þeim getur orðið á í
messunni engu síður en öðrum, hversu
færir sérfræðingar sem þeir kunna að
vera. Það er einfaldlega eitt að
vera sérfræðingur um börn og málefni
þeirra og annað að vera foreldri," sagði
Halldór. Eftir að hafa hlustað á
Halldór Hansen, varð blaðamanni spurn:
Hvað er þá til ráða?
„Það er ekki auðvelt að kenna fólki að
verða foreldri, því það að verða foreldri
gerist smátt og smátt, er foreldri kynnist
barni sínu. Það, sem ég tel vera mest um
vert, er, að hver einstaklingur fylgist
með barni sínu, því sem það er að gera,
og reyni á hverjum tíma að styðja það í
viðleitni sinni til að ná auknum þroska.
Tilfinningasamband við barnið myndast
smátt og smátt, þegar foreldrarnir fara
að annast það, en er ekki beinlínis fyrir
hendi þegar barnið fæðist. Þetta á jafnt
við um móður sem föður.
Það leiðir heldur aldrei til góðs, þegar
foreldrar leika foreldrahlutverk í krafti
þekkingar sinnar í stað þess að vera
foreldri. Mörg móðir og margur faðir
hafa sett sig í gapastokkinn við að herma
eftir óraunhæfri mynd af fyrirmyndar-
foreldrinu, sem ekki ósjaldan er sett
fram til eftirbreytni í nafni vísindanna.
í samskiptum foreldra og barna kemur
þekking ekki að haldi, ef boðskapur
hennar stangast á við innsta eðli þess,
sem ætlar sér að beita henni á hagnýtum
vettvangi. Foreldri, sem gengur í ber-
högg við innsta eðli sitt í uppeldisaðferð-
um, gerir barni sínu skaða. Leikaraskap-
urinn útilokar barnið frá því að komast í
beint samband við það innsta í persónu-
leika foreldri síns, en fátt getur verið
barni nauðsynlegra, ef það á að þroska
með sér besta eigið eðli. Gervimennska
þvingar því bæði foreldri og barn.
Enginn getur verið yfirmannlegt fyrir-
myndarforeldri til lengdar, án þess að
beita ómannúðlegum sjálfsaga. Sem
fyrirmynd verður það foreldri barni sínu
ofviða, því ekkert barn getur með
SJÁ SÍÐU 44
Sunnudagur 24. maí Bls. 41—72
Það er ekki auðvelt að gera sér grein fyrir vexti og þroska ungra barna í tiltölulega stuttu viðtali. í
samræðum við Halldór Hansen, yfirlækni barnadeildar Heilsuverndarstöðvarinnar, kom fram, að vísindin
hefðu orðið margs vísari um vöxt og viðgang ungra barna í seinni tíð, en tiltölulega lítill hluti þeirrar vitneskju
væri orðin almenningseign ennþá. „Sá fróðleikur, sem síast hefur út, er venjulega í all sundurlausri mynd og
gagnsemi upplýsinganna þvi oft vafasöm,“ segir Halldór Hansen.