Morgunblaðið - 24.01.1982, Qupperneq 10

42
MORGUNBLADID, SUNNUDAGUR 24. JANÚAR 1982
INNBROTSÞJOFAR
Líta á hand-
töku eins og
-hvert-annað
hundsbit
Innbrotsþjófar hugsa sjaldn-
ast um, hvort þeir verði uppvís-
ir að sérstökum afbrotum og
fáir þeirra íhuga í alvöru
áhættuna af því, að brjótast
inn.
Það var Trevor Bennett, frá
rannsóknarstofnun í afbrota-
fræðum í Cambridge, sem lagði
þessar upplýsingar fram fyrir
skömmu hjá Félagi brezkra
sálfræðinga. Þar komu og fram
ýmsar aðrar upplýsingar um
innbrot og innbrotsþjófa, sem
rannsóknir á atferli þeirra hafa
leitt í ljós.'
Bennett sagði, að þeir, sem
hefðu lengi stundað innbrot,
byggjust við því að til þeirra
næðist einhvern tíma. En flest-
ir álitu það óhjákvæmilegar af-
leiðingar af atvinnunni. „Haf-
irðu ekki tíma til að sitja inni,
haltu þig þá frá glæpabraut-
inni,“ er setning sem Bennett
hafði eftir einum af tæplega
hundrað föngum, sem hann tal-
aði við vegna rannsókna sinna.
Þótt niðurstöður rannsókn-
anna liggi aðeins fyrir að hálfu
leyti, virðist ljóst að þrír inn-
brotsþjófar af hverjum fjórum,
sem taka út dóma sína, hafa
engar áhyggjur af fangelsis-
vistinni og hræðast fangelsi á
engan hátt. Einn af hverjum 10
lét í ljós ánægju með fangels-
isvist og tók hana fram yfir hið
daglega líf utan fangelsismúr-
anna, þar sem hrúguðust upp
skuldir og ýmis persónuleg
vandamál.
Sue Fairhead, sem stundað
hefur rannsóknir á málefnum
afbrotamanna á vegum breska
innanríkisráðuneytisins, skýrði
og frá reynslu sinni. Hún
kvaðst hafa fengist við rann-
sóknir á högum síbrotamanna,
sem framið hefðu smávægileg
afbrot. í ljós hefði komið að
margir menn, sem hvorki höfðu
atvinnu né heimili og höfðu fé-
lagsleg samskipti við fáa, lentu
um síðir í fangelsum, því að í
engin önnur hús væri að venda
fyrir þá. Margir höfðu upphaf-
lega verið teknir fyrir ölvun en
lentu í fangelsi vegna vangold-
inna sekta.
Sue Fairhead hafði gert at-
hugun á högum 50 síbrota-
manna, sem höfðu afplánað
nokkurra mánaða fangelsis-
dóma í Pentonville-fangelsinu.
Hún komst að raun um, að 20
þeirra sváfu að jafnaði úti á
víðavangi, og 12 til viðbótar
áttu oft hvergi höfði sínu að
halla. Aðeins fjórir þeirra voru
kvæntir eða í sambúð. Nálega
allir áttu við áfengisvandamál
að stríða og 10 voru áfengis-
sjúklingar.
Sue Fairhead sagði, að í lang-
flestum tilvikum hefðu dómar
yfir mönnunum ekki verið í
nokkru samræmi við það sem
þeir hefðu brotið af sér. T.d.
hafði einn hlotið fangelsisdóm
fyrir að stela sokkum, og var
það niðurstaða dómarans að
„vernda þyrfti þjóðfélagið fyrir
honum“.
PENNY CHORLTON
VER^LD
Eins og að stökkra \atni á gæs
ÞJOÐRAÐ?
Á næstunni munu sænskir vís-
indamenn hefja nýstárlegar til-
raunir í orkumálum. Eru þær í
því fólgnar, að þúsundum lítra af
upphituðu vatni verður dælt ofan
í jörðina, en með þessu á að
kanna, hvort gerlegt sé að geyma
sólarorku til notkunar á vetrum.
Þessir tilburðir virðast hálf-
partinn út í hött, þar sem Svíar
eiga í hlut, því að þeir eiga greið-
an aðgang að raforku, og sólríkt
er landið þeirra ekki, miðað við
mörg önnur. En kjósendur í Sví-
þjóð krefjast þess að kjarnorku-
verum í landinu verði lokað á
næstu 20—25 árum og áætlanir
um ný raforkuver eru miklum
takmörkunum háðar.
Þess eru engin dæmi, að menn
hafi dælt heitu vatni ofan í jörð-
ina til geymslu, og menn velta
því nú fyrir sér, hver áhrif jarð-
Svíar ætla
að jarðseta
sólina
vegurinn og vatnið hafi hvort á
annað.
Fyrstu tilraunirnar munu eiga
sér stað í bænum Avesta, rúm-
lega 100 km frá Stokkhólmi. Stór
hellir hefur verið gerður í traust
berg um 80 fet neðan við yfirborð
jarðar. Þar hefur verið komið
fyrir eftirlitskerfi, og tæki hafa
verið látin á bergið utanvert.
Snemma í febrúar á að fylla
Eru Norðmenn
komnir til
í fitunni?
Við umfangsmiklar og ítar-
legar rannsóknir hefur nú ver-
ið sýnt fram á það betur en
nokkru sinni fyrr, hve miklu
minni hætta er á hjarta- og
æðasjúkdómum ef fólk dregur
úr neyslu fitu- og kólesterol-
ríkrar fæðu. það kom einnig í
ljós, mörgum til mikillar
furðu, að reykingar eiga mun
minni þátt í fyrrnefndum
sjúkdómum en hingað til hef-
ur verið talið.
Bandarískir vísindamenn
telja, að þessi rannsókn, sem
gerð var í Osló, í Noregi, á
1232 frískum karlmönnum
með mikið kólesterol í blóðinu,
sé einhver besta sönnunin til
þessa fyrir mikilvægi breytts
mataræðis. Eftir fimm ára
rannsókn höfðu 47% færri
menn í hópnum, sem til með-
ferðar voru, fengið hjartaáfall
eða látist af hjartaslagi en í
sambærilegum hópi manna,
sem hafður var til samanburð-
ar.
Dr. Henry Blackburn, sem
er sérfræðingur í hjarta- og
æðasjúkdómum og áhrifum
mataræðis á þá, segir, að
norska könnunin sé afar vel
unnin og sýni í fyrsta sinn, svo
óumdeilanlegt sé, hve breytt
mataræði hefur mikil og góð
áhrif á venjulegt fólk, sem
ekki hefur þurft á sjúkrahús-
vist að halda. Könnunin hófst
árið 1972 meðal 1232 manna á
aldrinum 40—49 ára og voru
þeir valdir vegna þess, að þeir
þóttu líklegir til að fá hjarta-
sjúkdóm síðar meir. Þeir
höfðu að vísu eðlilegan blóð-
þrýsting en hins vegar var
mikið kólesterol í blóði þeirra,
frá 290—380 milligrömm í
millilítra, og 80% þeirra
reyktu.
Daglegt fæði þessara
manna var mjög ríkt af mett-
aðri fitu og kólesteroli, t.d.
smjör, sósur, feitur ostur, egg
botns
Merkilegur áfangi
í Osló.
og feit mjólk. Lítið var hins
vegar um fjölómettaða fitu,
sem stuðlar að því að halda
kólesterolmagninu í skefjum.
Mönnunum var skipt í tvo
hópa, rannsóknarhóp og sam-
anburðarhóp, og var mönnun-
um í þeim fyrrnefnda ráðlagt
kólesterolsnautt fæði og að
hætta að reykja. Þeim var t.d.
sagt að neyta undanrennu í
stað mjólkur, borða ekki nema
eitt egg á viku, nota fjölómett-
aða olíu við eldun og bakstur,
borða ávexti í eftirmat, gera
samlokur úr heilhveitibrauði
og hafa áleggið fisk, grænmeti
eða fitusnauðan ost og kjöt, og
meginmáltíðin átti síðan að
vera fiskur, hvalkjöt og fitu-
snautt kjöt með kartöflum og
grænmeti. Engin lyf voru not-
uð og mönnunum ekki ráðið að
breyta háttum sínum í neinu,
jafnvel ekki að reyna að
grenna sig, enda varð sama og
engin breyting á því þessi
fimm ár.
Þegar tíminn var liðinn,
þessi fimm ár, reyndist kólest-
erolmagnið í blóði mannanna í
rannsóknarhópnum vera til
jafnaðar 13% minna en í sam-
anburðarhópnum, eða 263 mg
í ml á móti 341. Tríglyceríð,
sem einnig getur valdið
hjartaáfalli, hafði einnig
minnkað mikið og HDL-kól-
esterol aukist, en það er
heilsusamlegt,
gagnstætt því,
sem er um
LDL-kólester-
ol. Að sögn
rann-
sóknarmann-
anna minnkaði
kólesterolið
mest í þeim
mönnum, sem
fylgdu ráðlegg-
ingunum um
mataræðið
best.
Eins og fram hefur komið,
er það mettuð fita, einkum
dýrafita, sem mestu veldur um
hjartasjúkdóma og var það
reiknað út, að minni neyslu
hennar mætti þakka að mestu
(60%) muninn á hjartaáföll-
um meðal mannanna í rann-
sóknarhópnum og þeirra í
samanburðarhópnum. Tó-
baksbindindið hafði hins veg-
ar minni áhrif en búist var
við, en það er talið hafa átt
þátt í 25% fækkunarinnar.
Aðeins25% mannanna í rann-
sóknarhópnum hættu alveg að
reykja en tóbaksnotkunin
minnkaði þó um 45% á mann
til jafnaðar.
Þær hugmyndir hafa stund-
um skotið upp kollinum, að
kólesterolsnautt fæði gæti
aukið líkurnar á krabbameini
en í könnuninni í Ósló kom
ekkert fram, sem benti til
þess. Þvert á móti létust færri
menn úr krabbameini í rann-
sóknarhópnum en í saman-
burðarhópnum.
- JANE E. BRODY
Varmageymsiur neðanjarðar
hellinn af óhituð vatni til að
ganga úr skugga um, hvort allt
er í lagi með inntaks- og frá-
rennsliskerfi. Að því loknu munu
vísindamenn dæla hituðu vatni
inn í hellinn fimm daga vikunnar
og leiða það út úr honum um
helgar til að hita upp húsin í
bænum.
Húsin í Avesta eru hituð upp
með sérstöku fjarhitunarkerfi.
Vatnið, sem notað er í þessu
skyni, er hitað upp með því að
brenna sorp. Á virkum dögum er
fyrir hendi meira af heitu vatni
en þörf er fyrir. Afganginn á að
hita enn frekar og dæla niður í
hellinn á degi hverjum. Telja
menn að þetta afgangsvatn nægi
til hitaveitunnar, á laugardögum
og sunnudögum. Þá daga verður
slökkt á sorpbrennslustofnunum,
eða þeir hafðir til vara.
Nú leikur mönnum forvitni á
að vita, hvernig bergið bregðist
við hitabreytingum vatnsins, en
það verður frá 10 gráðum upp í
120. Svo miklar hitabreytingar
eiga sér að jafnaði ekki stað úti í
náttúrunni, og svo getur farið að
bergið molni eða bresti, þannig
að vatnið renni á brott. Það er
heldur engan veginn ljóst, hversu
vel bergið muni einangra heita
vatnið.
En ef allt-fer samkvæmt áætl-
un og vísindamennirnir telji sig
öðlast næga þekkingu á því,
hvernig geyma megi heitt vatn
neðanjarðar, ætla þeir að
sprengja miklu stærri helli til að
geyma í vatn, sem er hitað með
sólarorku. Þá er ætlunin að dæla
vatninu inn á sumrin og nota það
á vetrum.
— FABIAN ACKER