Morgunblaðið - 01.12.1982, Blaðsíða 12

44
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 1. DESEMBER 1982
Fullkomin póli-
tísk lágkúra
Yfirklór Halldórs Blöndal alþingismanns
— eftir Svein
Skúlason hdl.
Því hefur oft verið haldið fram
á undanförnum árum að íslensk
stjórnmál væru ekki í háum gæða-
flokki. Menn hafa rætt talsvert
um það að virðing Alþingis fari
síminnkandi með hverju árinu og
kenna íslenskum stjórnmála-
mönnum um, aðferðum þeirra og
gæðum.
Menn þykjast meira að segja
skynja það hin síðustu ár að
prófkjör, fjölmiðlatækni og kúnst-
ir alls konar hafi fælt bestu og
greindustu menn þjóðarinnar frá
stjórnmálastörfum, en laðað fram
til þeirra starfa alls konar vind-
hana og gasprara, sbr. orðatiltæk-
ið „bylur hæst í tómri tunnu".
Yfirklór Halldórs Blöndal
Fyrir skömmu gerðist sá ein-
stæði atburður á Alþingi að al-
þingismaður nokkur, Halldór
Blöndal, reiddi hátt til höggs og
gerði mikinn usla út af ríkis-
ábyrgð á launum vegna gjaldþrots
atvinnurekenda. I umræðum á Al-
þingi sá þessi virðulegi alþingis-
maður sig knúinn til þess að veit-
ast persónulega að mér og öðrum
lögmönnum hér í borg á nafn-
greindan hátt og bendla þá við
„hyglun og siðleysi" í viðskiptum
sínum við félgsmálaráðuneytið,
sem hefur með ríkisábyrgð á laun-
um að gera.
Ég lít þetta mál mjög alvarleg-
um augum. Umræddan dag á
virðulegu Alþingi notar þingmað-
urinn Halldór Blöndal sér þing-
helgi til þess að veitast að lög-
mönnum utan þings, sem ekki
geta haldið uppi vörnum,
nafngreinir þá og fer um þá meið-
andi orðum.
Og eftirleikurinn er ennþá ein-
kennilegri og lærdómsríkari.
Gagnvart mér sérstaklega hefur
hann þau áhrif að sú spurning
gerist áleitin hvort íslensk stjórn-
mál séu hreinlega komin í mál-
efnaþrot.
Atburðarásin
1. Halldór Blöndal, alþingismað-
ur, ræðst með meiðandi um-
mælum að saklausum mönnum
utan þings og nafngreinir þá í
ræðu sinni. Ég hef farið yfir
þessa ræðu og tel hana óskilj-
anlegt rugl frá upphafi til enda.
í ræðunni vottar hvergi fyrir
skilningi þingmannsins á efn-
inu sem um er fjallað, og hafði
hann þó óneitanlega drjúgan
tíma til undirbúnings.
2. Fyrrverandi vinnuveitandi
minn, Arnmundur Backman,
lögmaður, varpar í blaðagrein í
Morgunblaðinu tveim dögum
síðar fram þeirri spurningu til
þingmannsins hvað hann eigi
við og biður hann að nefna
dæmi orðum sínum til sönnun-
ar.
3. Skömmu síðar birta lögmenn-
irnar Arnmundur Backman og
Örn Höskuldsson áskorun á
Halldór Blöndal, alþingismann,
um að endurtaka orðrétt um-
mæli sín þau er hann viðhafði á
Alþingi í einhverjum fjölmiðla
þannig að hægt sé að lögsækja
hann og bera málið undir
dómstóla.
4. Alþingismaðurinn Halldór
Blöndal svarar næst í langri
blaðagrein og er þá að ræða um
allt aðra hluti en hann sagði í
þinginu. Þar er hann að deila á
og fjalla um reglugerð frá árinu
1971 um málflytjendastörf
manna í opinberri þjónustu.
Reglugerð þá vill hann túlka
þannig að Arnmundi Backman
hafi verið óheimilt að taka að
sér starf aðstoðarmanns ráð-
herra nema að leggja niður
lögmannsstofu sína, selja hana
eða afhenda öðrum til eignar.
Þó stendur í þessari umræddu
reglugerð að hún eigi ekki við
um málflytjendur sem gegna
ráðuneytisstörfum um afmark-
aðan stuttan tima. Túlkun
Halldórs Blöndal á reglugerð-
inni er fráleit og mundi hrein-
lega koma í veg fyrir það að
menn í atvinnurekstri yrðu
kallaðir til skammtíma starfa
innan ráðuneytanna.
í öðru lagi er Halldór Blöndal
að deila á gjaldskrá Lögmanna-
félagsins og fleira þess háttar.
Hann endurtekur ekkert af
því sem hann sagði í Alþingi.
Hann fer með ýmis rangindi og
reynir að sverja af sér ummæli
sín. Hann er með ýmsar per-
sónulegar upplýsingar um
Arnmund Backman sem sann-
anlega eru rangar.
Um lögmannsstörf mín
Undirritaður starfaði á lög-
mannsskrifstofu Arnmundar
Backman frá því á miðju ári 1979
og fram í júní 1981 er hann hóf
störf annars staðar. Frá því í júní
1980 er Arnmundur gerðist að-
stoðarmaður félagsmálaráðherra,
annaðist undirritaður allan rekst-
ur lögmannsstofunnar, en í nafni
Arnmundur, enda ekkert sem
hindraði það.
Til stofunnar leitaði fjöldi laun-
þega vegna vangoldinna launa og
sum mál þeirra urðu glíma við
gjaldþrota fyrirtæki.
Samkvæmt lögum frá 1974 fer
félagsmálaráðuneytið með
greiðslu ríkisábyrgðar á launum
við gjaldþrot atvinnurekenda.
Til þess að forðast allan mis-
skilning háttvirts aiþingismanns
þá er yfirleitt mjög mikil vinna í
þessum málum og er ég þeirrar
skoðunar að greiðslur til lög-
manna séu í mörgum tilvikum allt
of lágar.
Sveinn Skúlason
Afgreiðsla mála
Þegar kröfur koma frá launþeg-
um hefjast afskipti lögmanns með
því að gera tilraun til innheimtu
með bréfaskriftum. Ef innheimta
lögmanns ber ekki árangur er haf-
ist handa um málshöfðun á hend-
ur viðkomandi skuldara. Að dómi
gengnum er hafist handa um fjár-
námsgerðir, en í þeim tilfellúm
þegar um gjaldþrot er að ræða, þá
verða fjárnámsgerðir árangurs-
lausar. Árangurslaus fjárnáms-
gerð verður síðan grundvöllur að
ósk kröfueiganda um gjaldþrota-
skipti á búi skuldara. Þegar bú
skuldara hefur verið tekið til
gjaldþrotaskipta og lögmaður hef-
ur lýst kröfu launþegans í búið, er
honum rétt að krefjast greiðslu
vangoldinna launa úr ríkisábyrgð.
Félagsmálaráðuneytið sendir allar
þessar kröfur til skiptaréttar sem
kveður upp úrskurð um þær. Fé-
lagsmálaráðuneytið reiknar kröf-
una síðan upp með tilliti til vaxta
og viðbótarkostnaðar.
Þegar lögmannsstofan þurfti í
upphafi að leita til félags-
málaráðuneytisins vegna ríkis-
ábyrgðar á launum við gjaldþrot,
kom í ljós sú þrönga túlkun ráðu-
neytisins á orðalaginu „alls nauð-
synlegs kostnaðar" í 2. mgr. 1. gr.
1. nr. 8/1979, sbr. lög nr. 31/1974,
að ráðuneytið taldi að hér væri
aðeins átt við greiðslur á kröfuiýs-
ingum til skiptaráðanda í þrotabúi
atvinnurekanda og í ríkisábyrgð-
ina, en ekki á öðrum kostnaði. Þar
sem þessi túlkun þótti mjög óeðli-
leg var leitað úrskurðar Lög-
mannafélags Islands, en niður-
staða félagsins var á þá leið að
áöurgreind tilvitnun í ákvæði lag-
anna skyldi skilin á þá leið, „að
það taki til þess kostnaðar, sem
launþegi hefur haft af aðgerðum
til innheimtu kröfu, sem ríkis-
ábyrgðin nær til, fyrir gjaldþrot
launagreiðanda, svo sem
innheimtuþóknun lögmanns og
málskostnaðar auk kostnaðar við
kröfulýsingu og mót“. Tekið skal
fram að einn af þeim lögmönnum
sem skrifuðu undir skýringu þessa
var Benedikt Blöndal, lögmaður,
bróðir alþingismannsins Halldórs
Blöndal. Þessi niðurstaða lá fyrir
með bréfi Lögmannafélags íslands
hinn 8. maí 1980, eða rúmum mán-
uði áður en Arnmundur Backman
hóf störf í félagsmálaráðuneytinu.
Lokaorð
Það skal tekið fram að lokum að
undirrituðum þykir miður að
þekkingarskortur alþingismanns-
ins Halldórs Blöndal og löngun
hans til að troða illsakir við fé-
lagsmálaráðherra Svavar Gests-
son skuli verða til þess að undir-
ritaður er dreginn inn í þessa um-
ræðu. Vona ég að slíkar umræður
á háttvirtu Alþingi eigi ekki eftir
að eiga sér stað framvegis á þenn-
an hátt og að einstakir alþingis-
menn opinberi ekki þannig van-
þekkingu sína á málefnum sem
bundin eru í lögum sem þeir sjálf-
ir hafa e.t.v. samþykkt.
Ég tel ummæli alþingismanns-
ins um okkur lögmenn, sem höfum
réttarstöðu opinberra sýslunar-
manna, langt fyrir neðan virðingu
Alþingis og ég tel ekki nokkurn
vafa á því að þau yrðu dæmd dauð
og ómerk. Ég hef ekki orðið var
við það að Halldór Blöndal hafi
orðið við áskorun lögmannanna
um að endurtaka orðrétt það sem
hann sagði á háttvirtu Alþingi. Ég
hef aðeins orðið var við yfirklór og
útúrsnúninga og tilraunir til þess
að viðurkenna ekki það sem hann
sagði. Ég er því einn af þeim sem
bíða eftir því að Halldór Blöndal
endurtaki orðrétt ummæli sín
utan þings sem viðhöfð voru á Al-
þingi þannig að lögum verði yfir
hann komið. Ég bið lesendur
Morgunblaðsins að fylgjast
grannt með því.
Að síðustu skal þess getið að
Arnmundur Backman lögmaður
hefur ekki ráðið til sín starfsmenn
eftir pólitískum litarhætti og það er
erfitt að sitja undir ásökunum
Halldórs Blöndal á þá leið að vera
talinn starfa á „siðlausan hátt og
vera gæðingur félagsmálaráð-
herra Svavars Gestssonar". Vona
ég að Halldór Blöndal sjái söma
sinn í því að nota málfrelsi sitt
utan sem innan Alþingis og biðjist
afsökunar á því að ráðast ger-
samlega óverðskuldað og að tilefn-
islausu á undirritaðan og aðra
lögmenn.
Sveinn Skúlason, hdl.
Kveðja frá Danmörku
eftir sr. Felix
Ólafsson .
Það var guðsþjónusta í gömlu
kirkjunni í Stenlose í dag, enda
sunnudagur. Kirkjan var nærri
fullsetin, og sálmar Grundtvigs
hljómuðu af krafti að vanda.
Kirkjan er frá 12. öld, eins og
margar danskar kirkjur, og ákaf-
lega fögur. Þar ber mest á alfar-
istöflunni eftir myndskerann
góða, Lorents Jörgensen, sem gert
hefur margar fagrar altaristöflur
á Sjálandi. Hún er frá árinu 1663.
Elzti gripur kirkjunnar er kross-
inn í kórboganum með hinum
þyrnikrýnda Kristi, en krossinn
hefur hangið þar í 500 ár. Ekkert á
þó kirkjan fegurra en sálmasöng
Grundtvigs. Sá, sem ekki hefur
kynnst sálmum hans, þekkir ekki
dönsku kirkjuna. Um hana og um
kristni þessa lands nú á dögum, er
sagt margt misjafnt, eins og geng-
ur. En Grundtvig kenndi löndum
sínum að syngja trúarljóð á eigin
tungu. Hann mun hafa ort um
1600 sálma. í dönsku sálmaþók-
inni eru um 270 sálmar eftir
Grundtvig, frumsamdir og þýddir.
Margir þeirra hafa sungizt inn í
þjóðina og orðið hluti af lífi henn-
ar, söngur hins danska förumanns
frá skírnarlaug til hinzta beðs. Og
hvað, sem menn kunna að segja
um kristni í landi hér, þá held ég
ekki, að hún muni hverfa á meðan
trúarsöngurinn heldur áfram að
hljóma. Sjálfur kemst Grundtvig
svo að orði um lofsöng kirkjunnar:
,.Du er i det hellige ord,
du gav oh i hjerte og munde,
du blandt vore lovsange bor,
sem rosten blandt fugle i lunde;
sa lidl som dit ord,
sa lidt kan dit kor,
dit syngende folk ga til grunde."
En Grundtvig er svo danskur,
að sálmar hans hafa tiltölulega
lítið verið þýddir á aðrar tungur,
þótt hann verði tvímælalaust tal-
inn meðaLmerkustu sálmaskálda
kristninnar bæði fyrr og síðar. í
íslenzku sálmabókinni frá árinu
1977 eru aðeins 9 sálmar eftir
Grundtvig, en ýmsir aðrir sálmar
eftir hann hafa þó verið fyrir-
myndir að sálmum íslenzkra höf-
unda. Meðal sálmanna 9 í íslenzku
sálmabókinni má finna ágæta
þýðingu V.V. Snævarr á einum til-
komumesta föstusálmi Grundt-
vigs, og vil ég leyfa mér að vitna í
hann á dönsku. Eftirfarandi vers
er af mörgum talið vara hátindur-
inn í sálmakveðskap Grundtvigs,
og víst er, að því nær engin þýð-
ing:
„I)u, som har dig nelv mig givet,
lad i dig mig elske livet,
sá for dig kun hjertet banker,
sa kun du i mine tanker
er den dybe sammenh«eng“
Fyrsti sálmur Grundtvigs, sem
varðveitzt hefur, er jólasálmur frá
árinu 1810. Grundtvig hafði þá átt
í miklu sálarstríði, svo að honum
lá við sturlun. Hann var þá 27 ára
gamall, en hafði aldrei fyrr orðið
fyrir slíkri ásókn. Er hann dvaldi
um jólin á bernskuheimili sínu á
Suður-Sjálandi, birti aftur í sálu
hans, og ritaði hann þá ljóðið
fagra um för vitringanna til Betle-
hem. Versin urðu 19, en 7 þeirra
eru í dönsku sálmabókinni og
þeirri íslenzku, og þekkir hvert
barn sálminn „Ó, hve dýrlegt er að
sjá“. En eins og þeir vita, sem
þekkja sögu Grundtvigs, átti hann
alla tíð eftir það við geðtruflanir
að stríða, sem sóttu að honum á
köflum. Hefur sú lífsreynsla vafa-
laust verið með til þess að auka
dýptina í kveðskap hans.
Á næsta ári munu Danir minn-
ast þess, að 200 ár eru liðin frá
fæðingu þessa mikla skálds. Færi
vel á því, að íslendingar létu það
ekki heldur fara alveg fram hjá
sér. Þegar ég gerðist prestur í
dönsku kirkjunni fyrir rúmum
áratug, kunni ég lítt að meta
sálma Grundtvigs. Þekkti fáa frá
íslandi, og ekki höfðu Norðmenn
heldur kennt mér að meta kveð-
skap hans sem skyldi. Nú hlýt ég
að játa, að hann hefur orðið mér
kærari með ári hverju. í dag, eins
og svo oft áður, voru langflestir
sálmar guðsþjónustunnar eftir
Grundtvig, meðal annars bæði
versin, sem sungin voru, er fjögur
börn voru borin til skírnar.
Með þessum fáu orðum um þjóð-
arskáld Dana vildum við hjónin
senda kveðju okkar til gamalla
vina á Islandi. Vel má svo heita,
að tilefnið sé, að nú í desember eru
liðin 30 ár frá því að við vorum
vígð til kristniboðs í Konsó. Ævi-
brautin varð öðru vísi en þá var
gert ráð fyrir, en gæfubraut engu
að síður til þessa. Við höfum átt
nokkuð óvenjuleg starfsár sem
kristniboðar fyrst og síðar sem
prestshjón í þremur Norðurland-
anna, lengst af í Danmörku. Unum
við vel hag okkar þakklát Guði
fyrir liðin ár. Við hugsum til
kristniboðsvina, til Grensássafn-
aðar í Reykjavík og ótal góðra
vina, og biðjum þeim blessunar á
komandi jólum og nýju ári.
Steníase í nóvember 1982,
Felix Ólafsson.