Morgunblaðið - 08.06.1983, Síða 2

34
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 8. JÚNÍ 1983
Templo Egipcio de Debóh. Hofið stendor í fallegnm almenningsgardi á Príncipe Pfo Qalli og gacfir yfir Manzanares
árdalinn og Casa de Campo garðinn.
Puerta del Sol og nefndist áður
„Plaza de Arrabal". Þá var það
markaðstorg sem moraði af kaup-
mönnum, ávaxtasölum, slátrurum
og alls kyns handverksmönnum,
nú er það afar fagurt og virðulegt
torg þar sem bílaumferð er bönn-
uð. Þangað liggja fjöldamargar
götur, nokkrar sem bera einkenni-
Íeg heiti, eins og „Litli stiginn",
„Heimsveldisboginn" og „Víti“.
Pilippus II lét gera torgið og var
það notað til hinna margvísleg-
ustu sýninga. í dag er það aðsetur
borgarstjórnarinnar, en í upphafi
aldarinnar óku þar um gulir
sporvagnar og hestvagnar og þar
komu saman tónlistarmenn, um-
renningar og kaupmenn. Á sunnu-
dagsmorgnum er torgið samkomu-
staður frímerkja- og myntsafnara,
og þegar sólin skín, sem er æði oft,
streymir þangað fólk úr öllum átt-
um.
La Puerta del Sol
(Sólarhliðið)
La Puerta del Sol er nafli Spán-
ar, þar byrja allir þjóðvegir lands-
ins og kannski liggur einhver
þeirra til himna. Þrátt fyrir nafn-
ið er þarna ekkert hlið, nema ef
vera skyldi guðdómlegt, en þangað
rekja Madrid-búar rætur sínar.
Einu sinni var Puerta del Sol opið
hlið við útjaðar borgarinnar, en í
stjórnartíð Filippusar II, í kring-
um 1570, var það rifið til að bær-
inn gæti vaxið viðstöðulaust.
í dag er Puerta del Sol bara
torg, það er hvorki stórt né fallegt
og þar eru engar stórfenglegar
byggingar. En það hefur þann
heiður að hafa verið fyrsta og
mikilvægasta hliðið i Madrid-
borg.
El Buen Retiro
Það var hinn valdamikli hertogi
og greifi af Olivares sem lét reisa
konunglega aðsetrið í Buen Retiro
árið 1640 handa Filippusi IV.
Hann vildi styrkja stöðu sína hjá
konungi og bauð honum því hallir
og lystigarð. Allar hallirnar eru
horfnar nema tvær, sú stærsta er
orðin málverkasafn og þar er
myndin Guernica eftir Picasso
geymd, hin er núna Hergagna-
safnið. Þarna eru einnig hellar,
felustaðir elskenda, engi og helgi-
dómar og allt er þetta hluti af for-
tíðinni.
Á meðal hinna mörgu fornleifa
og minnisvarða er Coliseo de las
Comedias, lítið og huggulegt
leikhús þar sem frumsýndir voru
gamanleikir meistara gullaldar-
innar, svo sem Lope de Vega,
Calderón og Rojas. Næstum allir
eftirmenn Filippusar IV bættu
gjöfum í garðinn, Ferdinand VI
stækkaði Coliseo de las Comedias
til að ítölsku óperurnar kæmust
þar fyrir, Karl III lét reisa Hin
konunglegu hesthús og Hina kon-
unglegu postulínsverksmiðju.
Ferdinand VII lét gera bátalægið
og Villidýrahúsið. Nú á dögum er
Retiro-garðurinn viðkunnanlegur
staður og líflegur, þar spilar
hljómsveit borgarinnar og hægt er
að fá leigða báta og róa á stórri
tjörninni og einnig geta gestirnir
slakað á í hinni töfrandi Kristal-
höll sem er næstum því gagnsæ.
Madrid bókmenntanna
Ásamt hinni raunverulegu
Madrid, borg torga og halla, og
hinni sögulegu Madrid-borg, þar
sem hús og steinar eru þögul vitni
um fortíðina, er til önnur Madrid,
sem er borg skáldskaparins. í
henni eru sögusviðin valin af
handahófi og íbúarnir eru ímynd-
aðar persónur.
B. Pérez-Galdós (1843-1920)
skrifaði um Madrid í sinni fræg-
ustu skáldsögu, Fortunate og Jac-
inta, sem út kom árið 1887. Sagan
gerist á tímum skáldsins, hún
fjallar um Juanito Santa Cruz,
kvennamann sem lifir þægilegu
lífi í þægilegri borg, þar sem hann
sækir kaffihús og fer í gönguferð-
ir.
Hann kynntist Fortunötu og
þau verða brátt elskendur. Hann
stingur upp á því að þau strjúki og
setjist að í íbúð við Concepción
Jerónima, sem er ein frægsta gata
Madrid-borgar. Við hana stofnuðu
nunnur sem nefndu sig Las Jerón-
imas klaustur og kirkja þeirra
varð vinsæl, m.a. fyrir málverk af
Kristi skransalanna sem í henni
var. Systurnar seldu tögl af dauð-
um hestum á nautaatstorginu og
runnu peningarnir i trúarstarf-
semi.
Elskendurnir Junaito og For-
tunata verða að skilja, og Juanito
stofnar heimili með konu sinni við
Pontejos-torg. Það torg var reist
árið 1839 og var þar einn af fáum
brunnum með drykkjarhæfu vatni
og því komu vatnssalarnir þangað
til að byrgja sig upp. Vatn þetta
var talið búa yfir lækningamætti.
Það er í þessari gömlu miðborg
Madrid nálægt Plaza Mayor, sem
persónur Galdós lifa afdrifarík-
ustu atburðina í lífi sínu.
Madrid úthverfanna
Pío Baroja, einn af fremstu rit-
höfundum Spánverja, fæddur á 19.
öld í San Sebastián, hafði það
fyrir venju að fara í gönguferðir
eftir mat, og gekk hann þá frá
Menidzábal-götu þar sem hann
bjó, um Leganitos, Puerta del Sol,
Alcalá-götu, Cibeles-torg og At-
ocha-götu. Á þessari göngu sinni
um hjarta Madrid-borgar hitti
hann stjórnmálamenn, nafnlausa
kunningja, menningarvita eða
bara einfaldlega lesendur sína.
Baroja vottaði Madrid virðingu
sína i hinni frægu trfólógíu „Bar-
áttan fyrir lífinu“, en þar lýsir
hann staðháttum í Madrid frá-
bærlega vel. Madrid eins og Bar-
oja sér hana kemur einna gleggst
fram við Atocha-götu, þar sem úir
og grúir af kirkjum, kofum og
heldri manna húsum, nýlendu-
vöruverzlunum sem anga af
skinku og pylsum, og á götuhorn-
unum standa „götustrákarnir"
sem Don Pío verður svo tíðrætt
um. Það eru drengir sem hafa ein-
hvern starfa í nokkra daga, en
verða síðan leiðir á honum og flýja
að bökkum Manzanares-árinnar
eða fá sér bara sæti á gangstéttar-
brún. Madrid Baroja, borg utan-
garðsmanna og lausingja, er fá-
tækari en Madrid Galdós; hún er
borg úthverfanna. Don Pío gengur
með lesendum sínum um óþekkta
staði borgarinnar, úr húsum sem
hriktir í því þau þola ekki alla
þessa íbúa, í krár, kompur og búl-
ur. En stundum nemur hann þó
staðar og skoðar umhverfið, eins
og þegar hann lýsir sandhólnum í
Cerrillo de San Blas, eða Guadar-
rama-fjallgarðinum sem „var eins
og hár, blámálaður steinveggur,
með hvítum, snæviþöktum tind-
um“.
Hin uppskáldaða
Madrid-borg
Ramón Gómez de la Serna
(1888—1963), sem var blaðamaður
og frægur í Madrid meðal lista-
manna hástéttarinnar, frumlegur
spjátrungur sem lézt í útlegð í Bu-
enos Aires, segir okkur frá Madrid
hins fjöruga 3. áratugar, frá sam-
sætum sem listmálarar, skáld, út-
lendir menntamenn, bóhemar og
sérvitringar sóttu. Madrid-borgin
hans er geysifjölbreytt, en hún er
ekki annað en skáldleg uppfinn-
ing. Hann lýsir Puerta del Sol á
afar hrífandi og líflegan hátt, og
er sú lýsing ein bezta frásögnin
sem hann skrifaði. Hann lætur
Puerta del Sol tákna hinn yfir-
þyrmandi ákafa Madrid-búa, sem
er í rauninni gjörsamlega and-
stæður alvörunni sem einkennir
Ungmeyjar úr Fjölbrautaskólanum i Akranesl aóla sig aó loknum
starfsdegi.
Nemendur athuga sýni ( smásji.
Egilsstaðir:
Skógræktarnámskeið
á Hallormsstað
KgilsNtödum, 30. maí.
í DAG lauk á Hallormsstað
skógræktarnámskeiði fram-
haldsskólanema — sem þar hef-
ur staðið um vikuskeið. Þátttak-
endur voru tuttugu ungmcnni úr
Menntaskólanum á Egilsstöð-
um, Framhaldsskólanum í Nes-
kaupstað, Menntaskólanum við
Hamrahlíð og Fjölbrautaskólan-
um á Akranesi.
Til þessa námskeiðs var
stofnað að tilstuðlan Stjórn-
unarnefndar framhaldsnáms
á Austurlandi og ákveðnum
fjölda nemenda úr skólum
utan fjórðungs boðin þátttaka.
Aðalleiðbeinendur á nám-
skeiðinu voru líffræðikennar-
arnir Kristján Kristjánsson
og Þórður Júlíusson og Jón
Loftsson, skógarvörður á
Hallormsstað.
Að sögn þeirra Kristjáns og
Þórðar var einkum fjallað um
byggingu, starfsemi og flokk-
un plantna; næringu þeirra og
vöxt; plöntusöfnun og grein-
ingu. Þá var fjallað um vist-
fræði skóga, nýtingu þeirra;
Aðalkennarar á skógræktarnómskeiðinu: Kristján Kristjánsson, kennari
við ME, Þórður Júlíusson, kennari við framhaldsskólann ( Neskaupstað
og Jón Loftsson, skógarvörður á Hallormsstað.
meðferð og umhirðu plantna,
gróðursetningu, grisjun o.fl.
Nemendur fá námskeið
þetta metið til þriggja eininga
í skólanámi sínu — en unnið
var í 8 stundir á degi hverjum.
Á kvöldin komu síðan gesta-
fyrirlesarar í heimsókn, s.s.
Einar Þórarinsson, jarðfræð-
ingur; Eyþór Einarsson,
grasafræðingur og Ingvi Þor-
steinsson, magister, en námið
var þó að mestu verklegt.
í gærkvöldi var síðan efnt
til mikillar hátíðar með varð-
eldi og tilheyrandi uppákom-
um.
Þeir Kristján og Þórður
sögðu þessa tilraun hafa gefist
vel og hér yrði áreiðanlega
framhald á. Þeir töldu þó
vænlegra að halda slíkt nám-
skeið að haustlagi — þar sem
lífríki skógarins væri enn
naumast vaknað af vetrar-
dvala.
Nemendur nutu gistingar og
matar í Húsmæðraskólanum á
Hallormsstað meðan á nám-
skeiðinu stóð.
— Ólafur.