Morgunblaðið - 09.12.1984, Blaðsíða 1

IGlæsilegur trompetleikur/Egill Frið-
leifsson skrifar um tónleika Sinfóníu-
hljómsveitar íslands. — Kammersveit
Reykjavíkur/Jón Ásgeirsson skrifar
um tónleika Kammersveitarinnar
sunnudagur 9. desember
Um Kvæði Krístjáns
ljóðabók Kristjáns Karlssonar Kvæði 84 eru eftirminnilegar upp-
stillingar úr tómleikanum: því lífi sem við röðum í kringum
okkur; hvort sem það er nýtt hús eins og hafið, gömul goðsögn eða
þjóðsaga, vasi eða hvít krukka sem breytast eftir sólfari, dagur í maí
eða einhver annar mánuður sem við hreiðrum okkur í eða úrhelli í
Irrawaddy. Allt fellur inní kyrrstæðan tíma sem skáldið veiðir í net
sitt. Frá fyrstu bók hans hafa möskvarnir þrengzt og nethimna
augans er viðkvæmari en áður. Öll stefnir hugsun skáldsins að einni
setningu sem er mikilvægari en hversdagslegt líf okkar: eitt spor á
vatni nægði mér. í þessari hugsun felst takmark alls lífs og því
einnig allrar ljóðlistar. Það er engin tilviljun að þetta er síðasta
setningin í fyrsta ljóðaflokki bókarinnar. í henni birtist andhverfa
tómleikans. Vonin um kraftaverk.
Tvö kvæði eru eftirtektarverð tengsl við þessa hugsun sem sótt er í
guðspjöllin. Þau fjalla bæði um skáld, Einar Benediktsson og Tóm-
as Guðmundsson.
Einar heldur um silfrið sitt eins og Egill forðum, en kastar því á
ljósið. Egill kastaði sínu silfri á myrkrið. En hann átti innri birtu
skáldsins og skiptir þá ekki máli hvort hann var einungis söguper-
sóna eða af holdi og blóði. Einar lifir af tíma sem hætti að líða 1911.
Hugmyndir hans ganga enn á vatni, ekki síður en þau ljóð sem lögð
voru Agli í munn.
Tómas er á gangi niður Hverfisgötu 1923. Arnarhóll og græn hverf-
andi sund undan hendi hans til hægri, en sjálfur er hann einungis
kvöldskuggi í grasi. Það er verið að byggja við Hverfisgötu. Planki
fellur inní þögnina með hærra bergmáli en boglína Arnarhóls þolir.
Þessi planki fellur endalaust inní tímann af því Tómas var þar á
gangi: nýr tími genginn í garð, persónugerður í skáldinu. I fylgd með
bóðum sínum gengur hann á vatni.
I ljóðinu um þriðja skáldið, Dylan Thomas, segir að leiðin liggi um
brattar tröppur uppí lífið. Samt kemur ljóð hans úr maga tómsins
eins og Kristján segir í kvæði sínu. Þetta er umhverfi okkar. Tóm-
leiki í réttum umbúðum.
MATTHIAS JOHANNESSEN
KRISTJÁN KARLSSON
fólLÓLAFSSON
Páll Ólafsson var sannkallað alþýðuskáld.
Hann var óskólagenginn austfirzkur bóndi, sem
aldrei gat á sér setið að færa lífsreynslu sína og
daglega atburði i stuðla.
MLITIÐ
UM
ÞYÐINGAR
GREIN EFTIR
SIGFÚS DAÐASON
„Núna ern allir að keppast
vera frumlegir“
við að
Vafurlogar er heiti á smásagna-
safni eftir Indriða G. Þorsteins-
son sem Menningarsjóður gefur
út nú fyrir jólin. „Það má segja að þetta
sé þverskurður af 35 ára sagnaskrifum,"
sagði Indriði í samtali við blm. „Helgi
Sæmundsson tók saman sögur í þessa
bók og hafa sumar þeirra birst áður, þær
elstu, og endurskoðaði ég þær lítillega.
Ég er nú ekki mikið fyrir það að láta
aðra vera að vafstra með verk mín, en
Helgi er greindur Lappi og kann með
þessa hluti að fara, að vísu sleppti hann
einni sögu þar sem minnst var á hann.
Um ævina hef ég alltaf verið að
skrifa eitthvað, hvort sem það hefur
verið sem blaðamaður eða annað, enda
má segja um menn eins og mig sem
ekki hafa neitt sport, í það minnsta yfir
vetrarmánuðina, að þá sé gott að setj-
ast niður í næði og skrifa.
Ég hef aldrei tekið mig sérstaklega
alvarlega sem rithöfund, og titla mig
ekki sem slíkan nema ef vera skyldi á
víxla!"
Krtu með eitthvað í smíðum núna?
„Ég er nú alltaf með eitthvað í smíð-
um en ég er nú kominn á þann aldur að
verða að sjá fram úr því sem ég er að
gera, en það eru ákveðnir hlutir sem ég
þarf að koma frá mér.
Annars er alls ráðandi núna að allir
verða að vera að gera eitthvað nýtt, og
allir eru að keppast við það að vera
frumlegir. Það sem vantar hins vegar í
verk þeirra höfunda er snerting við líf-
ið og lífsreynslan — oft verða þetta
dauðir frasar. Lífið hefur ekki tekið
neinum grundvallar breytingum í ald-
anna rás en eitt einkenni á ungu fólk í
dag er að það tekur ekki mið af sögunni
og því sem þegar hefur verið gert, það
talar eins og ekkert hafi verið gert á
undan því.
Ég verð að segja að ég skil ekki þessa
kröfu um að vera sífellt með eitthvað
nýtt. Um daginn heyrði ég alþing-
ismann segja niður á þingi að við vær-
um búin að „týna föðurlandinu", ef við
höfum týnt því, eins og þessi maður
hélt fram, er það kannski vegna þessar-
ar endalausu kröfu um frumleika. Ef
menn vilja í bókmenntum brjótast út
úr einhverjum fjötrum gera þeir það
með nýjum stíl og frásagnarhætti, þeir
geta það ekki með því að yfirgefa lífið
sjálft."
Þú óttast ekki um stöðu
bókarinnar?
„Nei ég óttast ekki um hana. Það
hafa farið yfir samfélagið ýmsar ný-
tískubylgjur undanfarið eins og mynd-
• bönd sem hafa keppt við bókina en það
líður hjá. Bókin hefur aldrei verið
tískufyrirbæri og verður það aldrei,
hún hefur alltaf staðið sig vel í allri
samkeppni.
Útgefendur eru kannski uggandi, en
þeir geta sjálfum sér um kennt því þeir
hafa undanfarið prentað allt sem þeim
hefur boðist og ef fólk er orðið þreytt á
því hafa þeir eyðilagt markaðinn sjálf-
ir. Bækur eru ekki bisness heldur
menningarleg athöfn, núna er hins veg-
ar litið svo á að allt sé birtingarhæft,
dagblöðin eru gott dæmi um það.
Það er viss ládeyða í bókmenntum
núna en ef til vill ris upp úr henni
eitthvað gott þegar fram liða stundir.
Staða rithöfunda hefur líka breyst
undanfarið. Áður voru alltaf stórir
hópar í kringum góða rithöfunda sem
studdu þá hvað sem á gekk, núna eru
listamenn hins vegar háðir því opin-
bera en ekki í eins miklum tengslum
við aðdáendur sína. Svo fá listamenn
það alltaf framan í sig
að þeir séu ónytjungar
á framfæri hins opin-
bera, þetta er þeirra
niðurlæging. En það
verður erfitt að snúa af
þessari braut.
Höfundar eru ekki eins miklar stór-
stjörnur og þeir voru oft áður, og það er
ekki neikvætt, því í eðli sínu er þetta
starf innhverft, unnið i kyrrþey."
Rœtt við Indriða G. Þor-
steinsson en Menningarsjóður
hefur gefið út smásagnasafn
eftir hann