Morgunblaðið - 14.02.1985, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ, VIDSKIPn AIVINNULÍF FIMMTUDAGUR 14. FEBRÚAR 1985
B 3
að þrengja að Hafskipsmönnum
nokkur undanfarin ár í stykkja-
vöruflutningunum, sem félagið er
mjög háð þar sem það hefur
minna sinnt stórflutningunum.
Þessar þrengingar hafa vafalaust
gert Hafskip m.a. viðkvæmari fyr-
ir utanaðkomandi áföllum, sem
olli öllum félögunum verulegu
tjóni á sl. ári, en kom þó sínu verst
niður á Hafskipi, sem var rekið
með 40—50 milljóna króna halla á
því ári. Forráðamönnum Hafskips
hefur lengi verið ljóst að svigrúm
þeirra í stykkjavöruflutningunum
til og frá landinu hefur verið að
minnka, og þessu hafa Hafskips-
menn svarað með því að opna eig-
in söluskrifstofur erlendis með
kaupum á bandarísku
flutningsmiðlunarfyrirtæki og
með því að hefja beinar siglingar
milli Evrópu og Ameríku. Þessi
ákvörðun Hafskipsmanna hefur
tvímælalaust haft í för með sér
mikinn fórnarkostnað fyrir félag-
ið meðan verið er að byggja þessa
starfsemi upp og það einmitt á
erfiðasta tíma sem yfir félagið
hefur gengið á seinni árum. Þessi
ákvörðun Hafskipsmanna hefur
líka verið umdeild meðal annarra
sem starfa í þessari grein, því að
menn hafa látið að því liggja að
útrásin á hinn erlenda markað
hafi um of leitt huga forráða-
manna Hafskips frá hinum hvim-
leiðari og hversdagslegu vanda-
málum líðandi stundar, þ.e. að
reka útgerðina.
Útrásin — Ameríku-
siglingar
Hafskipsmenn eru hins vegar
sannfærðir um réttmæti þessara
gerða sinna og þeir hafa greini-
lega sannfært hluthafa sína um
stefnuna á hluthafafundinum um
helgina, því að þar heyrðist engin
gagnrýnisrödd. Tilraun sú sem fé-
lagið er að gera með hinum beinu
siglingum milli Evrópu og Amer-
íku er líka mjög spennandi, svo og
hjá Eimskipafélaginu sem einnig
er með beinar siglingar frá Evr-
ópu til Ameríku en kemur hins
vegar við á fslandi í bakaleiðinni
austur um haf, eins og Hafskip er
að byrja að gera nú. Það er hin
styrka staða dollarsins sem hefur
ýtt mjög undir flutninga frá Evr-
ópu til Ameríku og þeir möguleik-
ar sem þarna bjóðast í flutningum
eru í senn tvísýnir og spennandi.
Sumir tala jafnvel um að þarna
geti verið að fæðast nýtt Loft-
leiðaævintýri í siglingunum með-
an hinir varkárari segja þetta
bólu sem geti sprungið hvenær
sem er.
f kaupskipaútgerð veraldar
háttar þannig til að allmörg stór
skipafélög ráða ferðinni á helstu
áætlunarleiðum og þau mynda
með sér eins konar samtök eða
„konferensur" um flutningsgjöld
hvers skipafélags á leiðinni og
áskilja sér allan rétt til að fylgjast
náið með því að samkomulagið sé
haldið. Utan þessara samtaka
sigla síðan jafnan nokkur minni
skipafélög, „out-siders“ svokallað-
ir eða utangarðsfélög og komast
upp með það meðan þau höggva
ekki nærri hugsmunum viðkom-
andi konferensu. Heimurinn
skiptist nokkurn veginn milli
þriggja stórra konferensa, þar
sem eru Kyrrahafskonferensan,
konferensan milli Evrópu og aust-
urlanda fjær og loks N-Atl-
antshafs-konferensan milli Evr-
ópu og Ameríku, sem er í raun
þrískipt allt eftir því hvort
áfangastaðurinn er í Kanada,
norðanverðum Bandaríkjunum
eða sunnanverðum.
Hafskip og einnig Eimskipafé-
lagið sigla sem utangarðsfélög á
N-Atlantshafinu og hingað til hef-
ur ekki verið amast við þeim af
risunum. Hafskipsmenn segjast
leggja áherslu á að kynna félagið
sem utangarðsaðila sem konfer-
ensurnar geti treyst, þ.e.a.s. Haf-
skipsmenn geta þess að vera ekki
nema hæfilega langt undir farm-
gjöldum konferensunnar til að
styggja ekki risana, en þeir hins
vegar ásaka Eimskipafélagið um
að keyra flutningsgjöldin á stund-
um óhóflega niður, sem þeir óttast
að verði til að vekja athygli kon-
ferensunnar á þessum íslensku
utangarðsfélögum „og þá er úti
um okkur báða,“ segja Hafskips-
menn. Eimskipafélagsmenn segja
þetta hins vegar á misskilningi
byggt, og hafa meiri fyrirvara á
þeim framtíðarmöguleikum sem
þarna eru fólgnir. Þeir enda á að á
þessari leið sigli nú skip sem geti
tekið 2400—2800 gáma en verið sé
að smíða risastór gámaflutn-
ingaskip sem geti tekið allt frá
3200 upp í 4000 gáma, sem muni
koma inn á þessa leið sem hrein
viðbót og vafalaust hafa áhrif á
flutningsgjöldin á N-Atlantshaf-
inu.
Útrás Hafskips með opnun sex
eigin skrifstofa á Norðurlöndum, í
Evrópu og Bandaríkjunum ásamt
beinu siglingunum milli Evrópu
og Ameríku er því áhættusamt
fyrirtæki, þar sem brugðið getur
til beggja vega. „Þetta er samt
þeirra eina tromp,“ segir einn
þeirra sem gjörþekkir kaupskipa-
útgerðina, því að eins og farm-
gjöldin séu í dag, þá sé ekki rúm
fyrir þrjú félög í áætlunarflutn-
ingum á stykkjavöru til og frá
landinu og þar sem Hafskip sé
með erfiðasta fjárhaginn frá
fornu fari, lakasta skipakostinn og
þrengstu aðstöðuna, hljóti það fé-
lag að heltast úr lestinni nema
ævintýrið í útlöndum gangi upp.
Að vísu eru til aðrar leiðir, svo
sem eins og þær að íslensku félög-
in þrjú í áætlunarsiglingunum
myndi með sér eins konar vísi að
konferensu, þ.e.a.s. ákveði að
fylgja í öllu hámarkstaxtanum
eins og verðlagsstjóri ákveður
hann á hverjum tíma, sem veruleg
frávik eru frá með þeirri sam-
keppni sem nú ríkir, nú eða komi
sér upp pooling eða samnýtingu
skipa, til að koma í veg fyrir að
skip frá hverju skipafélagi fyrir
sig séu að sigla á sömu hafnirnar.
Hugmyndir af þessu tagi hafa ver-
ið reifaðar en ekki ræddar í neinni
alvöru, og sitthvað sem kemur í
veg fyrir að þetta geti talist
raunhæfur möguleiki eins og nú
háttar.
Vaxtamöguleikar í
stórflutningum
Stykkjavöruflutningarnar til og
frá landinu eru því að heita má
mettaður markaður og vaxta-
möguleikarnir í kaupskipaútgerð-
inni liggja þess vegna í stórflutn-
ingunum, enda þótt félögin hafi
ekki riðið feitum hesti frá þeim
útboðum sem hafa verið á því sviði
að undanförnu, vegna þess að þau
flutningsgjöld sem hafa fengist út
úr þessum útboðum hafa verið enn
lakari en í stykkjavörunni, þar
sem getur verið svolítið misjafnt
eftir vöruflokkum hversu hagstæð
eða óhagstæð einstök farmgjöld
eru. í þessum flutningum þurfa
áætlunarfélögin þrjú að keppa við
a.m.k. þrjú íslensk utangarðsfélög,
Nesskip, Víkurskip og Nes hf., og
þar sem sérstaklega hið fyrst-
nefnda er afar vel búið skipum í
þessa tegund flutninga. Það var í
flutningum af þessu tagi, nánar
tiltekið í útboði Sölumiðstöðvar
hraðfrystihúsanna á flutningum á
frystum fiski til Ameríku, þar sem
Eimskipafélaginu og Víkurskipi
laust saman, því að Víkurskip var
með lægra tilboð, en Eimskip
hreppti flutningana engu að síður.
í þessum flutningum sem öðrum
stendur Eimskip best að vígi þeg-
ar á reynir, vegna þess að félagið
getur boðið upp á mun tíðari ferð-
ir en aðrir aðilar, til að mynda
með því að fella stórflutningana
inn í áætlunarferðir sínar, sem
aftur veldur því að félagið getur
öðrum skipafélögum fremur reynt
að jafna út það misvægi sem er
jafnan á milli innflutnings og út-
flutnings f stykkjavöruflutningun-
um, en þar er mun meira flutt inn
heldur en út eins og gefur að
skilja.
Endurspegli einhugurinn á
hluthafafundi Hafskips þann al-
menna vilja manna í þjóðfélaginu
að Hafskip verði hér áfram sem
þriðja aflið í flutningakerfi okkar
fyrir stykkjavöruna, er ekkert sem
bendir til annars en íslensk kaup-
skipaútgerð verði í næstu framtíð
í svipuðu fari og verið hefur síð-
ustu 5 til 7 árin, og hér hefur skil-
að sér til neytenda í harðri sam-
keppni félaganna og þar af leið-
andi fremur hagstæðum farm-
gjöldum, þótt líklega séu menn
aldrei ánægðir í þeim efnum.
Hins vegar getur maður ekki
varist því að hugleiða hvað muni
gerast ef hinn útlendi draumur
þeirra Hafskipsmanna rætist og
verður að veruleika, að félagið nái
tryggri og varanlegri fótfestu í
Ameríkusiglingunum. Mun Haf-
skip þá áfram una hlutskipti sínu
sem þriöja aflið í íslenskum áætl-
unarsiglingum?
— BVS
Tvíþætt flutningsþjónusta frá
Nú önnumst viö
vikulega gámaflutninga frá Helsinki til Reykja
víkur og reglubundna stórflutninga beint
frá Helsinki á 3ja vikna fresti.
Þessi tvíþætta flutningskeöja milli Finnlands
og íslands tryggir styttri flutningstíma, hag-
kvæmari flutning og öruggt vörustreymi
allan ársins hring.
Umboðsmaður í Helsinki
OY Henry Nielsen AB
Box 199
SF00101 - Helsingfors 10
Cables: Tonnage
Tel. 90-17291 Telex: 124673
Flutningur er okkar fag
EIMSKIP
Sími 27100
*