Morgunblaðið - 04.04.1986, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 4. APRÍL1986
B 11
Ævar Jóhannesson:
„ ... ég er þess fullviss að það verður
bannað með öllu að nota amalgam í tann-
fyllingar."
Halla Slgurjóns.:
„ . . . það besta sem við getum boðið sjúkl-
ingum okkar upp á í dag.“
Börkur Thoroddson:
. . . algengara að fókl fái ofnæmi fyrir
jarðarberjum. . .“
BlrglrJóh. Jóhannsson:
„Ég hef séð margra áratuga gamlaramalg-
am-fyllingar upp í fólki sem ekkert hafa
breyst."
Rafstraumur og kvikasilfurseitrun afvöldum amalgam-tannfyllinga
Imyndunarveiki
eða sjúkdómur?
Hugsanleg
amalgam- tannfyllinga
ekki verið ýkja
fjftlmiðlumi hér ý landi
mánudi. I fersku minni
sú umræða er fór af stað
skrifum þeirra
Heilsuhringsins, Hollefni og
heitins Skaftfells og þó
sérstaklega Ævars
Jóhannessonar í tímarit
ssi umræða fyrir rúmu ári
síðan hefur málið fallið í
“eilsurækt. Hámarki náði

að skilja að eitt eða annað
sannast endanlega I
sætt sig við — þvert á móti,
rökin og „sannanirnar" eru
jaf n óyggjandi eftir sem áður
hjá hvorum deiluaðila um sig.

Mikið af þeim upp-
lýsingum sem
hérlendir gagn-
rýnendur amalg-
ams hafa byggt
skoðun sína á er frá Svíum komið.
Þar hafa deilurnar um amalgam
risið hve hæst og þróunin þar
hefur gefið einhverja vísbendingu
um hvers við megum vænta.
í nýútkomnu hefti sænska tíma-
ritsins Má Bra er fréttatilkynning
þess efnis að sænsk heilbrigðis-
yfirvöld munu á komandi sumri
breyta afstöðu sinni í þá veru aö
eftirleiðis verði amalgam-eitrun
viðurkennd sem sjúkdómur. Munu
yfirvöld því greiða þann kostnað
sem hlýst af því að skipta út
amalgam-fyllingum og setja aðrar
í staðinn. Blaðið lætur þess ógetið
hvernig sjúklingar verða úrskurð-
aðir með amalgam-eitrun, m.ö.o.
hvað sænsk heilbrigðisyfirvöld
skilgreini sem amalgam-eitrun.
Verður ákveðið hvert hámark
kvikasilfurs í blóði má vera með
tilliti til fjölda fyllinga í munni, eða
verða sjúkdómseinkennin, sem
geta birst að því er virðist á flesta
vegu, látin ráða? Eða einfaldlega
vilji sjúklingsins? Spurningin er
hvort læknar og heilbrigðisyfirvöld
séu ekki komin í vissar ógöngur
sem aðeins ein leið er úr: að hætta
notkun amalgams.
Þessi niðurstaða í Svíþjóð og
öll umræðan þar hefur hvorki orðið
til að breyta afstöðu íslenskra
heilbrigðisyfirvalda né, í heild, ís-
lenskra tannlækna.
Börkur Thoroddsen, formaður
ársþings og endurmenntunar-
nefndar tannlækna, og Birgir Jóh.
Jóhannsson formaður Tannlækna-
félags Islands, svöruðu þessu til
um þróunina í Svíþjóð:
„Okkur segir svo hugur að
sænskir tapnlæknar hafi ýtt nokk-
uð undir þessa þróun. Það er
nokkuð mikið atvinnuleysi hjá þeim
og þar sem ríkið borgar þar að
mestu allar tannlækningar er ekki
fráleitt að ætla að þeir taki fegins
hendi þessari umræðu og fái nú
nóg að gera við að skipta út
amalgam-fyllingum og setja guli í
staðinn. Það er mjög auðvelt að
afgreiða málið og segja: Allt í lagi.
Við skulum skipta út öllum amalg-
am-fyllingunum og setja gull í
staðinn; kostar 7—8 þúsund í
hverja tönn. Af því að hér þarf fólk
sjálft að bera kostnaðinn þá nær
áhuginn nú ekki lengra. En í Sví-
þjóð, þar borgar ríkið. Hvers vegna
ekki að segjast hafa þessi sjúk-
dómseinkenni og fá besta fylling-
arefnið í staðinn. Því það kemst
ekkert fyllingarefni nálægt gulli að
gæðum. Tannlæknar fást örugg-
lega ekki enn til að setja plastefni
í jaxla, nema kannski í einstaka
tilvikum þar sem þaö er mikið út-
litsatriði en alls ekki þar sem bit—
álag er mikið. Þar þyrfti að end-
urnýja fyllingarnar á 2—3 ára fresti
og það er ekki sanngjarnt."
Ævar Jóhannesson er tækja-
fræðingur hjá Háskóla íslands.
Hann er mikill áhuga- og baráttu-
maður fyrir heilsurækt og sem slík-
ur er hann í ritnefnd tímaritsins,
Hollefni og heilsurækt. Ævar var
beðinn að láta skoðun sína í Ijós
á þessu máli:
„Afstaða heilbrigðisyfirvalda og
tannlækna hér, sem og víðast hvar
annars staðar, er skiljanleg en
ekki að sama skapi skynsamleg.
Ég vil ekki ætla tannlæknum ein-
hverjar illar kenndir að ástæðu-
lausu. En viðvarandi íhaldssemi
virðist vera alveg sérstaklega
áberandi íheilbrigðismálum. Þegar
nýjar upplýsingar koma fram sem
á einhvern hátt stangast á við áður
viðteknar hugmyndir þá þarf yfir-
leitt að berjast fyrir þeim árum og
jafnvel áratugum saman áður en
vísindalegar staðreyndir fást viður-
kenndar. Því miður finnst mér
heilbrigðisyfirvöld bregðast skyldu
sinni við þjóðina að athuga ekki
þetta mál gaumgæfilega. Ég hef
vonað í lengstu lög að tannlæknar
tækju vel þessum ábendingum
sem ég vakti athygli á, enda fór ég
ekkert harkalega að þeim. Enda
ástæðulaust því þeir hafa vafa-
laust notað efnið í góðri trú og
ekki vitað annað en að það væri í
lagi. En nú þegar þessar upplýs-
ingar eru komnar fram um skað-
semi amalgams þá finnst mér
mjög vafasamt að þeir geti lengur
staðið á því að nota það. Það er
nánast glæpsamlegt að fólk borgi
fyrir að láta setja upp í sig eitur."
Hvaðeramalgam?
Halla Slgurjóns, tannlæknlr
og laktor vlð Háskóla íslands /
tannfylllngarfrmðum:
„Amalgam er um 45% kvikasilf-
ur og hitt er málmblanda, aðallega
silfur, kopar og tin. Kvikasilfur er
vissulega eitraður málmur en í
þessu sambandi er það ákaflega
vel bundið og af því leysist nánast
ekkert upp í munnholinu. Við verð-
um að vega hiutfall ábata og
áhættu. Ábatinn er svo langtum
meiri heldur en áhættan sem við
leggjum sjúklinga okkar í að þetta
erengin spurning.
Amalgam kom fyrst fram á
Vesturlöndum 1830 og það var í
Frakklandi. Nokkru síðar var farið
að nota það í Bandaríkjunum. Um
1840 kom upp mikið hitamál þar
í landi og kallað er „amalgam-
styrjöldin" sem gekk svo langt að
amalgam var bannað. En tíu árum
síðar var því banni aflétt og þóttust
menn þá vissir að sú gagnrýni sem
komið hafði fram og leitt til banns-
ins var ekki á rökum reist. Síðan
hefur efnið verið bætt á marga
vegu, nú síðast fyrir 15 árum. Þá
var hlutföllum silfurs, kopars og
tins hnikað til. Bætt var við aðeins
meira af kopar en koparinn bindur
tinið sem er veikasti hlekkurinn og
gerir það að verkum að fyllingin
ryðgar enn síður en áður.“
Hversuhættulegter
kvikasilfur?
Bragl Árnason, prófassor I
efnafræðk
„Kvikasilfur er baneitrað og sá
möguleiki er alltaf fyrir hendi að
fá uppleyst kvikasilfur inn í líkams-
starfsemina hafi maður það upp í
sér sem hluta af tannfyllingu. Hins
vegar hefur mér vitanlega aldrei
verið sýnt fram á að kvikasilfur í
tannfyllingum valdi eituráhrifum.
Kvikasilfur safnast fyrir í líkaman-
um en ef ekkert bætist við þá
skilar það sér út smá saman.
Minnkar um helming á u.þ.b. tveim
árurn."
Halla Slgurjóns:
„Við erum í náinni snertingu við
kvikasilfur alla daga. Kvikasilfur er
alls staðar; í andrúmsloftinu, í
sjónum, fisknum sem við borðum.
Mikið magn kvikasilfurs kemur upp
við eldgos og einnig með hvera-
vatni. Þegar verið er að mæla í
blóði og þvagi kvikasilfursssnefil
þá getur þaö alveg komið frá því
sem við borðum og öndum að
okkur. Það er engin leið að vita
hvað kemur hvaðan.
En það erum við tannlæknar
sem erum í miklu mun meiri hættu
en sjúklingarnir sem ganga með
amalgam-fyllingarnar. Við erum