Alþýðublaðið - 04.10.1920, Blaðsíða 2

2
ALÞYÐUBLÁÐIÐ
ÆfgreiÖæla
blaðsins er í ASþýðuhúsinu við
Ingólfsstræti og Hverfisgötu.
Sími 088.
Auglýsingum sé skilað þangað
eða í Gutenberg í síðasta lagi kl.
io árdegis, þann dag, sem þær
eiga að koma í blaðið.
Áskriftargjald eiu i£i". á
mánuði.
Auglýsingaverð kr. 1,50 em.
eindálkuð.
Útsölumenn beðnir að gera skil
til afgreiðslunnar, að minsta kosti
ársfjórðungslega.
Síldarsalan.
Þær fregnir berast nú að hvað-
anæfa, að Svfár neiti að taka við
sfld, enda þótt þeir hafi keypt
hana, og beri því við að hún sé
ekki góð verzlunarvara vegna þess,
að tunnurnar séu gamlar og eigi
nægiiega þéttar. Síldareigendurnir
íslenzku kenna aftur á móti sfldar-
hringnum sænska um, að hann
noti sér það, að mikið af síldinni
sé komið til Svíþjóðar og samið
sé um endurmat þar, til þess að
hafna síidimsi vegna óverulegra
galla, f þeim tilgangi að lækka
verðið. Hér skal enginn dómur á
lagður um það, hvor skoðunin
hafi við meiri rök að styðjast, en
sennilegt er, að hvortveggju sé til
að dreifa, óvönduðum frágangi
sumra útgerðarmanna anaarsvegar
en harðleikni síldarhringsins hins-
vegar. Einnig er líklegt að síldar-
hringurinn sænski, sem sjálfur
hefir útgerð hér, vilji jafnvel gjarna
koma óorði á síld íslendinga, til
þess að bola þeim út úr mark-
aðnum. Telja má víst, að lands-
stjórnin, í samráði við bankana og
helztu síldareigendur, sendi mann
til þess að rannsaka nánar þetta
mál, og hann fái umboð til þess
að gera allar nauðsynlegar ráð-
stafanir til þess að bjarga því,
sem bjargað verður, svo sera með
því, að umsalta í nýjar tunnur
það sem óskemt er og jafnvel að
flytja síldina til staða utan Svf-
þjóðar, ef honum þætti það heppi-
legra.
Ekki er hægt í ár eins og í
fyrra, að saka kaupmenn alment
um, að hafa braskað óhæfilega
Jengi með síidina vegna gróðafíkn-
ar. Þeir munu flestir hafa selt nú
þegar þeim bauðst sæmilegt verð.
En þeir hafa þó að minsta kosti
sýnt mjög mikla ógætni með því
að selja síldina gegn endurmati í
Svíþjóð, í stað þess að heimta,
að hérlent mat gilti, eða ef ann-
ars hefði ekki orðið kostur, þá
að láta sér heldur lynda sænska
matsmenn hér á síldarstöðvunum.
Síldareigendurnir munu nú í ár
fyrir hvern mun hafa viljað selja
og ekki treyst sér, vegna inn-
byrðis samkepni, til þess að setja
skifyrði um hérlent mat.
Það er ekki orðum aukið að
segja að það sé mikil ógæfa fyrir
þjóðina ef síldarverziunin bregst
vonum, enn þá einu sinni. En af
tjóni verða menn hygnir þó að
þeir verði ekki ríkir. Almenningi
fer nu að verða það ljóst, að slíkt
má ekki eiga sér stað ár eftir ár,
að stór atvinnuvegur tapi stöðugt
og bæði fjármagn þjóðarinnar og
vinnukraftur sé þannig bundinn í
óarðberandi störfum. Þetta er því
alvarlegra, sem hér er um mjög
mikil náttúruauðæfi að ræða, sem
hlytu að verða þjóðinni til bless-
unar, ef þau væru hagnýtt á skyn-
samiegan hátt, en sem nú fara
forgörðum fyrir handvömm og
og skipuiagsleysi, og jafnvel eru
að ríða niður aðra atvinnuvegi
landsins svo sem landbúnaðinn.
Það sem hingað til hefir valdið
tjóninu á útgerð og verzlun síldar,
er eftirlitsleysi almfennings með
þessum atvinnuvegi og stjórnleysi
á honum. í stað sundraðrar sam-
kepni einstaklinganna þarf að
koma fast skipuiag og samvinna
allra þeirra, sem hafa hagsmuni
af viðgangi atvinnuvegarins. Það
hefir fyr verið bent á það í Al-
þýðublaðinu, að eina lausnin sé
að sameina útveg og verzlun undir
eina stjórn og eitt samiag, sem
hefði einkarétt til síldveiða og
síldarverzlunar hér á landi. Þá
fyrst yrði síldarútgerðin og verzl-
unin íslenzka nægilega sterk til
þess, að geta boðið sænska hrign-
um byrginn, og komið væri í veg
fyrir að einstakir kaupmenn keptu
hver við annan án tillits til ann-
ars en eiginhagsmuna, og þó sjáif-
um sér og allri þjóðinni til ómet-
aniegs tjóns. Kostnaðurinn við
síldarsöiuna yrði miklu minni en
nú, þar sem öil síldin væri á einni
hendi og þar sem samlag væri
um söluna, væri mikil hvöt fyrir
félagsstjórnina að sjá um, að öll
síidin yrði jafngóð verzlunarvava.
Útgerðin fengi arðinn óskiftan án
óþarfa milligöngu fjöimargra kaup-
manna, nema að því leyti sem á-
kveðið kynni að vera, að rikis-
sjóður fengi eitthvert aukagjald af
hreinum arði samlagsins fyrir vernd-
unina. Þá væri einnig hægt að
hafa eftirlit með þvi, að ekki hlypi
ofvöxtur í síldarútgerðina, svo að
vinauafl og fjármagn þjóðarinnar
væri bundið þar til ónýtis. Það'
væri gert með því, að hafa að-
eins svo mikla útgerð að mark*
aður væri nægur fyrir hendi.
Stjórn þessa síldarsamlags ættu
þeir að skipa setn mesta hags-
muni hefðu af að sfldarútgerðin
færi vel úr hendi. Þar eru þrír að-
iijar. Verkalýðurinn við útgerðin®
— sjómenn og aðrir, — útgerð-
armetrairnir og loks þjóðin í heild
sinni. Eftir þessu ættu stjórn sam-
lagsins að skipa 3 menn, einn til-
nefndur af Alþýðusambandinu,
annar af sf!darútgerðarmönnum„
þriðji af iandsstjórninni. Þessi
stjóra réði síðan framkvæpdar-
stjóra samlagsins.
Slfkt fyrirkomuiag, sem hér
hefir verið bent á, kemst ekki á
nema með lögum frá alþingi og
þetta er eitt hið helzta þeirra mála
sem næsta alþingi verðurrað ráða
til iykta.
Það er á almennings vitorði að
engir óska þess frekar að síldar^
verzlunin komist uedir eina stjórn,
en síldarútgerðarmennirair sjálfir
og hafa þeir hvað eftir ( annað
verið komnir á fremsta hlunn, að
skora á landsstjórnina að takast
á hendur verzlunina með síld. Ea
tveir eða þrír síldarbraskarar hafa
getað komið í veginn fyrir það
hingað til. Nú er svo komið að
önnur leið er ekki fær, ef atvinnu-
vegurinn á ekki að fara í kalda
kol. En þá er eínnig réttast jafn-
framt að tryggja sér að allir að-
iljar geti haft fult eftirlit með at-
vinmiveginum, eins og hér hefir
verið iagt tii, svo að engin hætta
yrði á, hvernig svo sem lands-
stjórnin væri skipuð, að embættis-
mannavald hvíldi á stjórn atvinnu-
vegar, sem frekar flestum öðrunt
þarf að halda á skjótráðum og