Morgunblaðið - 22.10.1986, Blaðsíða 20

.. ÍÍORGUNBI^DÍD. MIÐVJKUÖAÓUB 32.0KTÓBER 1086
r30
Mikil fangaskipti
framundan í Israel?
Ma'lot, ísrael, AP.
YITZHAK Rabin, varnarmála-
ráðherra ísraels, sagði í gær, að
ísraelar teldu amal-shíta í Líban-
on bera ábyrgð á öryggi ísraelsks
flugmanns, sem hefur verið
fangi þeirra, síðan orrustuvél
hans af gerðinni F-4E Phantome
var skotin niður yfir suðurhluta
Libanons í síðustu viku. ísraelsk
þyrla bjargaði hinum flugmann-
inum.
Shimon Peres utanríkisráðherra
sagði í viðtali við bandarísku sjón-
varpsstöðina CBS á mánudag, að
ísraelar myndu fallast á fanga-
skipti, ef slíkt yrði gert „á sann-
gjömum grundvelli." í maí 1985
skiptu ísraelar á 1.150 föngum fyr-
ir þijá Israela, sem palestinskir
skæruliðar höfðu tekið til fanga.
Þeir Peres og Rabin gáfu báðir
í skyn, að ekki væri vitað, við
hverja bæri að semja, þar sem ekki
væri víst, hveijir það væru, sem
hefðu flugmanninn á valdi sínu, né
heldur hvar hann væri hafður í
haldi.
Á laugardaginn var sagði Nabib
Berri, leiðtogi amal-shíta, er hann
var staddur í Damaskus í Sýrlandi,
að hann væri því hlynntur að skipta
á flugmanninum og öllum líbönsk-
um og palestínskum föngum, sem
ísraelar hefðu í haldi. Blöð í Beirút
héldu því hins vegar fram í gær,
að Berri hefði neitað því, að nokkr-
arr samningaviðræður í þessu skyni
væru hafnar.
ERLENT
Gengi
gjaldmiðla
London, AP.
BANDARÍKJADOLLAR hækk-
aði gagnvart ýmsum helztu
gjaldmiðlum heims í gær. Gull-
verð lækkaði. Talið er, að
ummæli forseta Karls Ottos
Pöhl, forseta vestur-þýzka seðla-
bankans frá því á mánudag hafi
ráðið nokkrum um hærra gengi
dollarans, en þá sagði Pöhl á
fundi með iðnrekendum í Lon-
don, að gengi dollarans hefði
þegar lækkað nóg.
Þetta hefur verið túlkað á
þann veg, að vestur-þýzki seðla-
bankinn muni koma til skjalanna
til stuðnings dollaranum, ef
gengi hans heldur áfram að
lækka.
Síðdegis í gær kostaði sterl-
ingspundið 1,4350 dollara
(1,4303), en annars var gengi
dollarans þannig, að fyrir hann
fengnzt 1,9905 vestur-þýzk mörk
(1,9885), 1,6310 svissneska
franka (1,6315), 6,5200 franska
franka (6,5125), 2,2500 hollenzk
gyllini (2,2475), 1.376,75 ítalskar
lírur (1,376,25), 1,39125 kanadí-
skir dollarar (1,39185) og 155,10
jen (154,30).
Gull lækkaði og var verð þess
424,60 dollarar únsan (425,75).
Mozambique;
Samora Machel, forseti, á góðri stund.
Seinkar dauði Machel að-
gerðum gegn S-Afríku?
Jóhannesarborg, AP.
DAUÐI Samora Machel, forseta
Mozambique, er eitt margra
áfalla er það ríki hefur orðið
fyrir, síðan það fékk sjálfstæði
frá Portúgölum fyrir 11 árum.
Stjórnir rikja í Suður-Afríku þar
sem svartir menn eru við völd,
hafa að undanförnu gert tilraun-
ir til að samræma afstöðu sína
og aðgerðir gegn ríkisstjórn
hvítra manna í Suður-Afríklýð-
veldinu og gæti dauð Machel
seinkað þessum tilraunum.
Enn einn ríkisleiðtoginn, sem
barðist gegn nýlenduherrunum í
Afríku á árunum upp úr 1960, er
fallinn í valinn. Dauði Machel er
einnig áfall fyrir vestræn ríki, því
þótt hann væri sannfærður komm-
únisti og fylgdi Sovétríkjunum að
málum, hafði hann á undanfömum
árum leitað eftir auknu samstarfi
við Vesturveldin, sérstaklega við
lausn efnahagsvanda lands síns.
Ekki er búist við því að stjómar-
flokkurinn, Frelimo, velji eftirmann
Machel fyrr en eftir útför hans, sem
væntanlega verður gerð í næstu
viku. Á meðan munu Mario Mac-
hungo, forsætisráðherra og Marcel-
ino Dos Santos, annar valdamesti
maður flokksins, fara með yfir-
stjómina. Ýmsir menn eru taldir
koma til greina sem forsetaefni, en
nafn Joaquim Chissano, utanríkis-
ráðherra, er oftast nefnt í því
sambandi. Hann er 47 ára gamall,
ekki talinn öfgamaður í pólitík, var
náinn samstarfsmaður Machel og
var forsætisráðherra í bráðabirgða-
stjóm, er var við völd þegar sjálf-
stæði landsins var undirbúið.
Aðrir sem álitnir eru koma til
greina eru: Dos Santos, sem er
harður Marxisti og sat ásamt Mac-
hel og einum öðrum, í þriggja
manna stjóm Frelimo, áður en
landið fékk sjálfstæði; Machungo,
forsætisráðherra, er stóð sig vel
sem landstjóri Zambezia héraðsins,
er framleiðir mikið af matvælum;
Sergio Vieira, öryggismálaráðherra
og Alberto Joaquim Chipande, vam-
armálaráðherra.
Bryan Bench, sérfræðingur hinn-
ar óháðu Alþjóðamálastofnunar
(Institute of Intemational Affairs)
í Jóhannesarborg, sagði við frétta-
mann AP fréttastofunnar, að nú
yrðu yfirvöld í Mozambique að
reyna að leysa þau fjölmörgu
vandamál er landið ætti við að
glíma, ekki gengi lengur að láta
vaða á súðum. Vinsæll leiðtogi er
barist hefði gegn portúgölskum
nýlenduherrum væri horfínn af
sjónarsviðinu, en vandamálin væru
mörg óleyst enn.
Ríkisstjórn Machel tók við lítt
þróuðu landi. Portúgölsku ný-
lendubúamir fluttu flestir burt er
landið fékk sjálfstæði og með þeim
hvarf úr landi þekking á viðskiptum
og stjómun. Andkommúnistar er
ekki sættu sig við marxiska hug-
myndafræði Frelimo, gerðu upp-
reisn og beijast enn gegn stjóminni.
Nutu þeir í fyrstu stuðnings stjóm-
ar hvítra manna í Ródesíu og síðar
stjómarinnar í Suður-Afríku. Efna-
hag landsins hrakaði, er tilraunir
til rekturs samyrkjubúa mistókust,
smábændur fluttu afurðir sínar ekki
á markað, því þeir fengu ekki þær
vömr í staðinn, er þá vanhagaði
um og útflutningur á hnetum,
baðmull og sykri stórminnkaði.
Machel reyndi að breyta þróun
mála með því að láta Mozambique
gerast aðila að Alþjóðagjaldeyris-
Holland:
Löglegt að vísa liðs-
mönnum IRA úr landi
Bandaríkjamenn framselja Bretum grunaðan hryðjuverkamann
London, Haag, AP.
HÆSTIRÉTTUR í Hollandi
hefur úrskurðað að löglegt sé
að vísa flóttamönnum írska lýð-
veldishersins (IRA) til Bret-
lands. Úrskurður þessi var
gerður í máli Brendans McFar-
lane og Gerards Kelly. Hollend-
ingar hafa ekki vísað félögum
IRA úr landi til þessa. Bresk
yfirvöld unnu einnig sigur í
Bandaríkjunum: William Jos-
eph Quinn var í gær framseldur
Bretum. Á Bretlandi verður
hann dreginn fyrir dómstóla
og sakaður nm morð.
McFarlane og Kelly flúðu úr
Maze-fangelsinu í Belfast á Norð-
ur-írlandi asamt Qölda annarra
fanga árið 1983.
Hollenski aðstoðardómsmála-
ráðherrann þarf að staðfesta
brottrekstur McFarlanes og Kell-
ys og hefur enn ekki verið ákveðið
hvenær það verður gert. Þeir
verða hafðir í einangrun þar til
ákvörðun hefur verið tekin um
málið, sem síðdegis í gær tók
óvænta stefnu. í yfirlýsingu frá
íranska sendiráðinu í höfuðborg
Hollands sagði að íranar íhuguðu
að bjóða tvemenningunum
pólitískt hæli þar sem úrskurður
hæstaréttar gæti stofnað lífí þess-
ara „útvarða frelsis" í hættu.
Joseph Quinn var sendur til
Bretlands með breskri herf.ugvél
frá bandarískum herflugvelli í
grennd við San Francisco. Mikill
öryggisviðbúnaður var við komu
hans til Brize Norton herflugvall-
ar skammt frá Oxford. Þaðan var
hann fluttur til London í þyrlu.
Quinn, sem býr f San Francisco
og hefur bandarískan ríkisborg-
ararétt, er sakaður um að hafa
skotið breskan lögregluþjón,
Stephen Tibble, til bana á götu í
London í febrúar 1975.
Hæstiréttur í Bandaríkjunum
neitaði í síðustu viku að taka þau
rök Quinns um að lögregluþjónn-
inn hafí verið skotinn af pólitísk-
um ástæðum gild. Quinn hélt fram
að mál sitt heyrði því ekki undir
samning Bandaríkjamanna og
Breta um að framselja grunaða
glæpamenn. Quinn neitar að vera
morðingi.
AF/Sfmamynd
William Joseph Quinn leiddur
inn í dómshöllina i San Franc-
isco eftir að bandariska alrikis-
lögreglan (FBI) tók hann
höndum. Myndin er ódagsett
og ekki vitað hvenær hún var
tekin.
sjóðnum og ferðaðist á síðasta ári
til Bandaríkjanna, er hann var að
falast eftir því að vestræn ríki fjár-
festu í Mozambique. Suður-Afríku-
stjóm hótaði nýlega að herða
hemaðaraðgerðir gegn löndum er
leyfa stuðningsmönnum Afríska
þjóðarráðsins, ANC, að starfa innan
sinna landamæra og verða þess
vegna nokkrir tugir þúsunda Moz-
ambiquemanna er starfa í Suður-A
fríku sendir heim á næstunni og
mun landið þá verða af mörgum
milljónum dollara, er þessir menn
sendu heim sem laun.
Á undanfömum vikum átti Mac-
hel mikinn þátt í samningaviðræð-
um er miðuðu að því, að fá
nágrannaríki Mozambique þ.a. m.
Zaire og Malawi, til hertrar and-
stöðu við stjóm hvítra manna í
Suður-Afríku. Viðræðumar fóm
fram í höfuðborgum ýinissa þessara
ríkja og var þar einnig reynt að fá
stjóm Malawi til að hætta meintum
stuðningi við uppreisnarmenn í
Mozambique og stjóm Zaire til að
hætta að styðja uppreisnarmenn
gegn marxistastjóminni í Angola.
Leiðtogar ríkjanna ræddu og hvem-
ig bæta mætti verslunarleiðir um
Mozambique, þannig að þau þyrftu
ekki að vera jafn háð Suður-Afríku
um aðdrætti og gera þau betur fær
um að veijast árásum skæruliða.
Stýriflaug-
um mótmælt
í Vestur-
Þýzkalandi
Hasselbach, AP.
YFIR 100.000 rnanns söfnuðust
saman á útlfundi við WUschheim
i Vestur-Þýzkalandi á laugardag
í þvi skyni að mótmæla uppsetn-
ingu bandarískra eldflauga þar.
Var þetta fjölmennasti fundur-
inn gegn eldflaugum í landinu
síðan í október 1983.
Mótmælafundur þessi var ekki í
neinum tengslum við leiðtogafund
stórveldanna í Reykjavík um helg-
ina, heldur hafði dagurinn fyrir
hann verið ákveðinn með löngum
fyrirvara. Mótmælaaðgerðimar
fóru mjög friðsamlega fram.
Á föstudag skýrði vestur-þýzka
stjómin frá því, að 16 bandarískar
stýriflaugar hefðu þegar verið sett-
ar upp nærri Wiischeim.