Morgunblaðið - 13.02.1987, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 13. FEBRÚAR 1987
C 11
BYLTINGARKENND
GEYMSLUAÐFERÐ:
Tvö hundruð og fimmtíu
doðrantar á einni plötu
Geislaplöturnar (compact discs)
hafa
sem kunnugt er verið að ryðja sér til
rúms á hljómplötumarkaði enda bjóða
þær upp á áður óþekkt hljómgæði.
Þessi þróun hefur verið óvenju hröð
vegna þess að þvert á venju komu fram-
leiðendur sér saman um staðal þegar
í upphafi sem fylgt hefur verið. Geisla-
plötuspilarar kosta nú um 6000-7000
krónur í Bandaríkjunum þar sem tæknin
er orðin útbreiddust. Nú er komin fram
tækni sem breytir geislaplötunni í al-
mennan gagnamiðil fyrir tölvur, svo-
nefnt „CD-ROM," og binda helstu
spámenn miklar vonir við hana.
Tónlist á geislaplötum er geymd í
„stafrænu formi“, sem þýðir að á plöt-
unni eru upplýsingar sem tölva þarf að
lesa og breyta í hljóð. Vegna eðlis plöt-
unnar má einnig geyma á henni önnur
gögn, raunar allar þær upplýsingar sem
hægt er að breyta í „stafrænt" form,
texta, myndir, landabréf o.s.frv. Með
einföldum hætti er plötuspilaranum
breitt í lestæki, tengdur tölvu og má
þá vinna með upplýsingarnar eins og
af disklingum sem algengastir eru til
varðveislu tölvugagna í dag.
Ein geislaplata getur geymt ógrynni
uppiýsinga í orðsins fyllstu merkingu. Á
hann er hægt að skrifa allt að
550.000.0000 stafi, 150.000 þéttskrif-
aðar blaðsíður eða texta 250 hnaus-
þykkra bóka. Hún getur einnig geymt
um 9000 myndir í fullum litum, ellegar
15.000 skýrar Ijósmyndir af skjölum eða
landabréfum svo dæmi séu nefnd. En
einn helsti kostur þessa miðils er að
hann getur geymt blöndu texta, mynda
og tónlistar sem opnar nýjar víddir við
gerð námsgagna, fræðslu- og skemmti-
efnis.
Vegna þess að geislaspilarar eru
þegar í fjöldaframleiðslu verður þess
skammt að bíða að lestæki verði til
sölu á lágu verði. í dag kostar lestæki
um 40.000 krónur sem er töluverð fjár-
festing fyrir heimili og einstaklinga en
álitlegur kostur fyrir stofnanir og fyrir-
tæki er þarfnast upplýsinga í handhægu
formi. Nú þegar er rætt um að hér sé
kominn hinn fullkomni miðill til útgáfu á
Orðabók háskólans. Hún myndi rúmast
í heild sinni á einni plötu.
Á þessum miðli er þó sá galli að
tæknin í dag leyfir ekki að gögnum á
plötunni sé breytt af notandanum. Með
öðrum orðum er ekki hægt að uppfæra
gögn sem breytast í tímans rás. Búist
er við því að nýjar gerðir geislaspilara'6
sem geta bæði skrifað á plöturnar og
lesið af þeim verði komnar á neytenda-
markað innan þriggja ára. Nú þegar eru
til skrifandi geislaspilarar en plöturnar
eru bundnar þeim annmarka að notand-
inn getur aðeins skrifað einu sinni á
plötuna og ekki er hægt að má gögnin
burt eftir það.
Enn sem komið er lítið úrval af
„gagnaplötum". Breytinga er að vænta
á næstu mánuðum og þegar gagnlegar
plötur verða komnar á markaðinn er því
spáð að markaðurinn stækki stórum
skrefum. Þess verður þó nokkuð að bíða
að gagnaplötur verði almennt gefnar
út hér á landi.
Texti: B.S. ,
1
Gagnaplatan getur geymt ógrynni upplýs-
inga. Lesendur geta sjálfir leikið sér með
tölurnar — en þess er skammt að bíða
að Landsbókasafnið, þar sem myndin er
tekin, rúmist á einni hillu.
Gáttin hefur opnast en fót-
urinn er á þröskuldinum
Upplýsingabyltingin virðist hljóðlát og breytingarnar hægar
En tæknin gæti gjörbreytt starfsháttum okkar ef spádómar sumra rætast
Morgunblaöið/Þorkell
Nýjasta tækni við varðveislu, framsetningu og meðhöndlun upplýsinga hefur verið nýtt til hins ýtrasta í
kennslu við Verzlunarskóla íslands. Hér sóst ein af þremur skólastofum þar sem tölva er á hverju borði.
„Við byrjum á því að reka tölvuhræðsluna nógu snemma úr nemendum," sagði Baldur Sveinsson tölvu-
kennari, „og þegar þeir átta sig á möguleikunum eru krakkarnir óstöðvandi."
Við vitum ekki hvaða banki
býður bestu ávöxtun spari-
rjarins, hvers vegna bíllinn
drepur á sér á rauðu Ijósi, hvaða
starf hentar lundaríari okkar
best, hvort Þórseðlan sé útdauð
eða bananar næringarríkir án
þess að afla okkur upplýsinga.
Hermt er að við séum öll háð
upplýsingum, rétt eins og fæð-
unni og súrefninu: Menntun
krefst upplýsinga, ákvarðanir
jafnt í einkalífinu og starfinu
krefjast sífellt meiri þekkingar.
Færri og færri íslendingar ala
skepnur eða veiða fisk; bróður-
partur þjóðarinnar vinnur í
þjónustugreinum þar sem verið
er að afla, meðhöndla og veita
upplýsingar liðlangan daginn
þegar öllu er á botninn hvolft.
Nú er talað um að „upplýs-
ingabylting" ríði yfir mannkynið.
Orðið er ekki komið á spjöld
orðabóka en virðist sem greipt
í huga þeirra sem tala mest um
framtíðina. Tölvutæknin á hér
stærstan hlut að máli. í víðlesn-
um bókum sem fjalla um þróun
heimsmála næstu áratugina,
svo sem „The third wave" eftir
Alvin Toffler og „Megatrends"
eftir John Naissbit, er því haldið
fram að tölvan sé að bylta heim-
inum á sama hátt og framfarir
í akuryrkju fyrir 6000 árum eða
vélvæðing iönaðar á síðustu öld.
Þeir segja að það hafi tekið plóg-
inn árþúsund að breyta lífshátt-
um mannkynsins, iðnbyltingin
skók heimsbyggðina í öld en
tölvan og nýjungar í fjarskiptum
muni gjörbreytta samfélagi okk-
ar á nokkrum áratugum.
Það blandast fæstum hugur
um að tölvan er undratæki. Vél
sem getur geymt allan texta
Morgunblaðsins í febrúar í minni
sínu, eða gert upp skattana fyr-
irfyrirtæki með 100 starfsmenn
kostar samkvæmt verðskrám
tölvuverslana um 50.000 krón-
ur. Fyrir tvöfalda þá upphæð
getur slík tölva geymt alfræði-
orðabók á stærð við Encyclo-
pædia Brittanica og flett upp
svörum við spurningum um allt
milli himins og jarðar á örskots-
stundu. „Stafræn alfræðiorða-
bók“, eins og fyrirbærið er
kallað, er nú þegar í notkun á
bókasafni Verzlunarskóla ís-
lands og að sögn Steinunnar
Stefánsdóttur bókasafnsfræð-
ings slást nemendur um að nota
bókina sér til gagns og gamans.
Mörg fyrirtæki hafa tengt
tölvur sínar við síma og geta
sent telexskeyti hvert sem er í
heimi fyrir brot af því sem það
kpstaði áður. Með sama hætti
geta íslendingar nú komist í
samband við erlenda tölvu-
banka, aflað sér gagna og frétta
af umheiminum eða sest á
„tölvuþing" með fólki úr fimm
heimsálfum þar sem rætt er um
allt milli himins og jarðar. Hér
er fátt eitt nefnt.
Eru róttækar breyt-
ingar að verða?
En hefur orðið einhver grund-
vallarbreyting á því hvernig við
vinnum, leitum upplýsinga og
komum vitneskju á framfæri?
Þegar blaðamaður leitaði hóf-
anna hjá því fólki sem hvað
mest hefur reynt að notfæra sér
hina nýju tækni og kynna hana
öðrum reyndust svör þess við
þessari spurningu á sömu lund.
„Við erum komin með fótinn inn
fyrir gætina en ekki yfir þrösk-
uldinn," sagði einn viðmælenda. ■
„Það er engin spurning að núna
eru að gerast róttækar breyting-
ar sem munu gjörbylta því
hvernig við lærum og vinnum.
Ég er ekki í vafa um að ég er
að þátttakandi í einhverju sem
á eftir að marka djúp spor í
mannkynssöguna," varð öðrum
að orði.
Tilkostnaður og
tæknilegir annmarkar
hefta þróunina
Tæknilegir annmarkar og til-
kostnaður virðast vera stærstu
Ijónin á vegi framfara í þessari
grein. Halldór Kristjánsson verk-
fræðingur og leiðbeinandi á *
námskeiði er hann nefnir „Tölvu-
samskipti á geimöld" sagði að
ekki síst hefðu strangar reglur
Pósts og síma um tengingu
tölva við símakerfið reynst upp-
lýsingamiðlun með tölvum á
Islandi fjötur um fót. Hátt verð
á búnaði til að senda og taka á
móti upplýsingum með tölvu
valda því að tæknin hefur verið
á fárra færi til þessa. Halldór
sagði að nú væri skammt í að
selja mætti einfaldari og hrað-
virkari búnað á viðráðanlegu
verði. Gegnir hann lykilhlutverki
til þess að hægt sé að taka á
móti og senda tölvupóst og afla
upplýsinga úr erlendum gagna-
bönkum.
Þá býður Póstur og sími nú
upp á nýja þjónustu fyrir tölvu-
notendur, íslenska gagnanetið,
sem lækkar simkostnað not-
enda margfalt og gerir sending-
ar auðveldari og öruggari.
„Notkun gagnanetsins er ekki
orðin útbreidd enn, en það er
hornsteinn þess að framfarir
geti orðið í tölvusamskiptum hér
á landi," sagði Halldór.
íslendingar árum á eft-
ir nágrannaþjóðunum
„Við íslendingar erum að
minnsta kosti 2-3 árum á eftir
nágrannaþjóðunum í upplýs-
ingamiðlun með tölvum," sagði
Halldór. „Sem dæmi má nefna
að í Noregi er hægt að eiga öll
sín bankaviðskipti i gegnum