Morgunblaðið - 30.04.1987, Blaðsíða 8

8 B
MORGUNBLAÐIÐ, VH&UPh/fflVINNUIÍF FIMMTUDAGUR 30. APRÍL 1987
Utanríkisviðskipti
Nýja flaggskipið, 164-gerðin, verður kynnt í haust
Alfa reynir að endur-
heimta foma frægð
stóra og kraftmikla bíla, markaði,
sem hingað til hefur að mestu verið
í höndunum á fyrirtækjum eins og
Volvo, Daimler-Benz og BMW.
Á síðustu árum hafa þessi fyrir-
tæki hagnast vel vestan hafs vegna
áhuga Bandaríkjamanna á evrópsk-
um lúxusbifreiðum og því ekki
vonum seinna, að bandarísku bfla-
smiðjumar reyni að svara fyrir sig
á þeim vettvangi. General Motors
Corp. er nú farið að selja Allante,
sportbfl, sem er settur saman í Pin-
infarina-verksmiðjunum á Ítalíu, og
Chrysler Corp. ætlar að setja á
markaðinn bfl, sem Maserati hefur
hannað. Auk þess er Chrysler að
semja um kaup á Lamborghini-
sportbflaverksmiðjunum í Bologna.
ALFA — í gæðaeftirlitsdeild Alfa Romeo
Framleiðendur Alfa Romeo,
hraðskreiðra og rándýrra lúxus-
bifreiða, mega nú muna sinn fífil
fegurri. Einu sinni þótti enginn
maður með mönnum nema hann
hefði einn slíkan undir höndum
og margir minnast þess þegar
Dustin Hoffman geystist í sólset-
ursátt á Alfa Duetto í myndinni
„The Graduate". Henry Ford bar
svo mikla virðingu fyrir þessum
bílum, að hann tók alltaf ofan
þegar hann sá þeim bregða fyrir.
I janúar sl. keyptu Fiat-verk-
smiðjumar, stærstu bflasmiðjur á
Ítalíu, eignir Alfa og urðu í því efni
hlutskarpari Ford Motor Co., sem
einnig hafði sóst eftir þeim. Það,
sem fyrir Fiat vakir, er að sameina
Alfa og Lancia, lúxusbifreiðadeild
Fiat, og ná undir sig stærri hlut
af ábatasömum markaðnum fyrir
EFTA í fótspor Evrópubandalags
SÚ stefna Evrópubandalagsþjóð-
anna, að árið 1992 verði þau öll
orðin að einum innanlandsmark-
aði, hefur valdið nokkrum
áhyggjum í Efta, Fríverslunar-
bandalagi Evrópu, hinu við-
skiptabandalaginu í Norðurálfu
og jafnframt helsta viðskiptaað-
ila EB.
Efta-þjóðimar, Austurríki, Finn-
land, ísland, Noregur, Svíþjóð og
Sviss, hafa af því áhyggjur, að til-
koma eins innanlandsmarkaðar í
EB verði til að skilja þær sjálfar
eftir úti í kuldanum. Saman em þær
stærsti einstaki viðskiptaaðili EB
og sumar þeirra eiga miklu meiri
viðskipti við EB en við hinar aðildar-
þjóðimar í Efta.
Á síðasta ári námu viðskiptin
milli Efta og EB samtals 150 mill-
jörðum dollara en milli EB og
Bandaríkjanna 132 milljörðum. Svo
dæmi sé tekið af einstöku Efta-
landi má nefna, að næstum 75%
af útflutningi Sviss fer til EB en
aðeins 8% til Efta-ríkja.
Viðskiptin blómstra
Viðskiptin milli bandalaganna
hafa blómstrað vegna þess, að eng-
ir toliar hafa verið á iðnvamingi
og engar takmarkanir á magni. Það
hefur þýtt, að fyrirtæki í Svíþjóð
og annað í Vestur-Þýskalandi
standa jafnt að vígi vilji þau t.d.
versla við Frakka. Á þessu yrði
breyting með tilkomu eins innan-
landsmarkaðar í EB. Þýska fyrir-
tækið yrði þá tekið fram yfír það
sænska og samkeppnisstaða Efta-
ríkjanna allra myndi stórversna
nema þeim tækist að semja um og
laga sig að þeim reglum, sem giltu
á innanlandsmarkaði Evrópubanda-
lagsins.
Per Kleppe, framkvæmdastjóri
Efta, segir, að bandalagið vilji beita
sér fyrir sams konar breytingum
og EB og koma á fót jafnvel enn
stærri Evrópumarkaði. Hafa þær
tilraunir borið nokkum árangur
þótt í smáu sé. Á ráðherrafundi,
sem haldinn verður í Interlaken í
maí nk., ætla Efta-ríkin t.d. að fall-
ast á yfírlýsingu EB-ríkjanna um
samræmdar stjómvaldsaðgerðir en
það mun aftur leiða til miklu ein-
faldarí tollafgreiðslu frá og með
janúar á næsta ári. Þá standa yfír
viðræður um að núgildandi samn-
ingar EB við Sviss og Austurríki
nái einnig til Norðurlandanna.
í þessum efnum er framvindan
samt sem áður hæg. Það er ekki
aðeins, að samningaviðræður taki
langan tíma, heldur koma stöðugt
ný viðfangsefni til sögunnar. Efta-
nícin hafa t.d áhyggjur af verslun
með þjónustu og af fjármagns-
hreyfíngum en um þessi mál, svo
og meðferð ýmiss konar útflutn-
ings- og tollskjala munu koma til
með að gilda samræmd lög á innan-
landsmarkaði EB-ríkjanna.
„Hættan er sú,“ segir einn starfs-
maður Efta með aðsetur í Briissel,
„að það komi til klofnings á Evrópu-
markaðnum með þeim afleiðingum,
að Japanir treysti sig enn betur í
sessi þar en áður."
Þá skiptir það ekki minna máli
fyrir Efta-ríkin, að þau óttast að
verða útundan í tækniþróuninni
vegna þess, að þau eiga enga aðild
að rannsóknar- og vísindaáætlun-
um EB-ríkjanna. Talsmenn EB
segja raunar, að þessi ótti sé að
mestu ástæðulaus og í desember
sl. ítrekaði utanríkismálanefnd EB
vilja sinn til að treysta samvinnuna
við Efta og lagði áherslu á vísinda-
legt samstarf við fyrirtæki og
stofnanir í Efta-ríkjunum.
Sá hængur er þó á, að EB vill
ráða leikreglunum. „Efta vill sam-
ræmt samstarf og sumir halda, að
það þýði, að EB eigi að gefa eitt-
hvað eftir gagnvart Efta,“ er haft
eftir einum embættismanni EB, „en
þegar við hættum að slást inn-
byrðis munum við koma til með að
ákveða samningana." Embættis-
maðurinn bætti því við, að vildu
Efta-ríkin hafa áhrif á stefnuna
gætu þau gengið i EB. Benti hann
á, að nú þegar hefði hin pólitíska
umræða nokkuð sveigst í þá áttina
í ýmsum löndum, einkum í Noregi
og einnig í Sviss og Austurríki.
Ef eitthvað er í því hæft, þá er
breytingin mjög hæg. í Sviss er það
opinber stefna að ganga ekki í EB
og í síðustu skoðanakönnun í Nor-
egi kom fram, að aðeins 18% vilja
gerast aðilar að EB, 42% á móti
og 42% höfðu enga skoðun.
Per Kleppe, framkvæmdastjóri
Efta, telur, að best sé að sigrast á
erfíðleikunum með því að Efta reyni
að ýta undir sömu þróun innan
þess sjálfs og nú á sér stað í EB
en Carlo Jagmetti, fráfarandi full-
trúi Sviss hjá Efta, lét þessi viðvör-
unarorð frá sér fara: „Við verðum
að hafa í huga, að hér er um að
ræða upphaf á þróun, sem kann
að taka langan tíma. Það verður
hvorki auðvelt fyrir Evrópubanda-
lagið né fyrir Efta að komast að
samkomulagi og standa jafnframt
við sín pólitísku markmið."
Með Alfa-Lancia ætla Fiat-verk-
smiðjumar aftur að ná fótfestu á
Bandaríkjamarkaði en þaðan urðu
þær að hrökklast á síðasta áratug
vegna mikillar og vaxandi sam-
keppni japanskra bfla. Alfa-bflamir
seljast þó enn vestra, búist er við,
að þeir verði um 10.000 á þessu
ári, en að því er stefnt, að á næsta
áratug verði salan á Alfa-Lancia
komin í 60.000 á ári.
Síðastliðið ár var mjög hagstætt
Fiat og fyrirtækið stendur því vel
íjárhagslega. Stjómendur þess gera
sér þó grein fyrir, að til standa sig
í miskunnarlausri samkeppninni á
Evrópumarkaðnum verður fyrir-
tækið einnig að hasla sér ömggan
völl í framleiðslu stóm, kraftmiklu
bflanna.
í upphafí þessa áratugar horfði
illa fyrir Fiat en þá slapp það fyrir
hom með mikilli sölu á ódýmm
smábflum í Suður-Evrópu og í þró-
unarríkjum eins og í Brazilíu en
japanskir, bandarískir og aðrir evr-
ópskir bflaframleiðendur hafa að
undanfömu sótt mjög inn á þann
markað. Þeir hjá Fiat vilja því losa
sig við mestu pressuna með því að
auka hlutdeildina í stóm bflunum.
Markaðssérfræðingum líst ekki
illa á áætlanir Fiat en vara þó við
Bílar
Peugeot-forstjóranum
tíkt við Iacocca
ÞAÐ tók Jacques Calvet aðeins
þrjú ár að gera Peugeot-bíla-
verksmiðjurnar frönsku, þessa
annáluðu peningahít, að einu
mesta gróðafyrirtæki í Frakk-
landi og nú er hann farinn að
láta sig dreyma stóra drauma
um Bandaríkjamarkaðinn.
Hvað Evrópumarkaðinn varðar
hefur hann aðeins þetta að
segja: „Við ætlum að verða
númer eitt.“
Fáir efast um, að Calvet sé full
alvara með þessum yfírlýsingum.
„Ef Frakkar eiga sinn Lee Iacocca
þá heitir hann Jacques Calvet,“
er haft eftir Jean-Yves Anglade,
sérfræðingi hjá Sellier-verðbréfa-
fyrirtækinu. Calvet bjargaði
Peugeot með því að fækka starfs-
mönnunum um 70.000 og koma
með á markaðinn fjórar nýjar
gerðir, sem hafa selst mjög vel.
Frá 1980-84 tapaði Peugeot 1,3
milljörðum dollara en 1986 var
hagnaðurinn 400 millj. og búist
er við, að hann verði um 800
millj. dollara á þessu ári. Bjartsýn-
ismennimir, sem fjárfestu í fyrir-
tækinu á mesta niðurlæging-
artíma þess, þegar hlutabréfíð
kostaði 25 dollara, líta nú á sjálfa
sig sem lukkunnar pamfíla enda
bréfíð komið í 215 dollara.
Til að halda áfram uppbygging-
arstarfínu ætlar Calvet að veija
1,2 milljörðum dollara í að endur-
skipuleggja samsetningarverk-
smiíju Peugeot í Sochaux.
Áætlunin er mjög einföld, að fram-
leiðslukostnaðurinn verði sá
minnsti í Evrópu. Við færiböndin
verður komið fyrir 400 vélmenn-
um, þeir, sem sjá fyrirtækinu fyrir
aðföngum, verða tengdir því með
tölvukerfí til að lækka birgða-
kostnað og starfsmennimir 25.000
verða þjálfaðir upp á japanska
vísu, bæði hvað varðar gæðaeftir-
lit og vinnusálfræði. Með þessum
aðgerðum á að minnka fram-
leiðslukostnaðinn um 10%. „í
þessari samkeppni evrópsku bíla-
smiðjanna um það hver hafí
minnstan framleiðslukostnaðinn
er Peugeot komið á hælana á
Fiat,“ segir John Lawson, einn af
yfírmönnum Data Resources Inc.
Europe í London.
Nýtilkomin velgengni hefur
valdið því, að Peugeot er farið að
beina sjónum sínum að Banda-
ríkjunum þar sem það hefur ekki
haft feitan gölt að flá til þessa,
aðeins með 0,1% markaðarins. Nú
á þessu ári ætlar Peugeot að
kynna þar meðalstóran lúxusbíl í
16.000 dollara verðflokknum og á
næsta ári verður hafínn útflutn-
ingur á sérstakri útgáfu af stærri
lúxusbíl fyrir 24.000 dollara. Cal-
vet stefnir að því að þrefalda
söluna á fímm árum, upp í 50.000
bíla á ári.
Calvet, sem er fyrrum banka-
maður, er íhaldssamur í eðli sínu.
Ástríða hans er að minnka kostn-
aðinn, ekki að standa í miklum
auglýsingaherferðum. Ennþá hef-
ur hann ekki orðið við áskorunum
samstarfsmanna sinna um að
koma fram í sjónvarpsauglýsing-
um til að tíunda ágæti Peugeot en
í nýlegu útvarpsviðtali gagnrýndi
hann frönsku stjómina harðlega
fyrir að hafa ekki boðið Renault-
bflaverksmiðjumar út á almennum
markaði en þær eru í ríkiseigu.
Sagði hann, að niðurgreidd fram-
leiðsla af þessu tagi væri óeðlileg
og óheiðarleg samkeppni. „Það er
ekki hægt að vera með tvö stórfyr-
irtæki í þessari grein ef þau eru
ekki rekin á sömu forsendum,“
sagði Calvet.
Calvet viðurkennir, að enn séu
erfíðleikamir ekki alveg að baki
hjá Peugeot. Fyrirtækið skuldar
enn 5 milljarða dollara og sam-
keppnin er hörð við gamalgróin
Jacques Calvet
fyrirtæki á borð við Ford of Europe
Inc. og Volkswagen. Þar við bæt-
ist, að vegna gengisfalls dollarans
leggja Japanir enn meiri áherslu
á Evrópumarkaðinn en fyrr. Það
er því ljóst, að ætli Peugeot að
komast úr fímmta sætinu í Evrópu
í það fyrsta, á Calvet enn langa
leið fyrir höndum.