Tíminn - 10.10.1965, Blaðsíða 5

TIMINN
SUNNUDAGUR 10. október 1965
Útgefandi: FRAMSOKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson. Jón Helgason og Lndriði
G Þorsteinsson Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson Aug.
lýsingastj.: Steingrimur Gíslason. Ritstj.skrifstofur 1 Eddu-
húsinu, símar 18300—18305 Skrifstofur, Bankastræti 7. Af-
greiðslusími 12323. Augiýsingaslmi 19523 Aðrar skrifstofur,
sími 18300. Áskriftargjald kr. 90.00 á mán. tnnanlands. — f
lausasölu kr. 5.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h.f.
Á réttlætisveginum
M rgunblaðið telur sig mikið fyrirmyndarblað, ekki
sí . _m allan fréttaflutning og réttlæti gagnvart þjóðfé-
lag^borgurunum í þeim efnum. Þó hefur háttsemi þess
vakið töluverða undrun manna á undanförnum missirum
og heilabrot um réttlætisveg þessa g^ða blaðs. Eins og
öllum er kunnugt hafa á þessum missirum komið upp
ýmisleg fjármálahneyksli, jafnvel svo, að meira hefur
kveðið að þessu en oft áður, svo sem fjárdráttur, stór.
smygl, ávísanafals og sitthvað fleira. Hafa þar oftast átt
í hlut ýmsir einstaklingar, einkafyrirtæki eða hlutafé-
lög gróðamanna.
Það hefur vakið sérstaka athygli, hve hógværlega og
mildilega Morgunblaðið segir fréttir af þessum viðburð-
um. Það eyðir sjaldnast rúmi á forsíðu til þeirra, og
stóra fyrirsagnaletrinu er ekki slitið úr hófi fram. Blað-
ið lætur sér oftast nægja smáklausur. sem lítið ber á
á innsíðum, eða þá, að það sleppir fréttunum alveg.
Komi það hins vegar fyrir, að eitthvert misferli ein-
staklinga innan samvinnufélaganna eigi sér stað,
spara þeir sig hvergi á Morgunblaðinu. Þá eru þeir ekki
nískir á forsíðuna né heldur stóra letr’fl og telja ekki
eftir sér að skrifa langar fréttir og útmála spillinguna.
Þessum fréttum er svo fylgt eftir með löngum og mörg-
um greinum, þar sem misferlið er helzt skrifað á reikning
allrar samvinnuhreyfingarinnar í landinu og stundum
alls Framsóknarflokksins líka_ og dregnar af ályktanir
um gildi þessara félagsstamtaka. Hins vegar sleppir
Morgunblaðið því alveg að draga nokkrar slíkar álykt'
anir um flokka eða samtök þau, sem brotamenn einka-
gróðans eru í. Það er einhvern veginn allt annað í aug-
um þeirra, sem skrifa Morgunblaðið.
Nú mun það vera flestra manna álit, að misferlishneigð
einstaklinga fari ekki teljandi eftir því, í hvaða flokki
eða stjórnmálasamtökum þeir eru, en þetta er nú samt
sannfæring Morgunblaðsins, og sá réttlætisvegur, sem
það fetar eftir, þó að hann sé órannsakanlegur eins og
fleira.
Ritstjórar Morgunblaðsins virðast þó stundum finna
á sér, að þessi hárfína réttlætisþjónusta liggi mönnum
ekki alveg í augum uppi og þess vegna erú með jöfnu
millibili skrifaðar í blaðið útlistanir a því, hve Morgun,
blaðið sé gott, heiðarlegt og réttsýnt fréttablað, sem /
segi frá öllum hlutum rétt og nákvæmlega og án þess
að halla á nokkurn mann, flokk eða stefnu. Og til sam-
anburðar er það útmálað, hve önnur blöð séu óheiðar-
leg og ástundi miklar fréttafalsanir. Og þakklætis- og
sjálfshrifningartónninn í þessum skrifum minnir mjög
á gamla og alkunna sögu úr hinni helgu bók.
Þennan réttlætisveg hefur Morgunblaðið fetað dyggi-
lega í mðrg og löng ár, en það getur þó ekki farið fram
hjá landsfólkinu, að blaðinu er alltaf að fara fram. Það
sést gerla á fréttum Morgunblaðsins — eða fréttaleysi
— af misferlismálum þeim hinum mörgu og stóru. sem
undanfarnar vikur og mánuði hafa rekið hvert annað.
Morgunblaðið hefur alveg látið hjá líða að spyrja um
gang þeirra mála, eða reka á eftir þeim, og vantar mikið
á, að þeim sé sýnd eins mikil alúð og umhyggja og sum-
um málum öðrum, sem á döfinni hafa verið, hvað þá
að þau séu notuð sem texti til þess að leggja hæfilega út
af í stjórnmálabaráttunni. Heízta skýringin. sem örlar
á í Morgunblaðinu, er sú, að ýmsir einstaklingar hafi
ekki nógu sterk bein til þess að þola hina góðu daga
,,viðreisnarinnar“.
Walfer Lippmann ritar um alþjóðamál:
Al þ jdðag jaidey riskerf ið og
ríku og fátæku þjóðirnar
Frá fundi bankamanna og peningamálasérfræðinga í Washington
Bankamennirnir og peninga-
málasérfræðingarnir, sem sátu
fundinn í Washington um dag-
inn, aðhöfðust ekki mikið að
því er séð varð þá. Samt getur
farið svo, að fundurinn verði
talinn sögulega mikilvægur þeg
ar litið verður til hans langt
að í tímanum. Kemur þar til,
að í skýrslu Alþjóðabankans
og ávarpi forseta hans, George
Woods, var vikið að máli, sem
er mjög áríðandi fyrir heims-
friðinn, eða vandræðunum í
samskiptum milli ríkra og fá-
tækra þjóða á jörðinni. En að
þessu máli hefur ekki verið
vikið opinberlega áður á sama
hátt.
Þetta var ekki auglýst um-
ræðuefni fundarins. Almennt
sagt var athyglinni beint að
því, á hvern hátt mætti nálgast
samkomulag um endurbætur á
alþjóðagjaldeyriskerfinu. Ef til
kæmi yrði þarna fyrst og
fremst um samkomulag að ræða
milli Bandaríkjamanna og
Breta annars vegar og forstöðu
manna banka á meginlandi
Evrópu hins vegar. Ekki þok-
aðist neitt að marki í átt til
slíks samkomulags og af þeirri
ástæðu virtist hinn alþjóðlegi
fundur fremur óskemmtilegur
og lítilvægur.
EN VTB gátum sagt okkur
sjálfir, með hliðsjón af feng-
inni reynslu, að ekki var nein
gild ástæða til að vænta mik-
illa umbóta í gjaldeyrismálun-
im. Spurningin, sem borin var
fram við bankamenninga, hljóð
aði eitthvað á þá leið, hvort
orðið gæti samkomulag um
eitthvað „virkt og fullnægj-
andi“ í staðinn fyrir dollara-
afgreiðsluhallann, núna þegar
hinu „langa greiðsluhallatíma-
bili Bandaríkjanna er lokið,“
eins og Johnson forseti sagði.
Bankamennirnir sáu ekki fyr
ir neinu „í staðinn“. Ástæðan
var eflaust sú, að ekki eru nein
yfirvofandi vandræði vegna
skorts á alþjóðlegum gjaldeyri,
og auk þess er óleyst hags-
muna-árekstraefni milli hinna
auðugu þjóða, svo sem um,
hver eigi að hafa yfirumsjón
með myndun nýrra varasjóða
og vald yfir þeim. Og síðast
en ekki sízt voru evrópsku
bankastjórarnir engan veginn
sannfærðir um, að Bandaríkin
taki í raun og veru fyrir fram-
hald á geiðsluhalla sínum.
Fram komu ýmis nytsöm
tæknileg og framkvæmdaleg atr
iði, sem athuga þyrfti nán-
ar, en ekkert var ákvað-
ið, þar sem bankamennirnir
voru beðnir að finna fræðilega
lausn, — sem ef til vill þurfti
ekki að grípa til um langt
skeið, — á vanda, sem aðeins
var gert ráð fyrir að upp kæmi,
þar sem greiðsluhallatímabil-
inu er ekki enn að fullu lokið
HITT viðfangsefni fundar-
ins, sem hefur verið stórlega
vanrækt. var að sýna rílris
mmiuifprjjm

Lyndon B. Johnson
stjórnum og þjóðum heimsins
fram á hinn alvarlega og hættu
lega mun á þróuðum þjóðum
á norðurhveli jarðar og van-
þróuðu þjóðunum annars stað
ar í heiminum. í hinni snilll-
arlegu skýrslu Alþjóðabankans
um málið er hugtakið „þróuðu
löndin" — sem búa við mark-
aðs-efnahagskerfi og ekki lúta
kommúnistum, — látið ná yfir
Bandaríkin og Kanada í Norð-
ur-Ameríku, Japan í Asíu og
iðnaðarlöndin í Vestur-Evrópu.
„.Vanþróuðu löndin“ nefnist
öll Asía, að Japan undanteknu
ásamt Kína og Sovétríkjunum,
öll Afríka nema Suður-Afríka,
öll Suður-Evrópa. Þegar Rúss-
land og Kína eru frátalin, búa
í þessum löndum 7 tíundu
hlutar mannkynsins.
Allar eiga þessar þjóðir í erf
iðleikum, þó að í mismunandi
mæli sé. Allar líkur benda til,
að vanþróuðu þjóðanna bíði
Ömurleg framtíð, nema því að-
eins að mikil breyting verði á
hugsunarhætti og stefnu þróuðu
þjóðanna. Meðan vanmáttur
og ókyrrð ríkir i vanþróuðu
löndunum keppa storveldin um
áhrif og völd hjá þeim.
Þó að margt sé ólfkt með
vgnþróuðu þjóðunum búa þær
flestar, — nema þar, sem mikl
ar námur eða olía er í jörðu,
— við þann sameiginlega
vanda, að þær geta ekki aflað
með útflutningi sínum þeirra
fjármuna, sem þær þurfa á að
halda til eflingar þróuninni.
Þróuðu þjóðimar kaupa um
það bil þrjá fjórðu af útflutn-
ingsvörum vanþróuðu þjóð-
anna.
Síðan Kóreustríðinu lauk hef
ur framvindan í höfuðdráttum
orðið á þann veg, að fáum
áram undanskildum, að full-
unnar vörur hafa hækkað í
verði, en verð hráefna farið
lækkandi. Svo hagar til hjá flest
um ef ekki öllum vanþróuðu
þjóðunum, að greiðslan fyrir
útflutninginn heldur ekki í við
fólksfjölgunina. Með öðr-
um orðum verða hinar ríku
þjóðir ríkari og hinar fátæku
fátækari.
Mismunur þjóðanna verður
með tímanum meginvandi
mannkynsins og í nálægð þessa
mismuna og í sambandi við
hann verður að síðustu að leysa
vandann um stríð eða frið í
heiminum.
BUGUR verður ekki unninn
á mismuninum með því að
predika eða hvetja vanþróuðu
þjóðirnar til þess að hefja sig
upp með því að toga í eigin
skóþvengi. Þær geta það ekki
og munu ekki gera, nema þær
verði fyrir hinni hörðu raun
einhvers konar Stalín-einræðis.
Hins vegar eru alls ekki góðar
horfur á að takast megi að
umvenda verzlunarkjörunum
með styrkjum á vefnaðarvöru
eða samþykktum um verðfest-
ingu.
Eina lausnin er að auðugu
þjóðirnar eftirláti fátæku þjóð-
unum þann erlenda gjaldeyri,
sem þær hafa þörf fyrir og geta
nýtt til þess að geta orðið sjálf
um sér nægar. Gert er ráð fyr
ir, að þetta nemi 4 eða 5 mill-
jörðum dollara meira á ári en
þeir fá nú í sinn hlut.
Þegar á það er litið, að þjóð-
arframleiðsla þróuðu þjóðanna
— að undanteknum Sovétríkj-
unum — óx um 1100 millj-
arða dollara árið 1964, sést
að þessi aukna aðstoð er ekki
annað en smámunir einir.
Betra væri auðvitað að þessu
væri safnað og það afhent sam-
eiginlega, en ekki frá einu ríki,
eins og Bandaríkjunum til
dæmis. I þessu starfi ættu Sovét
ríkin að taka þátt, eins og
Johnson forseti hefur stungið
upp á.
Geti auðugu þjóðirnar ekki
fengið sig til þessara óhjá-
kvæmilegu aðgerðar ættu þær
að hætta að látast hafa áhuga
á veraldlegum friði meðal
mannanna.