Morgunblaðið - 17.12.1987, Blaðsíða 6

6 C
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 17. DESEMBER 1987
Grafík frán en sagoö
Tidigmre var det inte sá
vanligt, att svenskar begav
siff till Island. Trots att
denna sagoA i Atlanten
haft en speciell utstrál-
ninff i fler hánseenden.
Men undantag fanns. Sjál-
vaste Albert Engström for
dit och rítade och berátta-
de dárom i sin bpk Át
Hácklefjáll (1913). I vár
egen tid ár situationen en
annan - Island har blivit
nágot av ett turístland.
Alltsedan andra várldskri-
gets slut har Island med
all ratt velat hávda sin ege-
nart. Inte minst i kultu-
rellt avseende t ex pá kon-
stens omriHe,
Situationen ár inte unik men
ándá lika fascinerande varje
gáng. man stálls infor den. Pá
Island finns ett riktig kulturarv
att förvalta - tánk bara pá den
márkliga eddadiktningen. Pá
grund av gerografiska isole-
ríngen dröjde det ánda in pá
tjugo- och trettiotalen, innan
impulsema frán vad man kan
kalla modern grafik nádde den
islándska konsten. Sá var det
dags för den nödvándiga och
frúktbara dialogen mellan
gammalt och nytt, mellan in-
nemskt och utlándskt. Den
norröna konsten skulle pá all-
var tráda in pá den europeiska
scenen.
Hur resultatet har blivit kan
man t ex ta del av pá Kristian-
stads lánsmuseum, dár t o m
den 4 oktober visas grafik av
fem islánningar, tre kvinnor
och tvá mán, som stár mitt
uppe i deras gáming som ska-
pande konstnárer. Jag impo-
neras av gruppens tekniska
kunnande liksom av friheten
och de fyndiga varíationerna i
■itforandet. F.n kvinte'.t grafí-
ker vars verk ocksá gör mig ny-
fiken. God konst ger alltid
mersmak. Expon arrangeras i
KrSti'alSláf
Sá nágra rader om var och
en av dessa islánningai' - för sá-
kerhets skull i bokstavsord-
ning, áven offl jag tycker, att de
tre kvinnoma stár starkast i
konstnáriigt avseende.
Johanna Bogas litografier i
fárg dokumenterar ettsam-
band med det dramatiska báde
vad gáiler saga och natur pá Is-
land. Hennes motiv nármast
exploderar fram med en med-
ryckande frodighet pá gránsen
till mardrömmar eller visioner.
Edda Jonsdottir ár mera sofis-
tikerad i positiv mening. Hon
renodlar sina uttrycksmedel i
puristisk riktning pá temat tvá-
faldighet. Och den islándska
stenen blir till grafiska smyc-
ken i de etsade strukturema.
Ragnheidur Jonsdottir har
av allt att döma den langsta ei-
farenheten som grafiker. Det
márks ocksá. Jag tánker mi|’
det hela sá, att de eruptiva men
ocksá det episka för att inte sa-
ga mytologiska i Islands natur
tolkas av Ragnheidur med stor
inievelse. Men ocksá med dis-
tans, som máste till, för atl e.i
motivvárld skall kunna gestal-
tas pá ett personligt sátt.
De trásnitt, som Jens Krist-
expressionistiska, sá det Íor
slár. Trots det dramatiska ai
slaget, har han hela tiden kon
troll över sin motivgestaltning
Övertonerna stár den nordiska
nqturmystiken för. Som alltsá
kan trivas ocksá i ett sjcogslöi.t
land som Island. Jon Reykdnl
Ull sist ár kolorist av renaste
vatten. Hans seriegrafier vitt-
nar om detta med all önskvárd
tydlighet. Dárför bör man inte
glömma bort att apostrofera
hans suverána och nármast ar-
kitektoniska uppbyggnad eller
komposiUon av moUven.
Tyvárr har jag ánnu ej kun-
nat besöka Island. Men is-
lándsk grafik frán vár egen tid
finns alltsá att byskáda pá v&rt
lánsmuseum. Och det ár ju en
tröst.
bát wig oekaá fá ftátwiann íim
BENKT OLÉN
Kristianstads lánsmuseum:
Fem islándska grafiker, Sam-
largrafik: Sven Bunnel.
Land I, æting og akvatinta.
Grafík frá sögueynni
Arngerðareyri við Djúp, djúpskurður.
Áður fyrr fóru ekki margir Svíar
til íslands þrátt fyrir að ýmislegt
hafi þótt heillandi við þessa söguey
í Atlantshafínu. Þó voru á þessu
undantekningar. Jafnvel Álbert
Engström fór þangað og ritaði um
ferðina bókina „Át Hácklefjáll"
(„Frá Heklu“) (1913). En nú eru
tímamir breyttir — og ísland orðið
allmikið ferðamannaland. Frá lok-
um síðari heimsstyrjaldarinnar hafa
íslendingar haldið á lofti sérein-
kennum sínum, ekki síst á sviði
menningar, t.d. í listum.
Þetta er ekkert einstakt en alltaf
jafnheillandi fyrirbæri. íslendingar
eiga ríkan menningararf — þótt
ekki sé nefnt annað en hin athyglis-
verðu Eddukvæði. Vegna land-
fræðilegrar einangrunar landsins
var það ekki fyrr en á þriðja og
fjórða áratug aldarinnar að áhrifa
frá því sem nefna mætti nútíma-
grafík fór að gæta í íslenskum
listum. Þá loks hófust hin nauðsyn-
legu og árangursríku samskipti
milli hins gamla og hins nýja, milli
innlendrar og erlendrar listar. Nor-
ræn list hóf fyrir alvöru innreið sína
í Evrópu.
Hver árangurinn hefur orðið er
t.d. hægt að sjá í lénssafninu í
Kristianstad, en fram til 4. október
nk. eru þar til sýnis grafíkverk eft-
ir fímm íslendinga, þrjár konur og
tvo karla, sem standa á hátindi fer-
ils síns sem skapandi listamenn.
Ég hreifst af tæknilegri kunnáttu
fímmmenninganna og einnig ftjáls-
legum stíl þeirra og snjöllum
stflbrögðum. Þessir fímm grafík-
listamenn vekja upp forvitni hjá
mér. Góð list verður þess ævinlega
valdandi að maður vill meira. Þessi
listsýning er haldin í samvinnu við
samtök listamanna í Kristianstad.
Nokkur orð um sérhvem þessara
íslendinga — og til öryggis hef ég
þá í stafrófsröð, þó að mér fínnist
konumar vera komnar lengra á
listabrautinni.
Jóhanna Boga vinnur litógrafíur
og skráir í litum tengslin við hina
átaka- og áhrifamiklu sögu íslands
og náttúru. Það liggur við að segja
megi að myndefni henni ryðjist
fram með hrífandi auðgi sem er á
mörkum martraðar eða hugsýnar.
Edda Jónsdóttir er heimsborg-
aralegri í jákvæðri merkingu. Hún
hreinræktar tjáningarmiðil sinn
með formfestu og þemað er tvö-
feldni. Og íslenskt berg verður að
grafískum djásnum í ættum form-
um hennar.
Ragnheiður Jónsdóttir sýnist
mér á öllu að hafi mesta reynslu
sem grafíklistamaður. Það er aug-
Tvennd, æting.
ljóst. Ég tel að Ragnheiður túlki
af mikilli innlifun hið ofsafengna
og epíska, nánast goðsagnakennda
eðli íslenskrar náttúru. Hún heldur
sig þó í nokkurri fjarlægð frá henni,
svo sem eðlilegt er, til þess að geta
skapað sér sitt eigið persónulega
myndform.
Tréskurðarmyndir Jens Krist-
leifssonar eru expressjónískar í
meira lagi. En þrátt fyrir drama-
tíska drætti hefur hann alltaf stjórn
á myndsköpuninni. Yfírbragðið ber

vott um dularblæ norrænnar nátt-
úru sem einnig er fyrir hendi í
skóglausu landi eins og íslandi.
Litir eru aðal Jóns Reykdals.
Myndraðir hans bera því ljóst vitni.
En þó megum við ekki líta fram
hjá allsráðandi formunum í mynd-
byggingu hans sem minna helst á
húsagerðarlist.
Því miður hef ég ekki enn kom-
ist til íslands. En nú er sem sagt
íslensk grafík til sýnis á lénssafninu
okkar. Það er þó alltaf huggun í því.
Álftir í glergarði, steinþrykk.
Öræfaslóð, sáldþrykk.
Aðventuhátíð í
Stykkíshólmskirlgu
Stykkishólmi.
FJÓLMENNI var á aðventu-
hátíð sem haldin var í Stykkis-
hólmskirkju sunnudaginn 13.
desember sl.
Milli 300 og 400 manns, bæði
böm og fullorðnir, mættu til hátíð-
arinnar sem hófst með því að
Unnur Jónasdóttir flutti nokkur
inngangsorð og stjómaði síðan
dagskránni. Dagskráin hófst með
því að þijár fermingarstúlkur
kveiktu á aðventukertunum og
fóru með ljóð sem tilheyrðu þess-
ari stund. Þá lék Lúðrasveit
Stykkishólms undir stjóm Daða
Þ. Einarssonar hátíðarlög en í
lúðrasveitinni eru nú 38 félagar.
Ellert Kristinsson forseti bæjar-
stjómar minntist jólahalds
gamalla tíma með orðum Stefáns
frá Hvítadal. Kirkjukórinn söng
undir stjóm Jóhönnu Guðmunds-
dóttur en hann skipa nú 40
manns. Bamakórinn söng einnig
en í kómum em um 40 börn.
Séra Gísli H. Kolbeins flutti síðan
hugvekju.
Þessi stund var hin hátíðleg-
asta. Að lokinni athöfninni í
kirkjunni var kaffí og súkkulaði
sem sóknarnefnd Stykkishólms-
kirkju sá um.
Morgunblaðið/Ámi Helgason
Lúðrasveit Stykkishólms lék undir stjórn Daða Þ. Einarssonar
hátiðarlög.