Morgunblaðið - 17.09.1988, Qupperneq 3

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 17. SEPTEMBER 1988
C 3
ISveitasinfóníunni mœt-
ast fulltrúar flestra
starfsstétta og mann-
gerða í íslenskri sveit;
sýslumaður, hreppstjóri,
prestur, læknir, stór-
bóndi, kotbóndi, drykk-
felldur rusti, ung brjóst-
góð heimasæta, gömul, dulræn, góð
kona, þýskættuð valkyqa, fanatísk
húsfreyja og ótal fleiri. Ástin bloss-
ar, pólitíkin logar og ýmsar ófyrir-
sjáanlegar uppákomur leynast á
hveiju strái. En hverskonar leikur
er Sveitasinfónían, söngleikur,
harmleikur, gamanleikur?
Ætli leikurinn sé ekki helst í ætt
við gamanleiki," svarar höfundur-
inn, Ragnar Arnalds. „Annars
finnst mér alltaf óþarfí að höfundur
sé að setja svona merki á verk sín.
Nú til dags er gjaman blandað sam-
an gamni og alvöru. Þama em
náttúrulega háalvarlegir tónar, þótt
stíllinn sé í hina áttina. Þetta er
leikrit um ástir og stjómmál —
menningarmál og drauga, fyrir ut-
an að fjalla um lífið og tilveruna.
En hvers konar leikrit þetta er ...
Það er best að áhorfendur dæmi
um það.
Sjálfum sýnist mér þetta hvorki
Rætt við Ragnar
Arnalds
nýjasta
leikrithans,
Sveitasinfóní-
una, sem
frumsýnt verður
hjá Leikfélagi
Reykjavíkur
næstkomandi
fimmtudag
vera stofudrama né sálfræðileg
pæling, heldur miklu frekar
þjóðlífslýsing. í leikritinu em mörg
stór hlutverk en ekki bara eitt sem
yfirgnæfir öll önnur.“
Er hægt að skrifa gamanleik-
rit án þess að hafa alvarlegan
undirtón?
„Nei. Það er mín hjartans sann-
færing að það sé ekki hægt. Ég
held að gamanleikrit sem er bara
grín verði ekkert skemmtilegt. Ál-
vara lífsins verður að fylgja með.
Nafnið, Sveitasinfónía, þýðir ekki
að þetta sé söngleikur. Það er afar
lítið sungið í verkinu. Hinsvegar er
fléttað saman mörgum söguþráðum
í þessum leik, þannig að byggingin
er ekkert ólík því þegar tónskáld
er að beija saman sinfóníu. En fyr-
ir utan þetta tekur leikurinn nafn
af hinu „guðdómlega" verki sem
sýslumaðurinn hefur skrifað og
ætlar að láta vini sína syngja á
menningarhátíð Fossárbúa.
Menningarstarf í sveitum er eitt
helsta stefið í þessu verki. Þar er
ég auðvitað að vegsama og prísa
hina miklu alþýðumenningu sem
löngum hefur þrifist í landi okkar
— bæði í formi bókmennta og, á
þessari öld, í gríðarlegu tónlistar-
starfi um allt land, auk leiklistar
áhugamanna. Sýslumaðurinn er
tákn fyrir þetta fólk sem hefur lyft
þjóðinni á hærra menningarstig
með þrotlausri vinnu."
En býr menningin ekki aðal-
lega í Reykjavík?
Menningin dafnar í Reykjavík,
en undirstaðan er auðvitað hin
víðtæka alþýðumenning um land
allt. Við hefðum aldrei eignast stór-
skáld nema af því hvað bókmennta-
áhugi er almennur og blómleg leik-
hússtarfsemi í Reylq'avík byggir á
áratuga langri vinnu áhugafólks í
leiklist úti um land allt. Mér hefur
fundist nauðsynlegt að styðja vel
við áhugafólk í leiklist. Ég er ekki
að gera lítið úr þeim sem hafa list-
ina að atvinnu. En hvaðan hafa
flestir stórsöngvarar okkar komið,
ef ekki úr kórastarfi eins og sýslu-
maðurinn í Sveitasinfóníunni stend-
ur fyrir?
Annað stef er hreppapólitíkin og
átökin um byggingu stífluvirkjuhar.
Virkjunarmálið er reyndar meira í
bakgrunninum. Þessi saga hefur
oft gerst hér á landi; hagsmuna-
árekstrar hafa orðið út af byggingu
virkjana sem leggja mikið land und-
ir vatn og harðar deilur orðið innan
hreppsnefnda út af afstöðu til þess-
ara mála. Ég er ekki með neina
tiltekna virkjun í huga; þetta er
almennt spursmál. Inn í þetta kem-
ur svo spumingin um eyðingu
byggða og fólksflótta úr sveitinni.
Það er eftirsjá að blómlegum
byggðum sem fara í eyði.
Eg er talsverður sveitamaður í
mér, þótt ég sé borgarbam. Við
hjónin tókum að okkur að stjóma
Varmahlíðarskóla í tvö ár og þá
kynntumst við hinu fjölskrúðuga
menningarlífí sem þrífst í Skaga-
firði. Þar að auki var ég alltaf í
sveit, sem krakki, í einni fegurstu
byggð á landinu — Vatnsdal í Húna-
þingi. Það hefur auðvitað haft sín
áhrif.
Eru virkjanir og stóríðja þ&
að flæma fólkið burt úr sveitun-
um?
„Felst pólitísTkur boðskapur í
virlq'unarstefinu? Leikrit er saga um
fólk og atburði og á ekki að gefa
svör við pólitískum spumingum.
Þeim svara ég á öðrum vettvangi.
En leikritið er þjóðlífslýsing; dregið
er fram hvemig blómlegar byggðir
grisjast og lýst hagsmunaárekstr-
um í samskiptum sveitafólks og
þéttbýlisbúa. Persónumar þrasa
svolítið um mál sem greinilega er
orðið þræipólitískt I héraðinu en
þær gera það á eigin forsendum
en ekki sem málpípur mínar.
Hesturinn Stjami þjónar mjög
veigamiklu hlutverki í leiknum, þótt
hann sé utansviðspersóna. Það er
mjög skagfírskt, því eins og alþjóð
veit þá em Skagfírðingar miklir
hestamenn."
Stjarni virðist alltaf vera ná-
lægur þegar ástamálin ber á
góma. Eru Skagfirðingar líka
miklir kvennamenn?
„Já — ástamálin em meginstefið
í þessu verki, en það er nú kannski
meira sammannlegt. Ég veit ekki
hvort Skagfirðingar em nokkuð
kvensamari en aðrir menn.
Sveitamaður sem skrífar um
sveitamenningu. Mér hefur veríð
sagt að þú ætlir að leikstýra þínu
eigin verki hjá Leikfélagi Skaga-
fjarðar i vetur og að kona þín,
Hallveig, ætli að leika þar.
„Forystumenn Leikfélags Skaga-
fjarðar komu að máli við mig í vor
og spurðu hvort ég hefði ekki eitt-
hvað handa þeim að sýna og við
höfum velt vöngum yfír því hvort
hægt sé að setja Uppreisn á ísafirði
upp í Varmahlíð um jólin. En þetta
er nú bara á undirbúnings- og hug-
leiðingastigi ennþá. Ég tók mig til
í sumar og bjó til nýja útgáfu af
Uppreisninni. Hún er hálfri klukku-
stund styttri en sú sem sýnd var í
Þjóðleikhúsinu og ég fækkaði per-
sónum um tíu til að auðveldara sé
að setja leikritið upp hjá áhugaleik-
félagi. En eftir sem áður þurfum
við 25-30 manns til að taka þátt í
sýningunni, þannig að það er ekki
útséð með hvort okkur tekst að
manna leikinn eða hvemig leik-
stjóm verður háttað.
Það hefur komið til tals að ég
leikstýri Uppreisninni sjálfur í sam-
vinnu við konu mína, sem hefur
mikið fengist við leiklistarmál, og
steig reyndar sín fyrstu spor á leik-
sviði í Varmahlíð fyrir 18 árum.
Hvort þetta verður mögulegt er
ekki ljóst ennþá. Það gæti líka orð-
ið mikið annríki í stjómmálaheimin-
um á næstu vikum og við ákveðum
ekkert fyrr en um miðjan október
þegar við vitum hvort við fáum
nógan mannskap."
Viðtal/Súsanna Svavarsdóttir
Grafík
frá Tamarind
SÝNING Á BANDA-
RÍSKUM STEINPRENT-
MYNDUM Á KJARV-
ALSSTÖÐUM
Menningarmálanefnd Reykjavíkur
og Menningarstof nun Banda-
ríkjanna gangast fyrir sýningu á
bandarískum steinprentmyndum
sem verður opnuð að Kjarvals-
stöðum í dag kl. 14.00. Á sýmngunni eru verk
eftir tuttugu og tvo listamenn, öll unnin í sam-
vinnu við prentara Tamarind stofnunarínnar í
Nýju Mexíkó.
Það var árið 1960 sem listamaðurinn June Wayne
stofnsetti litla steinprentvinnustofu við Tamarind
Avenue, litla hliðargötu í Hollywood. Þá var stein-
prentið lítið stundað í Bandaríkjunum og þurftu lista-
menn að leita til Evrópu til að fá myndir sínar prent-
aðar með þeirri tækni. Eftir margra ára baráttu
June Wayne og annarra listamanna og mikla vinnu
á Tamarind vinnustofunni var sett á fót við háskóí-
ann í Nýju Mexíkó árið 1970 Tamarind stofnunin
sem starfrækt er í dag. Sú stofnun hefur aukið veg
steinprentsins í Bandaríkjunum til mikilla muna og
er nú svo komið að steinprent er ein algengasta
prenttækni á grafiskum verkum.
Á sýningunni á Kjarvalsstöðum sést hversu mikil
breidd er í steinprentmyndum og hve vel sú tækni
er fallin til að koma til skila fíngerðustu blæbrigðum
í lit og áferð. Myndimar gefa yfirlit yfir þá mögu-
leika sem steinprentið býður upp á bæði tæknilega
og listrænt.
í tengslum við sýninguna mun listamaðurinn Ste-
ven Sorman halda fyrirlestur um stöðu grafíklist-
anna í Bandaríkjunum, en Sorman er einn þeirra
sem eiga verk á sýningunni.
Sýningin Grafík frá Tamarind stendur yfir til
sunnudagsins 2. október og er opin frá kl. 14.00 —
22.00 alla daga.