Alþýðublaðið - 12.08.1932, Blaðsíða 4

4
ALÞÝÐUBUAÐIÐ
Ritmerki.
Tungumála-prófessor í Kaup-
maunahöfn dr.. phll. Otto Jesper-
sen sem mangir kannast við af
kenslubók í dönsku sem niotuð
var tál skamms tíma í skólum
hér á landi, hefir ritað blaðagrein
sem birtist í „Politiken“ í kjall-
aranum (Kronik). Hér kemur dr.
0. J. fram sem ákveðinn asnil-
kommunisti ef ég mætti svo segja.
Hann vill flestar kommur feigar
og flæmdar burtu úr ræðu og riti
nema svo sé að þær komi að
verulegu gagni sem lestrarhvild
eðia dvöl til þess að stöðva sig
við svo lesturinn verði ekkd um
íof í belg og biðu. Eins og kornm-
ur eru nú settar koma þær ekki
að tilætluðum notum sem sé að
vera: lestmrmerki. í þess stað
eru þær nú mátegreiningarmerki
er aðgreina skulu málsgneinarlega
mismunandi setningar hvora frá
annari: auka- innskots- og skilyrð-
is-setmngar. Ef farið væri-i vel-
fluttri ræðu eða lestri eftir öllum
þessum skóla-kommum þá mundu
þær spilla eðililegum Lesitri í stað
þesis að fegra hann, en það er
sem betur fer sjaldnast farið eftir
þeim af þeim sem bezt lesa eða’
flytja óbundið mál í ræðu. Geíur
dr. 0. J. nokkur dæmi úr dönsku
máili sem Ijóslega sýna að hann
hefir rétt mál að flytja.*)
.. medens det, som Peter
sknev, var noget sludder.“
Reyni maður að lesa þetta með
dvöl eða hvíld við hvora kommu,
og aftur án allis tillits til þeirna
fást tvær andstæðar meiikingar
úr þessu stutta máili..
1. . . . som Peter skrev var det
noget sludder.
2. det som Peter skrev var
noget sludder.
Einis og menn sjá er það langt
frá vegi að þesisar tvær kommur
hjálpi til að gera ijósara það
sem þetta medens er að benda á.
Þa'ð eru áherzlurnar en ekki
dvalirnar í liestri og ræðu sem
gera merkinguna ljösa þar sem
að tvírætt kann. að vera..
Stundum gera kommumar mál-
ið undarlegt ef þeim væri fylgt
og get ég ekki sti.lt mig um
dætni úr íslenzkum riitum af betri
endanum.
1. „En þá tók amtxnaður Norð-
iendinga, Pétur Hafsteán, einn
með þrekmestu og þjóðhollustu
embættismönnum lundsiins, til
sdnna ráða, og lét skera nyrðra
alt sjúkt og grunað fé“. J. J.
(Aðyjis) ísl. saga Rv. 1915, bls.
359.
2. „Ekki verður til þess ætlast,
áð lært sé alt, sem hér er sagt..“
Fr. Gunnars. Ritreglur. Ak. 1929.
Form. blis. 4. —
Próíessorinn bendir á hvílíjc ö-
hemju eyðsla það hljóti að vera
á dýrmcetum tíma kennara og
*) Dr. O. J. setur ekki alt af stóran
upphafsstaf í nöfnum,
Aætlnnarferðir að Langarvatni
alla fimtudaga kl. 10 f. h.
— laugardaga— 5 e. h.
— sunnudaga — 10 f. h
Bifreiðastiiðin HEKLA,
Lækjargötu 4. Sími 970.
nemenda að stagia (indterpe)
þetta kommustagl. Skólareglan
um itommusetningu í dönisku er
ekki heldur svo ljós eða áreið-
anleg að þeir sem bezt hafa lært
hana komist vel frá þvi að setja
kommur rétt og samkvæmt því
sem tdl mun vera ætllast enda
mun þáð sumt reka sig á nýjustu
'niðurstöðux vísindanna. Hanrt til-
færir þessu til sönnunar fjöida
af kommuvillum eftir þektusitu
rithöfunda Dana svo sem: Karl
Larsen., próf. Heiberg, Olof Thom-
sen, G- Brandes, Arup, H. Rode,
V. Rördam, H. Soiberg, Krorup-
Nielsen, blaðið Politiken og
marga fleiri.
Háskalegastar telur dr. O. J.
þær komrnur er margir setja á
undan der sem þeir halda að
sé „relativt pronomen" en sem
ekki er það heldur að eins bend-
iing um gemnda (Subjekt) og á
undan som því þar hefir hvlld
í lestri. Það er til að rugla mierk-
ingunni ef ekki er lesið meö rétt-
um áherzl-um þar sem með þarf.
Þetta sást á daniska dæminu hér
að framan, Á eftir þeim orðum
mörgum sem ágreiningur er um
til hvaða orðflokks beri að telja
hættir mörgum við að setja vill-
andi kommu. Þessi orð nefnir
doktorinn,: för, længe, siden, nu,
tidi, straks, tilbcige, til, fordi og
mörg fleiri.
Að endingu gefur dr. O. J. þá
gullvægu reglu að setja aMrei
kommu, nema þar sem maður
finnur að nauðsynlegt er ræð-
unnar yegna að staldra í lestri
leins og við upptalningu og þar
siem ræðan má ekki verða of
lengi hvíldarlaus, Betri of fáar
kommur en of margar, Hanin hef-
dr líha sýnt að það er ekki þó
svo sé álitíð merki um mentun
að búta mál sitt sundur með
kommum. — •
P.
SJm dðglnn og vegiarn
STÚKAN „1930“. Fundur í kvöld.
Innisetniog embættiismanna.
Bjðrn Magnússon,
'simastjóri á ísafixði, andaðÍBt í
gær.
Bifreiðaslys
varð í gær um 1/26 leytið við
ÖskjuMíð, Bifreiið frá B. S. R. var
að koma úr Hafnarfirði; þegar
hún var komin sunnan í hlið'ina
sá bi f rei ðarstj örinin, að biifreiö
kom á móti hotnnm í s. s. 100
metra fjariægð. Virtist bifreáiðar-
stjóranum sem eitthvað fum kæmi
á hinn, og er talið, að hann • hiafi
gert hvort tveggja í senn, sett
hemlurnar á bifreið sínia og stýrt
henni um leið til hliðar, en við
það valt hún um koll út af veg-
inum. I bifreiðánni voru fimm
menn, og meiddust aláir nokkuð,
og tók bifneiðanstjórinn í B.Í-S.-R.-
bifreáðinnd þá og flutti í Lands-
spítalann, Þar varð eftir stúlka,
sem mest hafðd slasast. Bifreiðin
sem valt var einkabifreið og,
skemdist hún ákaflega mikið.
Er það satt?
Blaðið- hefir verið beðið að geta
þess, að grein þeirri, eftir Gunnl
Kristmundsson, sem birtist hér í
blaðinu i gær með ofangreindri
fyrirsögn, verði svarað hér í blað-
inu eftir helgina. Aðalásökunarefni
greinarinnar mun byggt á nokkr-
um misskilningi, sem verður leið-
réttur er viðkomandi menn koma
til bæjarins.
Bolungavíkurdeilan.
Verklýðisfélag Bolungavíkur
samþykti í einu hljöði á fundd 31.
f. m. svolátandi tiillögu: „Verk-
lýðsfélag Bolungavíkur vottar
Alþýðusambandi Isilands þaikkir
sínar fyrir drengilegan stuðning
í deilu þeirri við atvinnunekendur
hér, sem félagið hefir Sitaðið
nú undanfarið, og lokið er með
undirskrift þeirra undir siamn-
inga.“
HvaH s® frétta?
Næturiœknir er í nótt Halldór
Stefárrsson, Laugavegi 49, sírni
2234.
Lupa Veles er fræg mexikönsk
leikkona, og munu margir kvik-
myndavinir kannast við hana.
Hún er frægust aLlra leiitkvenna
fyrir ástaræfintýri sín. Nýlega
'nidtiaði hún tilboði frá New York
um áð leika þar í kvikmynidum,
og átti hún þó að fá 1250 dollara'
á viku! —
Karlmenn bcmnaóir, Nýliaga hef-
ir frönsk kona femgið þá ,hug-
rnynd að sietja á stofn leikhús, þar
sem allir leikendurnir eru sitúlkur
og eniginn karlmaður má ieiika í
því. Það er hætt við því, að
stúlkurnar sæki eklti sliíkan
sikemtiistað, en vel getur verið, að
karimiennirnir flykkist þangað. En
skyidi þá konunni haldast á Mk-
konunum sínum?
Frœkmn hundur. Frá því er
^kýrt í útlendu bláði, að hundur
hafi stokkið úr japanskri fiiug-
vél, er var á fliugi yfir sjó — og
synti hundurinn í landL Flmgvélin
var í 100 mietra hæð.
Kappródiur verður þreyttur hér
á ytri höfninni í kvöld kl. 8.
Öllum félögum innan I. S. I. var
Ödýr málning.
Utanhúss málning, bezta tegund
1,50 fcg.
Zinkhvíta, ágæt 1,30 kg.
Feruisolía, bezta teg. 1,25 kg.
Kitti, beztateg. 0,75 kg.
Komið í dag. — Notið góðaverð-
ið til að mála úti.
Siptðar Rjartansson,
Laugavegi og Klapparstíg.
(Gengið frá Klapparstíg).
Ttaarltjyrir alpýfin:
KYNDILL
Ðtgelandl S. SJ. J.
kemur út ársfjórðungslega. Flytu,
fræðandi greinirum stjórnmál.pjóð-
félagsfræði, félagsfræði, menningar-
mál og Þióðlif; ennfremur sögu-
legan fróoleik um menn og mál-
efni, sem snerta baráttu verklýðs-
ins um heim allan. Gerist áskrif-
endur sem fyrst. Verð hvers heftis:
75 au. Aðalumboðsmaður Jón Páls-
son bókbindari, Hafnarfirði. Áskrift-
u.ii veitt móttaka i afgreiðslu
Alpýðublaðsins, simi 988._
heimiluð þátttalca, en að þessu
si’nni eru allir keppendurnir frá
glímufélaginu „Ármansnir“, 3 báítis-
hafmr, sem róa samtímis. Róið
verður frá Laugarncsstönguim að
hafniarmynninu. Kept er um bikar
þann, sem Einar O. Malmberg
kaupmaður ltefir gefið, og er
vegailengdin 2000 metrar.
/ Þýzkakmdi eru 4703 dagblöð.
Hið stærsta þeirra kemur út í
560 þús. eiintökum, en hið minsta
Inð eiris í 55 ei'ntökuimi.
Skipafréttír,. „Lyra“ fór utan í
gærkveildi. Timburskip kom til
„Völundar" í gær.
Knattspymukeppniiz. 1 kvöld
kieppa K. R. og „Víkingur".
Verksmidja brennur. NRP.fregni
í gær frá OsJó hermir, að Fos-
bekk-verksmáðjan, skamt frá
Lilles md, hafi brunnið í fyrra
dag tiil kaldra kola. Tjónið áætl-
að 200 000 kr.
Lerdrétting. Bræðurnir, sem ég
var að þakka fyrir mág, heita
GúðiLaugur Jómsson og Bjartur.
Þeir eiga báðar heirnia S Krókii, en
ekki á Melum, þar sem Oddur er,
eins og miisritast hafði' í blaðinu
í gær. Oddur Sigurgeirsson af
Skaganum.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
Ólafur Friðriksson.
Alþýðuprentsmiðjan.