Morgunblaðið - 16.12.1988, Blaðsíða 2

MORQU.NPLAÐIÐ, FÖSTUDAG.UR 16. DESEMBER 1988

AÐ VEIMJA A
„Við eigum i verulegum erf-
iðleikum með drenginn okkar.
Hann er núna þriggja ára og
fjögurra mánaða. Hann neitar
alveg að lœra á kopp. Ég er
á móti því að þvinga börn og
við höfum reynt allt mögu-
legt, að lesa fyrir hann, reynt
að vekja honum metnað, tala
hann til, verðlauna hann, en
ekkert virkar..."
Það eru örugglega margir for-
eldrar sem þekkja sig í þess-
ari frásögn og hafa svipaða
sögu að segja. Reyndar er þessi
saga tekin upp úr nýútkominni
bók, „Að venja á kopp á einum
degi" sem bókaforlagið Iðunn gef-
ur út. í bókinni er uppalendum
kynnt ný aðferð við að venja krílið
á kopp, — aðferð sem á ekki að
taka langan tíma og markmiðið
með henni að gera þetta skeið i
lífi barnsins að þægilegri
lífsreynslu. „Refsingar og reiðiköst
eru algjörlega úr sögunni. Á með-
an á þjálfuninni stendur er barnið
miðdepill athyglinnar, það fær
ástúð, hrós, snertingu og umhirðu
A EINUM
DEGI
í rikum mæli. Barnið bregst venju-
lega við þannig að það brosir og
hlær. í lok þjálfunartímabilsins
sýna börnin venjulega merki stolts
og ánægju og það eru bestu laun
erfiðisins."
Bókin er um 85 síður og skiptist í
sjö kafla.
Til að gefa lesendum nokkra
hugmynd um efni bókarinnar
gripum við niður í fjórða kafla:
” Hvernig fara skal að
Gagnlegar ábendingar áður en
hafist er handa.
Hvað þarf barnið að vera gam-
alt?
Ef barnið þitt er orðið tuttugu
mánaða getur það að öllum líkind-
um lært eftir hinni nýju 'aðferð. En
hafa skal hugfast að börn eru mjög
misjöfn að þroska, líkamlegum og
andlegum og það gildir einnig um
að stjórna þvaglátum. Þannig get-
ur verið að barnið þitt sé reiðu-
búið örlítið yngra, t.d. átján mán-
aða. Það eru þrjár spurningar sem
þarf að svara til að ákvarða hvort
barnið er reiðubúið. Sú fyrsta fjall-
ar um stjórn á þvagblöðrunni,
næsta um líkamsþroska og sú
þriðja um skilningsþroska barns-
ins...
Langflest börn eldri en tuttugu
mánaöa reynast vera reiðubúin
varðandi þetta þrennt. Ef barnið
hefur ekki næga stjórn á blöðrunni
eða nægan líkamsþroska þá skaltu
bíða uns það hefur náð þessu.
Þessi atriði fylgja almennum
þroska barnsins.
Að nota umbun og
verðlaun sem hvatninau
Sýndu hrifningu
Hve fljótt barnið lærir og langar
til að standa sig vel af eigin hvötum
Gestur Jóhannesson,
fyrrum sótari.
dag þegar
lítil börn horfa á
húsin sem eru að
rfsa spyrja þau.
Hvar er strompur-
inn? Af hverju er
bara strompur á
sumum húsum? Er
bara strompur hjá
góðu börnunum?
Hvernig á jóla-
sveinninn að geta
gefið okkur i skóinn
þegar það er enginn
strompur? Foreldr-
arnir segja þeim að
jólasveinarnir þurfi
ekki lengur að nota
skorsteininn til að
gefa þeim i skóinn.
Eftir að hitaveitan var tekin í
notkun í Reykjavík árið 1945 fór
þörfin fyrir sótara stöðugt minnk-
andi. Það var svo fyrir einum 16
árum að síðasti sótarinn hætti
störfum. Síðustu árin sem sótarar
störfuðu var skorsteinahreinsun
boðin út í ákvæðisvinnu. Þegar
sótarastéttin var fjölmennust þá
voru 6 sótarar sem skiptu bænum
á milli sín.
Gestur Jóhannesson vistmaður
á Dvalarheimilinu Hlíð, Akureyri,
starfaði sem sótari hjá Akur-
eyrarbæ í 20 ár frá 1934-'54.
Þegar ég byrjaði sem sótari
voru rúmlega fjögur þúsund íbúar
á Akureyri. Starf mitt var fólgið í
því að fara um bæinn og hreinsa
skorsteina. Ég fékk 450 krónur
fyrir umferðina og fór ég fjórar
umferðir á ári um bæinn. Trygging-
arfélögin settu það skilyrði að hver
skorsteinn yrði hreinsaður fjórum
sinnum á ári. Seinni árin voru þetta
orðnar 3 umferðir á ári. Þegar ég
byrjaði lækkuðu útgjöld bæjarins
um 200 krónur því Jóhannes Frið-
riksson sem verið hafði á undan
mér hafði 500 krónur fyrir um-
ferðina. Þeim hjá bænum hefur
HVAÐVARÐUM
tarana?

Þeir hafi öðruvísi aðferðir núna.
Börnin trúa þessu ekki of glatt og
ganga úr skugga um að glugginn
sé galopinn þegar þau fara að
sofa. Jú og viti menn. Nýju að-
ferðirnar gefast eins vel og þær
gömlu. Á morgnana er yfirleitt eitt-
hvert góðgæti í skónum.
Þá vaknar spurning. Hvaða hlut-
verki gegnir skorsteinninn? Og af
hverju eru sum hús í dag byggð
með skorsteinum?
Arinn er tískufyrirbrigði. Sum
árin byggir fólk hús með arni önn-
ur ár sjást ekki arnar. Eina ástæð-
an fyrir því að fólk þarf að hafa
stromp á húsinu sínu í dag er sú
að arinn er í húsinu. Yfirumsjón
með frágangi á arninum hefur
slökkviliðsstjóri á hverjum stað. í
dag eru engar reglur um hreinsun
á skorsteinum. Þeir arineigendur
sem ég hafði samband við fullyrtu
að skorsteinninn hefði aldrei verið
hreinsaður þau ár sem arinninn
hefði verið á heimilunum. Hjá
hreinsunardeild Reykjavíkurborgar
fengust þær upplýsingar að sára-
sjaldan væri beðið um hreinsun á
strompum. Ef slík beiðni kæmi þá
bentu þeir á „privat" menn útí bæ
sem tækju þetta að sér.
Kaðlar voru bundnir við skor-
steininn og hélt ég mér í þá til að
detta ekki. Ég man aöeins eftir
einu atviki þar sem ég var hætt
kominn. Þá slitnaði kaðallinn og
náði ég taki á þakglugga og hékk
þar þangað til ég gat kallað á veg-
faranda sem átti leið þarna um.
þótt rétt að nýgræðingur í starfinu
fengi lægri laun en sá sem hafði
þegar öðlast reynslu. Launin
hækkuðu ekki þó húsunum fjölg-
aði. Eftir fjögur ár var ég settur á
fastar mánaðargreiðslur og man
ég að mánaðarlaun mín voru 300
krónur síðasta árið sem ég starf-
aði sem sótari.
Ég notaði tvær stærðir af
kústum því skorsteinarnir voru
misjafnlega víðir. Fyrst setti ég
annan kústinn niður í einu horninu
og dró hann svo upp í næsta horni
og setti síðan kústinn niður í þriðja
horninu og dró hann upp í því
fjórða. Lúga var neðst á skorstein-
inum og féll allt sótið niður þegar
kústurinn var dreginn upp og nið-
ur. Ég fór síðan niður í kjallara
opnaði lúguna og setti allt sótið
sem safnast hafði þar saman í
fötu sem ég losaði utandyra. Það
kom stundum fyrir að það kviknaði
í sótinu. v
Börn áttu það til að hræðast
mig. Það voru sérstaklega litlar
stúlkur sem hræddust mig. Líkast
til hafa það verið óhreinindin sem
þær hafa óttast. Drengirnir fylgd-
ust frekar með störfum mínum og
voru þá oft skammaðir fyrir að ata
sig alla út í sóti.
í kjallaranum voru stíur með
kolum. Kolaskipin komu á haustin
og voru þá oftast tekin kol eins
og geymslur og efni leyfðu. Öll kol
voru innflutt og þóttu þau misjöfn
að gæðum eftir því hvaðan þau
komu. Sum kolin fuðruðu upp, en