Morgunblaðið - 07.01.1989, Qupperneq 2

2 B
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 7. JANÚAR 1989
Þessi danskeppni fer
fram í samkomusal
við höfnina í Los
Angeles og þarna
er hverjum sem er
boðið að taka þátt.
Keppninni lýkur ekki fyrr en allir
eru fallnir í valinn, utan eitt par
og verðlaunin eru þúsund dollarar.
A þessum tíma voru það sæmileg
árslaun verkamanns.
I verkinu eru þijú aðalpör. Fyrst
og fremst Róbert og Gloría, sem
bæði eiga sér stóra framadrauma;
hann vill verða kvikmyndaleikstjóri
og hún bíóstjama. Þeim hefur ekki
tekist að koma sér áfram í Holly-
wood og þama eygja þau tækifæri
til að koma sér á framfæri — það
er möguleiki að einhver kvikmynda-
leikstjóri reki augun í þau. Hann
er nýkominn til Los Angeles, hún
hefur verið þar nokkuð lengur og
það eru aðeins fáeinir dagar síðan
þau kynntust og létu skrá sig í
keppnina.
Síðan em það hjónin Ruby og
Mario. Þau eiga von á bami, Ruby
er komin fimm mánuði á leið þegar
keppnin hefst. Þau era eina parið
sem hefur lent í svona keppni áður
og vita því að hveiju þau ganga. I
annarri borg höfðu þau dansað
samfleytt í sex vikur. Mario er inn-
flytjandi og danskeppnir era þeirra
lifibrauð. Hann er innflytjandi og á
því erfítt með að fá vinnu í krepp-
unni. Eins og gera má sér í hugar-
lund, þá hefur þessi keppni alvar-
legar afleiðingar fyrir þau og það
kemur -í ljós að Mario er ekki allur
þar sem hann er séður.
Þriðja aðalparið era Vee og
Mary. Þau þekkjast ekkert fyrir
keppnina, heldur slá sér saman við
innganginn og vita því ekkert hvort
um annað þegar keppnin hefst.
Hann er léttlyndur Kalifomíubúi og
tekur þátt í þessu út úr neyð, því
hann er skuldum vafínn. Hún hefur
aftur á móti verið að freista gæf-
unnar í Kalifomíu um tíma, en
hvorki gengið né rekið og er þama
til að vinna sér fyrir fari heim aftur
— til Suðurríkjanna.
Þetta era meginástæðumar fyrir
þvi að þetta fólk er statt þama; von
um verðlaun og að reyna að koma
sér á framfæri. En fyrir utan þetta
er ein stór ástæða. Hún er sú að
þama sér fólk tækifæri til að fá
húsaskjól og mat þann tíma sem
keppnin tekur.
Maðurinn sem heldur utan um
allt saman er Rocky Gravo. Hann
stendur fyrir keppninni, er dans-
stjóri og sér um alla aðra stjómun.
Það er auðvitað hans hugmynd að
kalla þetta heimsmeistarakeppni,
en þessi keppni hefur ekkert tilka.ll
til þess að kalla sig því nafni frem-
ur en aðrar, en er vænlegra til að
fá fólk til að flykkjast að til að
horfa á.
Síðan kynnumst við þessu fólki,
og bakgrunni þess, auk þess sem
rosalegir atburðir gerast í keppn-
inni sjálfri, en hún fer fram á 76
sólarhringum. Það er dansað dag
og nótt, samfleytt í eina klukku-
stund og 50 mínútur og þá er hlé
í tíu mínútur.
Atökin í sýningunni era mikil,
milli paranna og milli þeirra sem
hafa valist saman og fólk beitir
ýmsum brögðum til að verða ofan
á. Það útheimtir líka mikla stjóm-
kænsku hjá Rocky að halda öllu
saman og hann, ásamt sínu fólki,
I Karl Ágúst Úlfsson, leikstjóri
Ástin, trúin og
föðurlandið — og sektin
Sagan er það skapandi og
margslungin að mér fínnst
réttast að hver lesandi fínni sinn
boðskap. Eg vil ekki hampa ákveðn-
um boðskap og fínnst það hálfgerð
móðgun við höfundinn. Það er hins
vegar engin prédikun í sögunni, en
sterkustu pólar hennar snúast um
ást, trúmál og föðurlandsást. Þetta
er ástarsaga, spennandi ástarsaga.
Það era mjög fallegar ástarlífslýs-
ingar í sögunni, en ástin er marg-
ræð og djúp, en getur líka verið
ljót og eyðileggjandi. Það er ekkert
gefíð. Sagan er þrangin ástríðum
og heimspeki, en aldrei vottar fyrir
kaldrænum spekúlasjónum. Það er
fjallað um sektina. Allar aðalper-
sónur sögunnar era þjakaðar af
sektarkennd, sérstaklega greifinn
og Anne, sem berst stöðugt við
timburmenn klausturlífsins og það
er mögnuð saga, þegar Jesús vitr-
ast henni. Greifínn á í höggi við
drauga fortíðarinnar, heimsstyij-
öldin fer fram í heilanum á honum,
og hann er með mannkynssöguna
á herðunum. Honum fínnst stríðið
nánast vera eigin sök. Gertrade á
í togstreitu, hvort hún sé að svíkja
Guy, með því að giftast aftur. Tim
Reed, elskhugi hennar, er sennilega
minnst þjakaður af sektarkennd,
eða hefur löngu hætt að hlusta á
þá rödd.
En trú og föðurlandsást, þetta
era þættir sem hafa haldið heilu
þjóðfélögunum og menningarheild-
unum saman, en Iris Murdoch sýn-
ir okkur togstreitu einstaklingsins,
þegar kemur að hugmjmdum um
trú og föðurlandsást. Sagan lýsir
líka vel félagslegum þrýstingi og
hvaða áhrif hann hefur á einstaka
manneskju.
Sigurður G. Tómasson, þýðir
„Nunnur og hermenn“, eftir Iris
Murdoch, sem Iðunn gefur út um
jóiin. Þetta er fyrsta skáldverk Iris
sem þýtt er á íslensku. Þegarsagan
hefst, liggur Guy fyrir dauðanum.
Ættingjar og vinir safnast að dán-
arbeði hans. Aður en hann deyr
biður hann konu sína, Gertrude, að
giftast aft.ur. Anne, gömul vinkona,
birtist og hefúr snúið baki við
margra ára klausturlífi. Greifínn er
heimilisvinur, ástfanginn af Ger-
trude, pólskur að ætt, og Tim, mis-
Sigurður G.
Tómasson, í
viðtali vegna
þýðingar
sinnar á
Nunnur og
hermenn, eftir
Iris Murdoch
heppnaður málari í stormasamri
sambúð með listakonu. Fýrir tilvilj-
un eru Tim og Gertrude samtíða í
sumarhúsi í Frakklandi og verða
alvarlega ástfangin, og það kemur
þeim jafnmikið á óvart.
Þýðandi sögunnar, Sigurður G.
Tómasson, hefur unnið við þýðing-
ar, lausamennskustörf á dagblöðum
og útvarpsrásum, hann er pistlahöf-
undur og var borgarfulltrúi Al-
þýðubandalagsins um skeið. En er
vafalaust þekktastur fyrir umsjón
sína með þættinum Daglegt mál.
Sigurður býr í hljóðlátu hverfí uppi
í Breiðholti og húsið er fullt af böm-
um og dýrum, sum eru á málverk-
um.
„Það var mikil vinna að þýða
söguna. Orðkynngi Iris Murdoch
var stundum að gera út af við mig.
Hún hefur óskorað vald, bæði yfir
frásögn og tungumáli og beitir því
á blæbrigðaríkan hátt. Það er mik-
il heimspeki í sögunni og hún er
fjársjóður af ólíkum fróðleik. En
fyrst og fremst er þetta stórgóð
dramatísk saga, þar sem persónu-
sköpun er bæði óvenjuleg og vel
gerð. Persónur hennar era marg-
brotnar og hún nær að sýna marg-
ar ólíkar hliðar á hverri þeirra. Á
seinni áram hefur oft verið talað
um það, að karlrithöfundar lýstu
bara körlum og kynnu ekki að lýsa
konum innan frá. En karlpersónur
Iris Murdoch era sannfærandi, og
hvergi nein brotalöm.
En jafnframt því að höfundur
skrifar góða ástarsögu, er hún að
fást við spumingar, sem snerta lífið
og tilveruna. Spurningar sem
standa á vissan hátt utan við sjálfa
atburðarásina, en Murdoch vefur
heimspeki sinni og lífssýn listilega
inn í söguþráð og mannlýsingar,
þannig að allt verður órofa heild,
þar sem ekkert má missa sín. Og
það er mikill skáldskapur og lýrikk
í sögunni og samtöl og atburðir
afar dramatískir."
— Þú segir að hún sé heim-
spekilegur höfundur. Finnst þér
vanta heimspeki í skáldskap?
„Skáldskapur og heimspeki, era
svo samtvinnuð, og ég held að það
hafi alltaf verið þannig. En vegna
þess að hún er menntaður heim-
spekingur era vinnubrögð hennar
þess eðlis. En heimspekin ber skáld-
skapinn aldrei ofurliði.
Murdoch heppnast að setja heim-
speki sína fram á alþýðlegan hátt,
þó þannig að lesandi kemst ekki
hjá því að lenda í vangaveltum, vilji
hann fá allt það út úr sögunni, sem
hún býður upp á.“
— Sagan heitir Nunnur og
hermenn. Á hvað vísar þetta
nafii?
„Ég held að hún sé að vísa til
kynhlutverkanna. Nunnur og her-
menn era ýktustu útgáfur þeirra
hlutverka. Anne er fyrrverandi
nunna og Gertrude er nunna á sinn
hátt. Greifínn hefur í raun aldrei
verið hermaður, og ef til vill þess
vegna er hann þjakaður af sektar-
kennd. Hann er utanveltu og ætt-
jarðarlaus og veltir því stöðugt fyr-
ir sér, hvort hann hafí svikið Pól-
land. Tim Reed er öðravísi hermað-
ur. Hann er í hlutverki elskhugans,