Morgunblaðið - 03.03.1989, Blaðsíða 6

6 B MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 3. MARZ 1989
--.- ' ........ 1 ------------------------ 1 ' • -■■■■■■■.................x.....-T" 1 T ......TffPTT ' ■ '
Bjórinn er ósköp
meinlaus, allt að
því hollur segja
sumir og náttúru-
lega allt annað að
kneyfa slíkan mjöð
heldur en að stúta
sig á brennivíni.
Það eru eflaust
margirsem hugs-
uðu sem svo þeg-
ar þeir litu með
velþóknun og eft-
irvæntingu til 1.
mars.
En staðreyndin er
sú að bjór er
áfengi rétt eins og
sterk vín. Það er
alveg sama hvort
drukkin erein
bjórkrús eða einn
sterkur drykkur,
áfengismagnið er
það sama. Ófrísk-
ar konur þurfa því
að bíða í nokkrar
vikureða mánuði
með að teyga ölið
því eins og dr. Ann
P. Streissguth
segir: „Ófrísk
kona drekkur ekki
einsömul og þó
afleiðingarnar
verði ekki afdrifa-
ríkar fyrir verðandi
móðurfái hún sér
í glas kann fóstrið
hennar ævilangt
að bíða skaða.
DREKKUR ALDREI
EINSÖMUL
börnum í gegnum þjóðfélagið."
Þegar farið er að spyrja dr. Ann
hvort eitthvert skeið meðgöngu
sé viðkvæmara en annað segir
hún að svo sé raunar ekki. „Skað-
inn er að nokkru háður því á hvaða
skeiði fósturlífsins alkóhól kemst
í vefi þess, en fyrstu þrír mánuðir
meðgöngunnar skipta miklu.
Fram að 36. viku er taugakerfi
fóstursins að myndast svo með-
gangan öll er næm fyrir áhrifum
alkóhólsins."
Öruggast að drekka
ekkert áfengi
En hvar eru mörkin. Skaðar að
drekka eitt rauðvínsglas eða taka
kokteil við þannig tækifæri?
„Það er kannski vert að byrja
á því að taka það fram að börn
þeirra kvenna sem neyta áfengis
á meðgöngutíma fæðast ekki öll
andlega eða líkamlega sköðuð og
líkurnar aukast eftir því sem meira
er drukkið. Hinsvegar eru konur
og fóstur mismunandi og ómögu-
legt að segja hvað á við fyrir heild-
ina. Á meðan börn alkóhólista
fæðast heilbrigð gæti barn konu
sem drekkur í meðallagi fæðst
með einkenni."
Þungaðar konur eiga
ekki að drekka bjór
„Engar rannsóknir hafa farið fram hér á landi á tíðni áfeng-
isskaða á fósturskeiði, en sfðustu tólf til fimmtán árin höfum
við haft vakandi auga fyrir einkennum um þetta,“ segir Atli
Dagbjartsson barnalæknir þegar hann er inntur eftir börnum
hérlendis sem hlotið hafa skaða af völdum áfengisneyslu
móðurinnar.
„Við vitum með nokkurri vissu
um þrjú börn hér á landi sem hafa
skaðast af áfengisneyslu móður-
innar síðustu tólf árin.
Við vitum ekki hversu mörg
börn, sem eiga við ýmis andleg
vandamál að stríða síðar á lífsleið-
inni, svo sem námsörðugleika,
hafa skaðast af völdum alkóhóls á
meðgöngu."
— Þau þrjú börn sem skaðast
hafa hérlendis undanfarin tólf ár —
voru þau börn alkóhólista?
„Já, mæður þeirra drukku mjög
mikið á meðgöngutímanum."
Það kemur fram hjá Atla að
þetta er miklu lægri tala en í ná-
grannalöndunum, í Svíþjóð fæðist ^
til að mynda eitt barn af hverjum
sex hundruð og fimmtíu með
skaða af völdum áfengisneyslu
móðurinnar, í Bandaríkjunum eitt
af hverjum sjö hundruð og fimmtíu
og í Frakklandi eitt af hverjum níu
hundruð.
„Öllum ber saman um að hjá
okkur ætti tíðnin að minnsta kosti
að vera fjögur börn á ári. Svo er
greinilega ekki."
— Hver er skýringin á þessu?
„Ef til vill er það svo að þau eru
raunverulega faérri, en hvernig
stendur á því er ekki gott að svara.
Hinsvegar hefur hver þjóð sína vín-
menningu og við höfum haft öðru-
vísi vínmenningu en flestar þjóðir,
íslensku fylleríin eru sér fyrirbæri
Líkamlega og andlega
vansköpuð börn
Hún segir að versti skaðinn
sem getur hlotist af völdum
áfengisneyslu verðandi móður sé
fósturlát eða andvana fætt barn.
Ef fóstrið hinsvegar lifir og fæðist
í heiminn getur það orðið líkam-
lega vanskapað og ekki heilt and-
lega.
„Líkamlegu einkennin eru þau
að þörnin eru smá og létt og höf-
uðið er líka í smærra lagi. Oft er
um vanskapnaði að ræða svo sem
hjartagalla, klofinn góm, óeðlilega
lítil augu, aflögun á andlitpbeinum
og báðum kjálkum, þunnar varir,
og nefið stutt og hafið upp að
framan.
Andlegi skaðinn sem áfengið
veldur kemur oft ekki fram fyrr
en seinna, sum barnanna verða
ÁFENGISLAUS
MEÐGANGA
ÖRUGGASTA LEIÐIN
sannað með dýratilraunum og
faraldursfræðilegum rannsókn-
um. „Það hefur verið sýnt fram á
að áfengi (ethyl alcohol) er eitur-
efni fyrir fósturfrumur."
þroskaheft, taugaveikluð eða ein-
kennin koma fram í skóla með
skertri einbeitingu og athygli."
Skaðinn er varanlegur
„Við höfum haft tækifæri á að
fylgjast með börnum síðan árið
1973," segir dr. Ánn, „og í Ijós
hefur komið að skaðinn sem börn-
in hljóta er varanlegur. Eitt af
hverjum 750 börnum sem fæðast
í Bandaríkjunum eru með einhver
einkenni um alkóhólskaða á fóst-
urskeiði. Af þessum sökum erum
við nú að reyna að leita einhverra
lausna fyrir þessi börn í Banda-
ríkjunum.
Við einbeitum okkur nú því að
finna leiðir til að hjálpa þessum
Verðandi mæður sem þetta
lesa hafa kannski tekið glas af
áfengi og fá nagandi samviskubit.
Er ástæða fyrir konu sem dreypir
á áfengi eða bjór að hafa áhyggj-
ur?
„Eftir því sem móðirin drekkur
meira aukast líkurnar á að eitt-
hvað komi fyrir. Það er mjög ólík-
legt að eitt glas af áfengi valdi
varanlegum skaða á fóstrinu en
ráð mitt til kvenna er engu að
síður að hætta áfengisneyslu
strax og þær vita eða hafa grun
um að þær séu barnshafandi.
Best er að drekka alls ekki
áfengi á meðgöngutíma. Það er
öruggasta aðferðin."
Það þekktist á árum áður að
konum var gefið vín til þess að
halda fóstri. Hvað hefur dr. Ann
um það að segja?
„Það er sem betur fer úr sög-
ryrir skömmu var
stödd hér á landi
Ann P. Streiss-
guth, sem er
doktor í barnasál-
fræði og starfar
sem prófessor við
Washington State-háskólann í
Seattle í Banda-
ríkjunum. Auk
þess sem hún
kennir við skól-
ann hefur hún
allargötursíðan
árið 1973 unnið
við rannsóknir á
áfengisneyslu á
meðgöngutíma.
Ann var hér í
boði heilbrigðis-
ráðuneytisins
vegna komu
bjórsins, flutti
hún fyrirlestra
og aðstoðaði
heilbrigðisráðu-
neytið við gerð
forvarnarbækl-
inga sem eiga
að koma út á
næstunni.
Við á Dag-
lega lífinu hitt-
um dr. Ann að
máli og inntum
hana eftir niður-
stöðum sem fengist hafa á áfeng-
isneyslu kvenna á meðgöngu.
„Ef ófrísk kona drekkur áfengi
gerir fóstrið hennar það !íka,“
segir hún. „Nokkrum mínútum
eftir að móðirin hefur drukkið
streymir áfengið um æðar fóst-
ursins í jafnmiklum mæli og hjá
móðurinni.
Móðurhlut-
verkið
byrjar á
meðgöngu
Líklega vakn-
ar móðirin hin
hressasta að
morgni og
áfengisdrykkjan
hefur engin var-
anleg áhrif á
hana. Hinsveg-
ar gæti málum
verið öðruvísi
háttað hjá fóstr-
inu hennar í
móðurkviði.
Það getur hlotið
varanlegan
skaða vegna
áfengisdrykkju
móðurinnar."
Þetta segir Ann
að sé marg-