Morgunblaðið - 19.05.1989, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 19. MAÍ 1989
B 3
Val á stelli
Til að byrja með: Ekki kaupa
of stórt stell. Áfjallahjóli ætti
stellið að vera um það bil 5
sentimetrum lægra en á
öðrum hjólum vegna þess að
krankurinn, eða
stigsveifarbúnaðurinn, er
hærri á fjaliahjólum en
„venjulegum" hjólum og stellið
því samþjappaðra. Stattu
klofvega yfir þverslánni á
fjallahjólinu; það ætti að vera
u.þ.b. 10 sm bil milli klofs og
þverslár ef ætlunin er að hjóla
utan vega, en 5-8 sm ef
ætlunin er að hjóla aðeins á
malbiki. Neðri mörkin á
stellstærð miðast við lengd
sætispinna, kjörhæð á stýri
og kjörlengd á þverslá.
5 Gírarnir
Indexgírareru málið. Þeir
eru með forstillingu, sem þýðir
einn smellur með gírstönginni
og þú ert kominn í nýjan gír.
Indexgírarveita þyrjendum
öryggi og keppendum forskot,
en þeir eru ekki ómissandi.
Flestum indexgírkerfum er
hægt að breyta í gamla
togkerfið með einu handtaki
ef forstillingin fer úr stillingu.
Framgíarskiptir með
forstillingu gengur aðeins með
stálkeðjuhringjum, sem þýðir
þyngri hjól. Þess vegna eru
fæst vandaðri hjólin með index
gírskiptingu að framan.
6 Lengd þverslár
og stýrisstamma
Mismunandi gerðir
fjallahjóla hafa mismunadi
þverslárlengdir á sömu
stellstærð. Fyrirafslappaðar
hjólreiðar á götuslóðum eða
götum innanbæjareru þverslá
í styttra lagi og háreistur
stýrisstammi þægilegust.
Fyrir hjólreiðar á vegleysum
velja flestir hjólreiðamenn
langt og teygt stell og þar með
langa þverslá og langan lágan
stýrisstamma. A19“ stelli er
21 “ þverslá talin stutt, en 23“
þverslá á sama stelli of löng. .
Sömu hlutföll eru reiknuö
gróflega fyrir aðrar stærðir.
7 Bremsurnar
Fjallahjólabremsur eru
þrennskonar: Gaffalbremsur,
U-bremsurog
rúllukambshjólsbremsur. Þegar
rétt erfrá þeim gengið er
bremsuvirkni þeirra allra góð í
þurru veðri. Gaffalbremsureru
léttari, ódýrari og auðveldari í
uppsetningu en hinar og þær saf na
ekki á sig aur. U-þremsur og
rúllukambshjólabremsur eru
aðeins öflugri og láta aðeins betur
að stjór á þurrum jarðvegi. Augljós
kostur við U-bremsur og
rúllukambshjólabremsurer að þær
veita svigrúm fyrir hælana og eru
því kjörnar fyrir stórfætta.
Venjulegar handbremsur eru ekki
hæfar á hjól tii notkunar utan vega.
Stellpípur
Bestu fjallahjólin eru létt eða
undir 16 kílóum. Þau eru gerð úr
sterkum og léttum fjölþykktar
pípum úr Kró-Mólý
léttmálmsblöndu, sem er dýr og
tekur langan tíma að sjóða saman.
Bestu og þekktustu
pipuframleiðendur eru Tange,
Cotumbus, Reynolds og Vitus.
Sumirframleiðendur nota eigin
útgáfu af Kró-Mólý, en þau eru
ekki jafn traust og pípurnar frá
áður nefndum merkjum, sem ávallt
merkja stellin frá sér. Einnig er
hægt að fá stell úr áli, títaníum og
ýmsum hátækniefnablöndum.
11 Keðjutannhjólin
Keðjutannhjólin eru
sennilega sá hluti fjallahjólsins
sem bilar síst, nema þau skelli
á stórgrýti. Keöjutannhjól úr
léttmálsblöndu eru
fullkomnari, léttari og dýrari
en stál. Bestu gerðirnareru
úr kalpressaðri álblondu, þær
ódýari eru bræddar í mót.
Stálkeðjutannhjól duga jafn
vel, en eru talsvert þyngri.
Hjól með index
(smellu)skiptingu að framan
hafa oftast stálkeðjutannhjól.
Öll alvöru fjallahjól eru með
þremur keðjutannhjólum, sem
eru yfirleitt sporöskjulaga en
stundum kringlótt. Þótt
sporöskulöguð keðjuhjól séu
gerði til að létta fótstigið er
munurinn ekki ýkja mikill.
Lögun hringjanna hefur
minna að segja en stærð
þeirra. Sterkari hjólreiðamenn
velja 48/38/28-tanna
samsetninguna á hringjunum
á meðan kraftminni
hjólakapparvilja
46/36/26-tanna samsetningu.
Dekkin
Dekkin eru valin m.t.t.
aðstæðna. Til notkunar utan
vega verða þau að vera minnst
2“ breið með mjög grófu
takkamunstri sem höggdeyfar
og fyrir grip. Innanbæjar á
malbiki þarf rennileg dekk
(með grunnu mynstri), sem
liggja vel í beygjum og eru
miklu léttari. Ef valin eru
alhliða dekk, eiga þau að vera
án miðjurennings og með
mynstri sem rúllar léttilega á
malbiki. í sérverslunum ætti
að vera hægt að fá ábendingar
um hvaða dekk henta best
fýrir hvaða aöstæður. Til eru
mjög slitsterk dekk með
sérstakri vörn fyrir hvössum
brúnum og þess háttar. Þau
eru dýr, en margborga sig.
Trúði ckki
öllu iofinu
Valdimar Örn Flygenring leikari var á fjallahjólinu
sínu í snjónum í allan vetur. „Fjallahjólið er frá-
bært tæki. Ég hef lengi verið áhugamaður um allt
sem snýr að hjólum, en þetta er algjör bylting.
Fólk heldur kannski að það séu einhverjir stælar
að vera á 18 gíra hjóli, en málið er að maður not-
ar kannski í mesta lagi fjóra gíra í einu. Allt eftir
aðstæðum."
Valdimar Erni, sem býr miðsvæðis í bænum,
vantaði reiðhjól í haust til að komast ferða sinna
innanbæjar og leist vel á fjallahjólið. „Ég trúði nú
ekki öllu því sem mér var sagt í versluninni, en
eftir að hafa notað hjólið í vetur sé ég að það
voru engar ýkjur. Það haggaðist ekki í snjónum.
Málið er heldur ekki endilega að þeysa hratt, held-
ur það að vera á hjóli og ég er örugglega jafn fljót-
ur að komast ferða minna innanbæjar á því og ef
ég væri á bíl, ef ekki fljótari.
Hjólreiðar eru líka góð líkamsæfing, en það er
mikilvægt fyrir mig starfsins vegna að halda mér
í sæmilegu formi. Og að hjóla niður í leikhús fyrir
sýningu er ágætis upphitun."
Enn sem komið er hefur Valdimar aðeins notað
Morgunblaðið/Sverrir
Valdimar Örn Flygenring
hjólið innan borgarmarkanna og því ekki búinn að
reyna hvað það getur í torfærum. „En ég stefni
að því að fara á því út úr bænum í sumar."
Fjallahjól góó
til þjalfnnar
Helgi Geirharðsson, verkfræðingur, hjólaði úr
höfuðborginni og upp í Kerlingafjöll á fjallahjólinu
sínu síðastliðið sumar. „Ég fór þetta á tveimur
dögum. Gisti eina nótt á Geysi, en það voru um
tíu tímar í allt sem ég hjólaði," sagði Helgi.
Hann hefur keppt í hjólreiðum hér heima og í
Bandaríkjunum á hefðbundnum keppnishjólum, en
fékk bakteríuna fyrir fjallahjólinu fyrir tveimur árum
eftir ferð sem hann fór á hjólinu upp til fjalla. „Ég
nenni varla að hjóla á gamla keppnishjólinu nú
orðið," sagði Helgi. „Á fjallahjólinu er hægt að
komast yfir kanta, eyjur og holur á 30 kílómetra
hraða án þess að skemma dekkin eða gjarðirnar.
Fjallahjólið er líka þægilegt utan vega og uppi á
hálendinu. Það er hægt að hjóla á því upp halla og
í mold án þess að sökkva."
Helgi mælir með fjallahjólinu sem þjálfunartæki
fyrir íþróttamenn, en sjálfur er hann skíðamaður
og því með sterka fætur sem er gott fyrir hjóla-
reiðamenn. „Það reynir ekki aðeins á fæturna á
fjallahjólinu heldur einnig mikið á hendurnar utan
vega og reyndar allan skrokkinn. Maður notar
líkamann meira í ójöfnunum. Hann tekur á móti
hreyfingum hjólsins.
Svo er skemmtilegt að hjóla niður brattar brekk-
ur, yfir þúfur og steina, en það má bjóða þessu
hjóli hvað sem er.“
Helgi Geirharðsson
Helgi hefur ekki notað hjólið mikið innanbæjar,
en segir að það taki hann þó ekki nema 15 mínút-
ur að hjóla úr Garðabænum þar sem hann býr og
í vinnuna í Þingholtunum. „Ég hef lítið hjólað undan-
farið en fór mikið upp í Heiðmörk með hundinn
síðasta sumar. Áætlunin er að ferð eins og sú sem
ég fór upp í Kerlingafjöll verði árlegur viðburður."
Það liggur heilmikil þeóría að
baki gerðarfjallahjólsins og Magn-
ús er vel að sér í öllu sem hana
varðar, en of langt mál væri að
fara út í hana í smáatriðum. „Mað-
ur fær meira út úr hjólunum ef
maður fer að hugsa um hvernig
þau eru byggð og þegar maður
hefur uppgötvað hvaða máli bygg-
ingin skiptir fær maður delluna.
Þróunin ífjallahjólunum hefurverið
hröð, en þróun í gerð reiðhjóla var
búin að standa í stað nokkuð lengi
áður en fjallahjólin komu til sög-
unnar fyrir um 7-8 árum.
Kostir fjallahjólsins eru meðal
annars ekki eins bratt stell* breið
dekk, betri bremsur og fleiri gírar.
Lágir gírar gera það að verkum að
maður kemst ekki hratt, en aftur
á móti hef ég komist áfram í tíu
vindstigum á móti skafrenningi.
Fjallahjólið er þægilegt í notkun
og vandamál eins og sprungin
dekk eru úr sögunni."
Magnús notar hjólið ekki aðeins
til að komast ferða sinna innan-
bæjar, hann er búinn að fara alla
götuslóða í nágrenni höfuðborgar-
innar og eiginlega kominn í þrot.
Síðastliðið sumar hjólaði hann svo
hringveginn með félaga sínum
Gísla Haraldssyni, sem ekki hefur
hjólað mikið áður. „En þetta var
ekkertmálfyrirhann," segirMagn-
ús. „Það er lítið mál að ferðast á
hjóli. Maður verður bara að gefa
sér tíma. Við vorum þrjár vikur í
þessari ferð og hefðum vel getað
verið lengur, nóg var að skoða.
Fólk leggur alltof mikið kapp á að
þeysast áfram á sem skemmstum
tíma." [ sumar stefna þeir félagar
á hálendið og er hugmyndin að
komast á fjallahjólunum á jökul,
ef aðstæður leyfa.
Magnús Bergsson