Morgunblaðið - 01.07.1989, Page 10

M<W0NiÍlÍðIÐ ÍiHÍÁjIÍídÁIjÍIr:’!.-Júi!íhá§9
10
Garðskriðnablóm
Arabis eaucasica/albida
Blóm vikunnar
Umsjón:
Ágústa Björnsdóttir
129 þáttur
Um þessar mundir má víða í
görðum sjá stórar breiður af
garðskriðnablómi skarta sínu
fegursta. Blómgunin er að þessu
sinni í seinna lagi sakir vorkuld-
anna.
Garðskriðnablóm er þekju-
blóm sem myndar breiður með
því að leggja grágræn blöð sín
eins og teppi yfir það svæði, sem
því er ætlað til umráða. Blöð
þess standa sígræn allt árið, en
þau fara í feluleik á vorin því
mjög snemma vors (apr./maí) ef
árferði er sæmilegt, skrýðist
jurtin ca. 15—20 sm háum snjó-
hvítum blómum svo ríkulegum
að heita má að laufið hyljist með
öllu. Þessi hvíta blómabreiða
stendur Iengi í skrauti.
Garðskriðnablómið blómstrar
sem sagt snemma vors og er þá
mjög kærkomið með blómskrúð
sitt. Þegar jurtin er afblómstruð
er gott að klippa blómstönglana
af henni (ef ekki á að safna fræi)
og verða þá blöðin þéttari en
ella. Garðskriðnablóm er auðvelt
í ræktun, þrífst svo að segja
hvar sem er, en kann best við
sig í þurrlendri, magurri, send-
inni kalkríkri mold á sólríkum
stað. Það getur orðið all fyrir-
ferðarmikið sé það látið einrátt
um of en vandalaust er að halda
því í skefjum. Til eru ýmis af-
brigði af garðskriðnablómi, eins
og t.d. Arabis caucasica flore
plene sem er ofkrýnt. Arabis
albida er með nokkuð dekkra
Iauf en önnur afbrigði og eru
blaðjaðrarnir gulhvítir. Síðla
sumars þegar blöðin eru farin
að stækka og þéttast er hún hin
skrautlegasta laufjurt. Arabis
rosea er með rósrauð blóm.
Arabis bleopharophylla með
karmínrauð blóm en Arabis rosa-
bella með falleg bleik blóm.
Garðskriðnablómi er auðvelt
að fjölga með fræi sem spírar á
um það bil 15 dögum og kemur
betur upp sé fræílátið haft í
Fannhvítt skriðnablóm getur farið vel með litsterkum, lágvöxnum blómum. Hér er það í samfélagi
júlíulykils (Primula juliae).
birtu. Því má einnig fjölga með
græðlingum, sem settir eru í
létta mold og skýlt gegn sól og
ofþornun meðan þeir eru að festa
rætur. Þá má og fjölg'a því með
skiptingu á vorin.
Garðskriðnablóm er fyrirhafn-
arlítið í ræktun en stendur vel
fyrir sínu. Næði um það að ráði
er það þakklátt fyrir létt vetrar-
skýli. Islenska skriðnablómið
Arabis alpina má einnig rækta
í görðum en sjaldan verður það
langlíft.
Sigurlaug Arnadótt-
ir, Hiaunkoti.
í síðustu grein (nr. 128) um
Geitaskegg, sem einnig gengur
undir nafninu jötunjurt, féll nið-
ur nafn höfundar sem er Hólm-
fríður Sigurðardóttir, garðyrkju-
fræðingur og kennari.
Rjómabúið hjá Baugs-
stöðum opnað almenningi
GAMLA íjómabúið hjá Baugs-
stöðum, austan við Stokkseyri,
verður opið almenningi til skoð-
unar í sumar. Vatnshjólið og
tækin í vinnslusalnum munu snú-
ast þegar gesti ber að garði og
minna á löngu liðinn tíma, þegar
vélvæðing var að hefjast í
íslenskum landbúnaði á fyrsta
áratug þessarar aldar.
Minjasafnið verður opið síðdegis,
klukkan 13 til 18, á laugardögum
og sunnudögum í júlí, ágúst og
fyrstu helgina í september, einnig
á frídegi verslunarmanna. Tíu
manna hópar eða stærri geta feng-
ið að skoða safnið á öðrum tíma
Rjómabúið hjá Baugsstöðum.
ef pantað er með góðum fyrirvara,
segir í fréttatilkynningu.
011 E\A 0107A LÁRUSÞ.VALDIIVIARSSONfraivikvæmdastjóri
L\ IQU " 4 lÚ/U KRISTINN SIGURJÓNSSOIM, HRL. logg. fasteignas.
Til sýnis og sölu auk annarra eigna:
Við Lyngás í Garðabæ
nýl. steinhús tvær hæðir á um 1250 fm hornlóð.
Efri hæðin er glæsil. séríb. rúmir 200 fm með 50 fm sólsv. og um 45
fm bílsk. auk kj. Hæðin getur verið tvær íb.
Á neðri hæðinni eru tvær 2ja herb. íb. rúmir 100 fm hvor. íb. eru
fullb. undir trév. og máln. Hentar m.a. þeim sem hafa lánsloforð.
Útsýnisstaður. Teikn. á skrifst.
Skammt frá Háskólanum
stór og mjög góð 3ja herb. hæð 101 fm nettó í reisul. steinhúsi v/Brá-
vallagötu. Nýtt parket. Nýtt gler og póstar. Sérhiti. Suðursv. Góð lán
um kr. 1,6 millj. Losun eftir samkomulagi.
Eign fyrir byggingamanninn
Gamalt velbyggt steinhús skammt frá Hlemmtorgi. í húsinu eru tvær
3ja herb. íb. Samþ. teikn. fyrir stækkun hússins. Nánari uppl. veittar
á skrifst.
Góðar íbúðir - lausar strax
2ja og 3ja herb. íb. m.a. við: Laugarnesveg, Vesturberg og Vestur-
götu. Vinsaml. leitið nánari uppl.
Með nýrri eldhúsinnréttingu við Rofabæ
3ja herb. sólrík íb. á 3. hæð 86,4 fm nettó. Góð sameign. Sólsv. Lang-
tímal. um kr. 1,6 millj. Laus í sept. nk.
Glæsilegar íbúðir í smfðum
í Grafarvogi og Garðabæ 2ja, 3ja og 4ra herb. Kynnið ykkur hag-
kvæma greiðsluskilmála.
Fjöldi fjársterkra kaupenda
Sérstakl. óskast sérhæðir 4ra-6 herb., einbhús á einni hæð 120-200
fm, 3ja-5 herb. íb. m/bílsk. eða bílskrétti.
Landsþekktur athafnamaður óskar eftir sérbýli á útsýnisstað með 4-5
rúmg. svefnherb. og bílsk. Nánari uppl. trúnaðarmál.
Opið í laugardag
kl. 10.00-15.00.
Nýtölvuvædd söluskrá.
AtMENNA
FASTEIGHASAUH
LAUGAVEG118 SÍMAR 21150-21370
Umsjónarmaður Gísli Jónsson 493. þáttur
„Það er ekki drafni á nokk-
urri kló.“ Þetta var haft eftir
Jóhanni Helgasyni í Leirhöfn á
Siéttu á því kalda vori sem við
kynntumst fyrir skemmstu. Ég
var ekki alveg viss um hvað
þetta merkti. Leit í orðabókum
bar ekki árangur. Karlkynsnafn-
orðið drafni var þar ekki. Þá
var að leita til þeirra á Orðabók
Háskólans. Þar í seðlasafninu
var drafiiinn ekki heldur, aðeins
eitt dæmi um orðið sem sér-
heiti, og getur þess bráðum. Ég
hringdi því austur í Leirhöfn og
rasddi við Jóhann bónda. Hann
sagði þetta rétt eftir sér haft,
og þetta merkti með öðrum orð-
um: „Það sést ekki í blöðin -á
nokkurri hríslu.“ Og þá vitum
við það.
Bæði Jóhann og Dýrleif kona
hans staðfestu að þau hefðu
numið þetta málfar af eldra fólki
og þeim væri þetta tamt og eðli-
legt. Þetta er norður-þingeyskt
málfar. Þekkið þið þvílíkt tal
annarstaðar?
Sérheitið Drafiii, sem Orða-
bók Háskólans hafði á seðli, er
úr kvæði eftir Guðmund Frið-
jónsson á Sandi. Það er langt
og nefnist Heimreið Sæmund-
ar fróða á selnum. Þetta er
kjarnyrt og magnað kvæði, eins
og við er að búast. Þar er meðal
annars:
Grábakur er otureygur.
Engi á Sæmund bítur geigur,
allur þó að Unnar teigur
ýfist mjög við straum og rok,
súpi hvelju selsa kok.
Veður á bægslum Drafni ódeigur,
dindli sínum vaggar,
ugg og skelk um ósigurinn þaggar.
Nú veit ég ekki hvernig Guð-
mundur á Sandi hefur séð selinn
fyrir sér, nema hvað hann var
otureygur = hvasseyg(ð)ur.
Kannski hefur hann hugsað sér
að „selsi“ væri dröfiióttur:
Drafha er lítill depill. Kannski
hefur hann nefnt hann svo, af
því að hann er nátengdur dröfn
= sjó. En hvers vegna er þá sjór-
inn kallaður dröfn? Spyr sá sem
ekki veit. Sögnin að dragna
merkir að leysast í sundur eða
hjaðna, sbr. líka draf = úrgang-
ur, sori, drafli = yst mjólk og
drafinn = rotinn, laus í sér.
★
Bjarni Einarsson í Reykjavík
hefur nokkrum sinnum skrifað
mér fróðleg bréf og skorinorð
sem ég þakka honum. Hér er
eitt:
„Kæri Gísli,
í næstseinasta þætti þínum í
Morgunblaðinu [Bréfið er skrif-
að 10. júní, þetta er 289. þátt-
ur] nefndir þú systkinin tvö í
Grímsnesi, hálfdönsk, sem eru
fyrstu íslendingar skírðir tveim
nöfnum svo kunnugt sé. Fyrir
nokkrum árum rakst ég á áletr-
un á morgungjöf Guðrúnar,
dóttur tvínefnda mannsins, og
er fróðlegt að sjá hvernig eigin-
maður hennar hefur skrifað föð-
urnafnið. Morgungjöfin er Þor-
láksbiblía úr bókasafni Þorsteins
M. Jónssonar, nú í bókasafni
Árnastofnunar í Reykjavík. Eft-
irfarandi hefur m.a. verið skrifað
á saurblað (nú inni í miðri bók):
Þessarar adurnefndrar Bibliu
er nu Riettur Eigande ad orden
Gudrun Axel Friedrichs dötter
hveria hun ódlast hefur upp í
Sihar Morgungiafar Nafne þan
27.da 8bris 1732 af mier under-
skrifudum
ad Hlídarenda í FliötzhiTd d.
ita 9bris Anni 1732.
Þorolfe Finssyne
Sem kunnugt er láta menn nú
á dögum nægja annað nafn föður
í slíkum tilfellum og sanna um
leið að tvínefni samræmast ekki
íslenskri venju um föðurnöfn, en
út yfir tekur þó þegar systkin
kenna sig við sitt föðurnafn hvort
eins og dæmi eru um.
Bestu kveðjur!"
Gaman er að þessari gömlu
áletrun og fróðlegt að sjá hvernig
menn reyndu að þessu leyti að
bregðast við hinum framandi
tvínefnasið.
★
Ég vona að um mismæli eða
misheyrn hafi verið að ræða, en
mér er tjáð að í sjónvarpsfréttum
hafi eitthvað verið borgað „í
erlendum gjaldeyrum“. Því að
hvað eru „gjaldeyru“? Hvers
konar eyru eru það? Kannski
hefur þetta átt að vera eintala:
í erlendum gjaldeyri? Eða þá
gjaldaurum? En hvort tveggja
er, að eyrir getur verið safn-
heiti (nomen collectivum), og þá
segjum við að eitthvað sé greitt
í erlendum gjaldeyri, og fleir-
talan af eyrir er aurar, ekki
?eyrar. Og við getum sem hæg-
ast sagt að eitthvað sé goldið í
erlendum gjaldaurum, ekki síst
ef fleirtöluáráttan er mjög rík í
okkur.
Enn að gefnu tilefni:
1) Menn kaupa bensín, en
„versia“ það ekki. Olíufélögin
versla hins_ vegar með þennan
orkugjafa. Ég hélt satt að segja,
að þessa vitleysu hefðu menn
að mestu kveðið niður, en því
miður er ekki svo.
2) Ölunn heitir fyrirtæki á
Dalvík. Við getum keypt (ekki
verslað) lax hjá eða frá Ölni;
rímar við Mjölni, þó það beygist
hins vegar eins og jötunn. Við
fáum ekki fisk frá „Ölunn“.
3) Einhver hafði heyrt að
Deng Xiao Ping lægi „á banaieg-
unni“. Sennilegra hefði verið að
karlinn lægi á banasænginni
eða lægi banaleguna. Skip geta
hins vegar legið á legunni.
★
Frá Þjóðreki þaðan:
Þeir vita ekki að DV er dagblað,
þeir dorga ekki hákarl á lagvað,
en þeir höndla við fíkla
og framleiða sýkla
sér til fjárgróða og valda í Bagdað.
★
Magnús Þórðarson í
Reykjavík sagði mér svo frá:
Þegar Páll Skúlason fyrrver-
andi Spegilsritstjóri var próf-
arkalesari á Morgunblaðinu bjó
hann til orðið útleigubíll um það
sem oftast er nefnt bílaleigubíll.
Munu þessa orðs finnast nokkur
dæmi í Morgunblaðinu milli
1960 og 1970.
Karólína Hallgrímsdóttir á
Siglufirði leggur til orðið far-
andbíll. Hvað segið þið? Eru
fleiri uppástungur.