Morgunblaðið - 01.07.1989, Side 16

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 1. JÚLÍ 1989
Samkomugestir í 50 ára afmælishófi Veiðifélags Miðfirðinga í Ásbyrgi.
hrogn í árbotninn og hafa þær að-
gerðir skilað góðum áragngri. Þetta
starf hefur verið unnið í tengslum
við umfangsmiklar rannsóknir á
svæðinu, sem Norðurlandsdeild
Veiðimálastofnar undir stjóm dr.
Tuma Tómassonar hefur annast
fyrir veiðifélagið. Þannig hafa verið
kannaðar heimtur laxa úr sjó, að
hve miklu leyti þær sveiflast milli
ára og hvar sé að leita skýringa á
þessum sveiflum, í þáttum á landi
eða þáttum í sjó eða hvort tveggja.
Þessar rannsóknir hafa notið styrks
frá Rannsóknarráði ríkisins. Auk
þess hefur verið fast veiðieftirlit
með ánum og nágrenni þeirra í sjó.
Morgunblaðið/Rafn HafnQörð
Á myndinni sést þegar Böðvar Sigvaldason, formaður (t.v. á mynd-
inni) tekur við fundarhamri að gjöf til veiðifélagsins frá Benedikt
Guðmundssyni, fyrrv. formanni VM.
„Síðan hlóð þetta utan
á sig. Það kom fljótlega
í ljós, að eftirspurn eftir
veiðileyfiim varð meiri
en hægt var að anna,
bæði frá íslenskum og
erlendum veiðimönn-
um.“
ins að byija þetta sölustarf, þar sem
félagið átti engan fastan viðskipta-
vin. Margir hefðu spáð illa fyrir
þessari sölustarfsemi á vegum fé-
lagsins sjálfs og töldu hana algjör-
lega vonlausa. Menn spurðu:
Hvemig geta bændur búsettir úti á
landi og úti í sveit selt veiðileyfi í
Reykjavík og víðar um land? Þessar
umræður voru því kannski ekki
uppörvandi fyrir forystumenn VM,
en þeir voru ákveðnir í að gera til-
raunina og sjá hvemig til tækist.
Böðvar sagði að fyrsta árið hefði
sölunýting verið um 80%, og félag-
ið skaðaðist því ekki á þessu, og
næsta ár varð mun auðveldara.
Síðan hlóð þetta utan á sig. Það
kom fljótlega í ljós, að eftirspum
eftir veiðileyfum varð meiri en hægt
var að anna, bæði frá íslenskum
og erlendum veiðimönnum. Þetta á
sérstaklega við þegar vel veiðist,
en breytist vemlega þegar veiðin
verður minni.
Ræktunarmálin
Á vatnasvæði Miðfjarðarár hefur
verið unnið að fiskrækt á hefð-
bundinn hátt, fyrst með klakastarf-
semi í tengslum við gamalt klak-
hús, síðar með sleppingu stærri
seiða og loks gönguseiða þegar þau
komu til sögunnar. Þá varð félagið
aðili að stofnun laxeldisstöðvarinn-
ar Hólalax hf., þar sem það er 10%
hluthafi. Frá því að Hólalax hóf
starf hefur hrognum úr Miðíjarðar-
ám verið klakið út þar og alin og
sleppt í vatnasvæðið aftur, bæði á
göngusvæði laxins og ofan ófisk-
gengra fossa.
Unnið er að athugun á gerð fisk-
vegar um Kabsfoss í Austurá.
Á seinni áram hafa verið grafin
Telquöflun og
byggðastyrking
Böðvar Sigvaldason upplýsir, að
tekjur af veiðihlunnindum í Miðfirði
skipti verulega miklu máli í byggð-
arlaginu, bæði heima á bændabýl-
unum, sem nytu arðsins, og einnig
í sameiginlegum sjóði, sveitarsjóði,
sem tekur útsvar og fasteignagjöld
af þessum hlunnindum sem öðrum
tekjum þegnanna. Árið 1987 hafi
veiðifélagið greitt í arð til félags-
manna sinna rúmlega 11 millj.
króna. Á þessu ári var meðalinnlegg
á dilk rúml. 4 þús. krónur og jafn-
gildi það því að veiðifélagið hafi
greitt til félagsmanna sinna 2.822
dilksverð, sem um 40 jarðir njóta.
Stjórn
Fyrsti formaður VM var Friðrik
Arinbjarnarson, Stóra-Ósi til 1948,
þá Benedikt Guðmundsson, Staðar-
bakka, sem átti sæti í stjóm í 35
ár og þar af formaður í 25 ár eða
1973. að núverandi formaður tók
við. I stjóm veiðifélagsins era nú:
Böðvar Sigvaldason, Barði, formað-
ur, Rafn Benediktsson, Staðar-
bakka, Ásmundur Smári Valdi-'
marsson, Torfastöðum, Sigvaldi
Siguijónsson, Urriðaá og Þorsteinn
Helgason, Fosshóli.
Höfundur er fulltrúi hjá stjórn
Landssambands veiðifélaga.
Morgunblaðið/Rafn Hafnfjörð
Veiðifélag Mið-
firðinga 50 ára
eftirEinar
Hannesson
Á síðastliðnum vetri héldu veiði-
eigendur við MiðQarðará í Húna-
vatnssýslu upp á 50 ára afmæli.
samtaka sinna með veglegu sam-
sæti í félagsheimilinu Ásbyrgi. Þar
var samankomið um 140 manns,
félagsmenn og gestir. Böðvar Sig-
valdason, formaður Veiðifélags
Miðfirðinga flutti þar ræðu og
sömuleiðis Benedikt Guðmundsson,
Staðarbakka, fyrrv. formaður fé-
lagsins, sem rakti aðdraganda að
stofnun félagsins og sögu fyrri ára,
auk þess sem gestir ávörpuðu sam-
sætið og færðu félaginu gjafir. Fé-
lagið gaf félagsheimilinu Ásbyrgi í
tilefni afmælisins vandað ræðupúlt,
útskorið af Halldóri Sigurðssyni frá
Miðhúsum.
40jarðir
Innan vébanda veiðifélagsins era
um 40 jarðir, en félagið tekur yfir
vátnakerfi Miðijarðarár, sem gegnt
er sjógengum laxi og silungi. Auk
höfuðárinnar eru á kerfínu þijár
ár; Austurá, Núpsá og Vesturá, sem
allar falla úr stöðuvötnum á heiðum
uppi. Vatnasviðið er 790 km2.
Lengd Miðfjarðarár er 15 km og
öll áin laxgeng, Austurá sem á
upptök í Amarvatni stóra er 41 km
að lengd en laxgeng 12 km, að
Kambsfossi, Núpsá á upptök í
Kvíslavötnum á Tvídægra, er 22
km, en laxgeng 19 km og Vesturá,
sem á efstu drög f Hólmavatni á
Amarvatnsheiði, er 3 km að lengd,
en laxgeng 27 km að Hymufossum.
Veiðisvæði ánna er því um 73 km
að lengd. Umbætur við fossa sem
greiddi fýrir fiskför vora gerðar
1941 í Kistufossum, Kollafossi og
Hlíðarfossi í Vesturá. Og bætt var
um betur í Hlíðarfossi 1965, svo
að hann varð fær laxi.
Tryggja hagkvæmastan
afrakstur
Sem fyrr greinir hefur Veiðifélag
Miðfírðinga starfað í rúmlega 50
ár, því það var stofnað 27. nóvem-
ber 1938 í þeim tilgangi að vinna
að fískrækt og að leggja niður neta-
veiði, en taka þess í stað upp veiðar
á félagslegum grandvelli og þá helst
stangaveiði. Árið 1932 höfðu verið
sett lög um lax- og silungsveiði og
samkvæmt þeim hafði friðun verið
aukin og kveðið var svo á í þeim
um stofnun fískræktar- og veiðifé-
laga. Böðvar Sigvaldason sagði í
ræðu sinni, að „á þessum tíma hefði
veiðin verið sótt af miklu kappi og
mesta möguleika höfðu þeir sem
bjuggu næst ós árinnar, og vora
þar nálægt mestu veiðijarðimar
hvað laxveiði snerti. Þessi harða
sókn varð tl þess að margir hefðu
óttast ofveiði og að uppeldismögu-
leikar árinnar yrðu ekki nýttir sem
skyldi, og jafnvel svo að veiðin
gæti gengið til þurrðar, og vildu
með félagsstofnun tryggja sem best
örugga veiði og sem hagkvæmastan
afrakstur hennar.“
Leigumálin
Veiðifélagið gerði á fyrsta ári
leigusamning við enska aðila sem
ætluðu að nýta ána til stangveiði.
Þetta var tíu ára samningur með
400 sterlingspunda ársleigu, en
fyrsta árið átti aðeins að vera til
reynslu, og þá greiða aðeins 300
sterlingspund og ársleiga í íslensk-
um krónum fyrir þetta fyrsta ár
1939 var kr. 8:100. Verð á laxi var
þá um tvær krónur kílógrammið.
En vegna heimsstyijaldarinnar sem
hófst 1939 varð ekki um framhald
þessa samnings við Englendinga
og féll hann úr gildi.
Þá var tekið til þess bragðs að
veiða í net á félagslegum grand-
velli 1940 og 1941. En árið 1942
var gerður leigusamningur við Sig-
bjöm Ármann og félaga sem gilti
til ársins 1951. Þessir aðilar reistu
veiðihús, um 100 m2 að flatarmáli,
sem staðsett var við Vesturá. En
fram að þessum tíma höfðu veiði-
menn dvalist á sveitaheimilum.
Frá 1952 til 1974 höfðu ýmsir
aðilar, stángaveiðifélög og aðrir,
svæðið á leigu um skemmri tíma í
senn. En frá þeim tíma til þessa
dags hefur félagið sjálft annast um
sölu veiðileyfa og annan rekstur.
Árið 1964 var tekið í notkun veiði-
hús, 180 m2 að flatarmáli, sem
leigutaki hafði byggt samkvæmt
samningi. Og 1974 reisti veiðifélag-
ið viðbót við eldra húsnæði, 300
m2 að flatarmáli. Þessi bygging var
mjög vel úr garði gerð og sem
dæmi um það má nefna að 15 áram
síðar þjónar hún ennþá þeim kröf-
um sem veiðimenn gera til veiði-
húss við eina bestu laxveiðiá lands-
ins.
Útleiga í eigin hendur
Böðvar Sigvaldason sagði að
Veiðifélag Miðfírðinga hafí reynt
ýmsar aðferðir við útleigu árinnar
og hafl þær gefíst misjafnlega,
stundum vel og í annan tíma mið-
ur. Oftast var vatnasvæðið boðið
út og tekið tilboði hæstbjóðanda til
misjafnlega margra ára, en stund-
um vora samningar framlengdir án
útboðs. Á almennum fundi í félag-
inu 1974 var stjóm félagsins falið
að sjá um sölu á veiðileyfum og
rekstur veiðihússins næsta veið-
itímabil. Þama má segja að hafí
orðið stefnubreyting í rekstri fé-
lagsins. Og árið 1975 sendi félagið
út sína fyrstu verðskrá og frá þess-
um tíma allt til þessa hefur félagið
sjálft annast þessi mál.
Vissulega má viðurkenna að það
hafi verið erfitt fyrir stjóm félags-
Ofbeldi í barna-
eftii sjónvarpsins
eftir Benedikt
Jóhannsson
í nútíma þjóðfélagi sinna mun
fleirí uppeldi bama en nánasta fjöl-
skylda þeirra. Sjónvarpið er í raun
einn þessara aðila. Kannski má
segja að það hafí að einhveiju leiti
komið í stað ömmunnar sem sagði
bömunum sögur og söng fyrir þau,
og oft una börnin sér heilluð fyrir
framan sjónvarpið. Forráðamenn
sjónvarps hér á landi virðast í aukn-
um mæli hafa gert sér grein fyrir
áhrifamætti sjónvarps í lífí barna.
Bamaefni hefur verið stóraukið, og
áhersla lögð á að það sé á íslensku
í málvemdunarskyni. Einnig er
bamaefnið oft á hentugum tíma
síðdegis, þegar foreldrar era upp-
teknir við matargerð og þægilegt
að bömin geti um stund unað sér
við sjónvarpið.
Sjálfur hef ég undanfarið kynnst
bamaefni sjónvarpsins gegnum son
minn ungan að árum. Mér hefur
þótt íslenska efnið skemmtilegt og
vel unnuð, einkum þó í vetur. Mikið
er um erlendar teiknimyndir í
barnaefninu, og sýnast mér þær
vægast sagt misjafnar að gæðum.
Stundum hefur sonur mirm hörfað
skelkaður frá tækinu, og þegar
nánar er að gætt hefur þá komið í
ljós að ofbeldisatriði era á skjánum.
Einkum virðast mér amerískar
teiknimyndir ofbeldiskenndar.
Nú með sumrinu hefur þó alveg
Benedikt Jóhannsson
keyrt um þverbak varðandi ofbeldi
í bamatímum sjónvarpsins, enda
hefur amerískum teiknimyndum
fjölgað. Sumar þessara mynda
ganga að því er virðist ekki út á
annað en ofbeldi. Aðalpersónumar
era í sífellu að finna upp nýja klæki
„Mér fínnst tími til kom-
inn að þeir sem bera
ábyrgð á barnaeftii
sjónvarpsins staldri við
og hugi að fleiru en
verndun íslenskrar
tungu. Ekki er síður
mikilvægt að vernda
barnshugann. Huga
verður betur að uppeld-
isgildi þess efhis sem
boðið er upp á.“
til að klekkja á andstæðingum
sínum. í stuttri mynd er andstæð-
ingnum jafnvel margsinnis komið
fyrir kattarnef. Eins og í Valhöll
forðum rís hann þó sífellt úr valn-
um, til þess eins að vera veginn á
ný, enda virðist skemmtunin felast
í því. Þó held ég að framganga
forfeðra okkar í Valhöll hafi verið
ólíkt drengilegri en margra amer-
ískra teiknimyndahetja, sem ekkert
virðist heilagt annað en að ná sér
niður á andstæðingnum.
Mér fínnst tími til kominn að
þeir sem bera ábyrgð á bamaefni
sjónvarpsins staldri við og hugi að
fleiru en verndun íslenskrar tungu.'
Ekki er síður mikilvægt að vernda
bamshugann. Huga verður betur
að uppeldisgildi þess efnis sem boð-
ið er upp á. Það eru bæði'gömul
sannindi og ný að „það læra börnin
sem fyrir þeim er haft“, en það að
sjá eitthvað á kvikmynd eða í sjón-
varpi kemur næst því að verða vitni
að atburði af eigin raun.
Ég tel að bæði vel og lengi megi
án árangurs leita að uppeldislegu
gildi í því ofbeldisefni sem nú er á
boðstólum fyrir böm í sjónvarpinu,
enda umræddar myndir ekki gerðar
með slíkt í huga. Þær era fyrst og
fremst söluvara, gerðartil að græða
peninga. Ég fyrir mitt leiti kaupi
þær hinsvegar ekki, og hef nú oft-
ast slökkt á bamaefni sjónvarpsins.
Höfundur er sálfræðingur.