Morgunblaðið - 01.07.1989, Qupperneq 22

22
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 1. JÚLÍ 1989
23
Jftwguiifrlafrlfe
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúarritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
HaraldurSveinsson.
MatthíasJohannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
BaldvinJónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 900 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 80 kr. eintakið.
Bændur og
neytendur
Islenskur landbúnaður á við mikla
erfiðleika að stríða, um það er
ekki deilt. Menn og fjölmiðlar geta
auðvitað hnakkrifist opinberlega um
það hvort við íslendingar spörum
nokkra milljarða króna eða ekki á
því að leyfa innflutning á land-
búnaðarvörum, en skilja ekki um
leið sauðina frá höfrunum. Spurn-
ingin er ekki hvort innflutningur
verður leyfður eða ekki, — það hlýt-
ur að gerast fyrr eða síðar. Spum-
ingin er ekki hvort landbúnaður
verður stundaður á íslandi, því svo
lengi sem land byggist verður land-
búnaður einn af homsteinum at-
vinnulífsins. Spumingin er um
frelsi, — ekki aðeins um frelsi neyt-
enda til að kaupa þá vöm sem þeir
kjósa, heldur einnig um það hvort
bændur fá frelsi til að njóta eigin
atorku og dugnaðar. í þessum efn-
um fara hagsmunir neytenda og
bænda saman.
Bændur hafa verið drepnir í
dróma með opinberum afskiptum,
tilskipunum og miðstýringu. Og ein-
mitt þess vegna era vandamálin jafn
mikil og raun ber vitni. Framleiðslu-
stýring, fullvirðisréttur og niður-
greiðslur brengla allt skyn manna
á þarfir neytenda og gera það útilok-
að að taka skynsamlegar ákvarðan-
ir um framleiðslu og verð. Markað-
urinn sem endurspeglar þarfir og
óskir almennings skiptir litlu. Af-
leiðingin er ekki aðeins hátt verð á
landbúnaðarvöram, með tilheyrandi
millifærslum og offjárfestingum,
heldur einnig óánægja og tortryggni
þéttbýlinga í garð bænda.
í öllum þeim æsingi sem orðið
hefur í umræðum um frjálsan inn-
flutning á landbúnaðarvöram, heyr-
ast þó skynsemisraddir og þá ekki
síst frá bændum. Bændur gera sér
líklegast betur grein fyrir þeim
ógöngum sem landbúnaður hefur
ratað í, en flestir aðrir. Það er því
ánægjulegt þegar þrír bændur í
Eyjafirði sameina reksturinn með
því markmiði að draga úr kostnaði
og reka stórbú. Benedikt Hjaltason,
bóndi á Hrafnagili, einn þremenn-
inganna benti réttilega á það í við-
tali við viðskiptablað Morgunblaðs-
ins í síðustu viku, að „aðstæður í
landbúnaði hafa breyst gífurlega
undanfarin ár og áratugi, og það
verður æ erfiðara að reka bú með
þeim aðferðum og viðhorfum sem
voru víða ríkjandi um miðja öldina,
og tíðkast víða enn þann dag í dag.
Ég er þeirrar skoðunar að reka eigi
landbúnaðinn eins og hverja aðra
iðngrein og býlin nánast eins og
hvert annað fyrirtæki." Þessi um-
mæli Benedikts era áhugavert fram-
lag til þeirra umræðna sem nú eiga
sér stað um íslenskan landbúnað.
Samyrkjubú vilja íslendingar ekki
hafa. Þau era andstæð eðli okkar,
auk þess sem slíkt kerfi er einn
versti angi kommúnismans. Bændur
eiga að vera sjálfstæðir. En þeir
geta vel verið sjálfstæðir með svip-
uðum hætti og aðsópsmiklir fram-
leiðendur í iðnaði. Og samstarf og
sameiginlegt átak eins og bóndinn
á Hrafnagili lýsir getur skilað mikil-
vægum árangri, ef tekið er tillit til
þess að rekstur þarf að borga sig
og skila arði. Sumum bændum hef-
ur tekist þetta með sóma, án breyt-
inga á rekstri búa sinna eða sam-
starfs við aðra. Það er ekki síst
fagnaðarefni. Þeir ættu að geta rek-
ið bú sín án óhóflegra niðurgreiðslna
og millifærslna eins og verið hafa
með árangri sem vekur stórdeilur
og hefur minnkað trúnað milli fram-
leiðenda og neytenda.
í Danmörku, sem er eitt mesta
landbúnaðarland í heimi, hafa orðið
miklar breytingar í þessum efnum.
Þannig er búist við að bændum
fækki stórlega og verði aðeins um
30 þúsund um næstu aldamót og
svo virðist sem landbúnaður hjá
frændum okkar sé að breytast úr
því að vera hefðbundin fjölskyldubú
í það að vera hlutafélög og hefð-
bundin fyrirtæki líkt og í öðram
atvinnugreinum.
Úlfar Steingrímsson, Kroppi, og
Þorsteinn Pétursson, Hrafnagili,
auk Benedikts, ákváðu að sameina
bú sín enda sannfærðir um að það
landbúnaðarkerfí sem nú er hafí
gengið sér til húðar og tími sé kom-
inn til að stokka upp spilin. I áður-
nefndu viðtali benda þeir félagar á
það sem kalla má hafnarbakkaverð-
bólgu þegar talað er um verð á inn-
fluttum vörum: „Milliliðakostnaður-
inn er yfirþyrmandi og tolla- og
skattaálögur eru gífurlegar. Til að
mynda greiða bændur 80% kjam-
fóðurgjald, en ef þessir tollar og
gjöld yrðu felldir niður mætti ætla
að hægt væri að draga stórlega úr
niðurgreiðslum."
Það er ljóst að miklar breytingar
verða að eiga sér stað í íslenskum
landbúnaði á næstu áram. Og
kannski geta einhveijir bændur snú-
ið sér að ræktun nytjaskóga, líkt
og hugmyndir eru uppi um á Fljóts-
dalshéraði. Ríkisvaldið getur aðstoð-
að þá með ýmsum hætti að hefja
nýja tegund búskapar, en menn
skyldu vera minnugir þess hve
hrapalega hefur tekist til þegar
landbúnaðarráðuneytið og aðrir op-
inberir og hálfopinberir aðilar hafa
reynt að beina bændum inná nýjar
brautir. Við höfum ekki efni á því
að endurtaka ævintýrið í loðdýra-
ræktinni.
Það sem skiptir mestu er að land-
búnaði verði búnar þær aðstæður
að geta boðið neytendum góða vöra
á góðu verði. Þá þurfa íslenskir
bændur ekki að óttast samkeppni
frá erlendum starfsbræðram, síður
en svo. Samkeppni er ekki aðeins
góð fyrir neytandann heldur einnig
fyrir framleiðandann. Fyrir nokkr-
um áram óttuðust sælgætisfram-
leiðendur til dæmis erlenda sam-
keppni. Ekki verður annað séð en
að innflutningur hafi styrkt inn-
lenda framleiðendur og hvatt þá til
dáða bæði hvað gæði og fjölbreytni
varðar. Hið sama mun gerast í land-
búnaði.
MORGUNBL^ÐIÐ, I^AyGA^D^G^ 1, jÚLýl9^9
Fj ölmiðlaráðherrann
eftir Þorstein Pálsson
Embættisfærsla Ólafs Ragnars
Grímssonar fjármálaráðherra hefur
að vonum verið eitt helsta umræðu-
efni manna á milli síðustu daga —
og það ekki í fyrsta sinn a'stuttum
ráðherraferli hans. Að þessu sinni
beinist athyglin einkum að þeim
alvarlegu mistökum sem honum
urðu á við sérstaka innheimtu sölu-
skatts. Jafnframt hafa yfirlýsingar
ráðherrans um tvær menningar-
stofnanir í eigu ríkisins vakið undr-
un. Þá hafa margir staldrað við þá
sérkennilegu ákvörðun ráðherrans
að senda fjölmiðlum lista yfir eitt
hundrað tekjuhæstu embættismenn
ríkisins á síðasta ári.
Að ná athygli flölmiðla
Sérhver fjármálaráðherra hefur
þá skyldu að fylgja eftir innheimtu
álagðra skatta. Jafnframt ber fjár-
málaráðherra að hafa náið eftirlit
með öllum útgjöldum ríkisins og
veita ríkisstofnunum eðlilegt aðhald
í þeim efnum.
En athafnir núverandi fjármála-
ráðherra á þessum sviðum sýna að
það eitt vakir fyrir honum að ná
athygli fjölmiðla og auglýsa sig.
Raunar ma'segja að þetta einkenni
allan stjórnmálaferil Olafs Ragnars
Grímssonar. Á meðan Alþýðu-
bandalagið var í stjórnarandstöðu
skipti þetta ekki máli. Uppákomur
Ólafs Ragnars fóra kannski í taug-
araar á fólki, en þær sköðuðu það
ekki að öðra leyti. Nú er allt breytt
og þessi sérkennilegi stjórnmála-
maður er orðinn valdamesti maður-
inn í ríkisstjórn íslands. Hefðbundn-
ar vinnureglur ráðherra og viður-
kennd grandvallarsjónarmið við
framkvæmd stjórnsýslu og skatta-
laga virðast hjóm eitt í augum hans.
Því miður er ekki að sjá að hann
kunni sér nein takmörk.
Árásir Ólafs Ragnars
á menningarstofnanir
Á dögunum veittist fjármálaráð-
herrann með sínum alþekktu stór-
yrðum og svívirðingum að stjórn-
endum tveggja mikilvægra menn-
ingarstofnana, Þjóðleikhússins og
Ríkisútvarpsins. Hann sakaði þá um
óreiðu og óstjórn og gaf til kynna
í samtölum í fjölmiðlum að stjóm-
endur þessara stofnana vissu lítið
um reksturinn og fylgdust ekki með
honum.
Ef til vill hafa einhveijir í fyrstu
haldið að þarna kæmi hinn rögg-
sami og aðhaldssami íjármálaráð-
herra. En lítum aðeins nánar á
málsatvik. Það er venja í þeim tii-
vikum þegar fjármálaráðherra þarf
að gera athugasemdir við rekstur
ríkisstofnana að stjórnendur þeirra
eru kvaddir til fundar og málin
rædd. Fáist þá ekki niðurstaða get-
ur verið nauðsynlegt að um það
fari fram opinber umræða. Mál
Ríkisútvarpsins og Þjóðleikhússins
eiga sér hins vegar ekki slíkan að-
draganda.
Ráðherrann hóf árásir sínar í fjöl-
miðlum án þess að hafa áður átt
viðræður við stjórnendur þessara
stofnana. Þegar fundi fjármálaráð-
herra með útvarpsstjóra var lokið
hafði í sjálfu sér ekkert gerst nema
að útvarpsstjóri hafði latið fjár-
málarðherra í té áætlanir Ríkisút-
varpsins um fjármálastjórn á árinu
og fjármálaráðherra virðist ekki
hafa haft neinar athugasemdir fram
að færa. Niðurstaðan var sem sagt
sú að ekkert tilefni var til upp-
hlaupsins!
Eðlilegt er að menn spyiji, þegar
þetta liggur fyrir, hvað vakað hafi
fyrir ráðherrranum. Svarið er ein-
falt: Fjármálaráðherrann er að
missa öll tök á stjórn ríkisfjármál-
anna. Hann hefur barið sér meira
á bijóst en nokkur annar stjórn-
málamaður og lýst því yfir að hann
sé hæfari og betri fjármálaráðherra
en nokkru sinni hafi komið í fjár-
málaráðuneytið. Nú loksins sé kom-
inn þar maður sem stjórni af rögg-
semi og réttlæti! Þegar flætt hefur
undan öllum stóryrðunum og hinu
barnalega sjálfshóli er gripið til
þess ráðs að ófrægja stjórnendur
ríkisstofnana, jafnvel stofnana sem
ekki era á fjárlögum eins og reynd-
in er um Ríkisútvarpið. Tilgangur-
inn virðist vera sá einn að draga
athyglina frá eigin ráðleysi og
skella að ósekju skuldinni á emb-
ættismenn ríkisins.
Það þarf heldur enginn að fara
Þorsteinn Pálsson
„Þegar flett hefiir verið
ofan af vinnubrögðum
Q ármálaráðherra kem-
ur í Ijós, að fyrir honum
hefiir ekki vakað að
treysta innheimtu á
jafhréttisgrundvelli.
Þvert á móti hefur hann
verið að brjóta þær
grundvallarregiur sem
nauðsynlegt er að farið
sé eftir til þess að skatt-
heimtan geti verið virk
og eðlileg.“
í grafgötur um að þeir embættis-
menn sem þurfa að sitja undir
slíkum ávirðingum af hálfu fjár-
málaráðherra era valdir frá
pólitísku sjónarhorni.
Innanflokksátök færð
inn í Stjórnarráðið
Sennilega er það heldur ekki til-
viljun að ráðherrann velur tvær
menningarstofnanir sem heyra und-
ir menntamálaráðherra til þess að
skeyta skapi sínu á. Þegar hann
finnur að hann hefur misst tök á
stjórn ríkisfjármálanna vill hann
líka koma sök á samráðherra sína
og ekki síst forvera sinn í formanns-
stól Alþýðubandalagsins, Svavar
Gestsson menntamálaráðherra.
Þessi vinnubrögð era þannig
þáttur í þeim harkalegu átökum
sem nú eiga sér stað innan Al-
þýðubandalagsins á milli svokall-
aðrar „lýðræðiskynslóðar“ og
„flokkseigenda". Almenningur hlýt-
ur að gera þá kröfu að slík inn-
byrðis átök í Alþýðubandalaginu
séu ekki færð inn í Stjórnarráðið
og verði þar til þess að bijóta niður
góðar og gildar starfsreglur, eðlileg
vinnubrögð og almennt siðgæði.
Vafalaust má gæta meira hag-
ræðis í rekstri Ríkisútvarpsins og
Þjóðleikhússins og haga ýmsu þar
öðruvísi en nú er gert. Báðar gegna
þessar stofnanir mikilvægu menn-
ingarlegu hlutverki, en hitt er álita-
efni hvort ástæða er til þess fyrir
stofnun eins og t.d. Ríkisútvarpið
að keppa við dægurmálaútvarp
einkastöðvanna. En staðreyndin er
sú að fjármálaráðherra hefur ekki
komið fram með neinar hugmyndir
um það hvernig skipa má málum
þessara menningarstofnana. Hann
hafði engar tillögur fram að færa
í þessum umræðum. Það sýnir enn
betur að á bak við upphlaupið var
aðeins þörfin fyrir að auglýsa sig
og upphefja.
Harkaleg mismunun
Sömu sögu er að segja um þá
sérstöku innheimtuherferð sem
fjármálaráðherra fól innheimtu-
mönnum ríkisins að framkvæma
með lokun atvinnufyrirtækja
víðsvegar um land. Um það er ekki
deilt að ganga þarf fram af festu
í þessum efnum, en um leið og það
er gert þarf að gæta þeirrar grund-
vallarreglu að allir sitji við sama
borð. Það gerði fjármálarðherrann
ekki, enda var markmið hans aug-
Ijóslega ekki að bæta innheimtuna
heldur að koma sjálfum sér í sviðs-
ljós fjölmiðla.
Er herferðin hófst var ekkert til
sparað í yfirlýsingum og sérstak-
lega tekið fram að allt væri þetta
gert til að tryggja að allir væru
jafnir fyrir lögunum. Þegar betur
var að gáð kom annað í ljós.
Málum var þannig háttað hjá
sumum fyrirtækjum að þau höfðu
ekki innheimt söluskatt vegna
ágreinings um skattskyldu. Úr-
skurður hafði ekki verið felldur um
þennan ágreining. Sum þessara fyr-
irtækja þurftu að sæta lokun en
önnur ekki. í bréfi flármálaráðherra
til innheimtumanna er þessi mis-
munun skýrt tilgreind.
í öðru lagi fyrirskipaði fjármála-
ráðherra að öll þau fyrirtæki sem
eru til opinberrar meðferðar í hinum
nýju fyrirgreiðslusjóðum ríkis-
stjórnarinnar skildu undanþegin
lokunaraðgerðum. Öllu rækilegar
var ekki unnt að skjalfesta mismun-
unina og bijóta meginreglur stjórn-
sýslu og skattalaga.
Þegar starfsmenn fyrirtækis,
sem hefur höfuðstöðvar sínar í kjör-
dæmi fjármálaráðherra og forsætis-
ráðherra, höfðu mótmælt þessum
aðgerðum með því að safnast sam-
an fyrir framan Ráðherrabústaðinn
lét fjármálaráðherra undan. En þá
bjó hann til nýjar reglur. Sum þeirra
fyrirtækja, sem biðu með mál sín
til úrlausnar hjá Ríkisskattanefnd,
vora leyst undan lokunaraðgerðum
lögreglunnar án þess að setja
bankatryggingu, en önnur þurftu
að setja fram tryggingar.
Ráðherrann viðurkenndi með
öðram orðum að honum hefðu orðið
á mistök, en á undanhaldinu bjó
hann enn til nýja mismunun!
I náðinni —
eða úti í kuldanum
Ekki er ástæða til að draga í efa
að þau fyrirtæki sem nú eru til
meðferðar hjá fyrirgreiðslusjóðum
ríkistjórnarinnar, Atvinnutrygging-
arsjóði og Hlutafjársjóði, eiga í
miklum erfiðleikum með að standa
skil á opinberum gjöldum og öðram
greiðslum. En það era mörg önnur
fyrirtæki í landinu sem eins er
ástatt um og þeim fjölgar raunar
stöðugt eftir því sem afleiðingar
stjórnarstefnunnar koma betur
fram. Þessi fyrirtæki hafa sótt um
lánafyrirgreiðslu hjá fjárfestingar-
xKsVöWjji
Mótmæli við Ráðherrabústaðinn.
lánasjóðum og bönkum. Af hveiju
eiga aðrar reglur að gilda um þau?
Þegar flett hefur verið ofan af
vinnubrögðum fjármálaráðherra
kemur í ljós, að fyrir honum hefur
ekki vakað að treysta innheimtu á
jafnréttisgrandvelli. Þvert á móti
hefur hann verið að bijóta þær
grandvallarreglur sem nauðsynlegt
er að farið sé eftir til þess að skatt-
heimtan geti verið virk og eðlileg.
Það er satt að segja ömurlegt að
þurfa að horfast í augu við það,
að hér eftir gildi að þau fyrirtæki
sem leggja kapp á að koma sér í
mjúkinn hjá forystumönnum stjórn-
arflokkanna megi eiga von á því
að fá aðra meðferð en önnur fyrir-
tæki.
Ástæða er líká til að rifja það
upp, að áður en hinar sérstöku inn-
heimtuaðgerðir hófust hafði fjár-
málaráðherrann gert samninga við
nokkur fyrirtæki, sem hann hefur
alveg sérstaka velþóknun á, og
gefið þeim kost á að greiða skatt-
skuldir sínar með skuldabréfum.
Ríkisendurskoðun gerði Alþingi
grein fyrir nokkrum slíkum tilvikum
í vetur. Taka má tvö dæmi. Annars
vegar hafði Framsóknarflokkurinn
verið leystur undan launaskatt-
greiðslum og fengið hluta skatt-
greiðslna Tímans settan á skulda-
bréf. Hins vegar var um að ræða
útgáfufyrirtækið Svart á hvítu, sem
fjármálaráðherra hefur alveg sér-
stakar taugar til af ýmsum ástæð-
um, en það fékk rúmlega 23 millj-
óna króna söluskatts- og launa-
skattsskuld setta á skuldabréf.
Þegar Jón Baldvin Hannibalsson
formaður Alþýðuflokksins fann í
fyrrasumar að hann var að missa
tökin á stjórn ríkisfjármálanna eftir
miklar yfirlýsingar um eigið ágæti,
hóf hann að ráðast á stjórnendur
einstakra ríkisstofnana. Hann tók
fyrir Póst og síma og ófrægði
stjórnendur þeirra, stofnunar og
hótaði að hætta launagreiðslum til
starfsmanna. Jafnframt hóf hann
sérstaka herferð gegn stjómendum
Landakotsspítala. Þessar tvær
stofnanir vora án vafa valdar sem
skotspónn út frá pólitísku mati.
Allt var þetta gert til þess að freista
þess að draga fjöður yfir eigin van-
mátt og óstjórn. Ólafur Ragnar
Grímsson er greinilega að leika
sama leikinn. Og formaður Al-
þýðuflokksins keppist nú við að
hrósa honum fyrir öll axarsköftin!
En af þessu er ljóst að engin
munur er lengur á starfsaðferðum
forystumanna Alþýðuflokksins og
Alþýðubandalagsins. Og verður
ekki annað sagt en að reisn Al-
þýðuflokksins hafi oft verið meiri
en nú um stundir.
Áleitnar spurningar
Árlega er tekinn saman í fjár-
málaráðuneytinu listi yfir þá eitt
hundrað menn sem hæstar greiðslur
hafa fengið úr ríkissjóði. Er þetta
iiður í venjulegu fjármálaeftirliti.
Þessi listi er að sjálfsögðu trúnaðar-
mál. Á miðvikudaginn fluttu fjöl-
miðlar fregnir af því að fjármála-
ráðherra hefði orðið að láta undan
síga í einum þætti söluskattsinn-
heimtunnar. Með það í huga að
sókn er besta vörnin og til að dreifa
athyglinni frá niðurlægingu sinni
greip ráðherrann launalistann og
sendi hann til fjölmiðla. Að sjálf-
sögðu mætti hann síðan í sjón-
varpsviðtal með sín venjulegu stór-
yrði og svívirðingar.
Það vakti athygli mína að engum
fjölmiðlamanni datt í hug að spyija,
hvers vegna listanum var dreift á
þessum tíma eða hvers vegna trún-
aður var yfirhöfuð brotinn með
þessum hætti. Enginn spurði held-
ur, hvort það væri tilviljun að að-
eins var unnt að geta sér til um
nafns eins fyrrverandi embættis-
manns á listanum, manns sem á
undanförnum mánuðum hefur sett
fram beitta gagnrýni á fjármálaráð-
herra.
í mínum huga leikur enginn vafi
á því að Ólafur Ragnar Grímsson
hefur misboðið svo almennu sið-
gæði að hann hefur fyrirgert rétti
sínum til að sitja í ráðherraembætti.
Höíundur erformaður
Sjállstæðisflokksins.
Prestastefiia Islands:
Kirkjan þarf að sækja út
eins og sjómennimir gera
• •
- segir Orn Bárður Jónsson sóknarprestur í Grindavík
PRESTASTEFNA íslands var haldin í safhaðarheimilinu Kirkju-
hvoli í Garðabæ 27. til 29. júní síðastliðinn. Prestasteíhan var sú
síðasta sem herra Pétur Sigurgeirsson, fráfarandi biskup, kallaði
til. Pétur lætur af biskupsembætti í dag, laugardag, og herra
Ólafiir Skúlason tekur við. Helstu mál prestastefhunnar voru upp-
bygging safnaða og frumvarp um skipan prestakalla og prófasts-
dæma og starfsmenn Þjóðkirkjunnar. Á prestastefhunni ræddi
Morgunblaðið við Orn Bárð Jónsson sóknarprest í Grindavík,
Baldur Kristjánsson sóknarprest á Höfh í Hornafirði, Huldu Hrönn
M. Helgadóttur prest í Hrísey og Hjálmar Jónsson prófast á Sauð-
árkróki.
Örn Bárður Jónsson, sóknar-
prestur í Grindavík, sagði að safn-
aðaruppbygging, eða kirkjuvöxtur,
sé ákveðin stefna sem byggist fyrst
og fremst á guðfræði en einnig á
til dæmis félagsfræði, mannfræði
og tölfræði. „Safnaðarappbygging
er fag sem hefur verið stundað í
nokkra áratugi," sagði Örn. Hann
sagði að kirkjan hefði ævinlega leit-
að leiða til að ná til fólks með hjálp
þekkingar og mannlegrar reynslu.
„Öll skilningarvitin hafa verið notuð
til að skynja Guð.“
Öm sagði að reynsluheimur
manna geti hjálpað kirkjunni til að
koma boðskap sínum á framfæri.
„í alheimskristniboði vinna menn
út frá ákveðnum markhópum.
Kristniboðar vinna víða út frá þjóð-
flokkum í stað þess að vinna út frá
einstaklingum eins og áður var oft
gert. ísland er ekki mjög stéttskipt
þjóðfélag en samt má finna hér
markhópa, til dæmis hjón, foreldra
skírnarbarna og gamalt fólk.“
Örn sagðist líta svo á að vanda-
mál Þjóðkirkjunnar væra að hluta
til fólgin í sóknarskipulaginu. „Fólk
á ákveðnu landsvæði á sókn til
kirkju sinnar. Kirkjan þarf að sækja
út eins og til dæmis sjómennirnir í
Grindavík. Þeir sækja fiskinn á haf
út en leggja ekki netin í höfninni."
Örn sagði að þjónustan tæki æ
meira af tíma prestanna en hún
ætti einnig að vera á hendi ann-
arra, til dæmis djákna. Þannig var
það í frumkirkjunni. „Ég tel það
vera lífsspursmál fyrir kirkjuna að
prestar kalli menn til vikrar þátt-
töku í safnaðarstarfinu. Safnaðar-
uppbygging er hins vegar ekki ein-
ungis bundin við einstaka söfnuði,
heldur kirkjuna alla. Þá á ég ekki
við þjóðkirkjuna, heldur kikju Krists
ájörðu," sagði Örn Bárður Jónsson.
Baldur Kristjánsson, sóknar-
prestur á Höfn í Hornafirði, sagði
að prestastefnan hefði verið róleg.
„Vorið hefur mótast töluvert af
biskupaskiptum,“ sagði Baldur.
„Við kveðjum herra Pétur Sigur-
geirsson sem hefur með kærleika
sínum og hugarfari sett mikinn
svip á íslensku kirkjuna. Við tökum
hins vegar á móti nýjum hirði, herra
Ólafi Skúlasyni, sem við bindum
miklar vonir við og treystum til að
standa dyggan vörð um kirkjuna
og sækja fram á veginn."
Baldur sagði að á prestastefn-
unni hefði einkum verið rætt um
hvernig söfnuðirnir yrðu best
byggðir upp. „Að hveiju á starf
okkar að beinast? Er nóg að messa
eða á kirkjan að vera með margs
konar starfsemi á öllum sviðum
mannlífsins og hvernig á að tengja
hana hinu eiginlega markmiði kirkj-
unnar, það er að segja boðun Guðs
orðs?“ Baldur sagði að gildi Presta-
stefna væri ekki síst fólgið í því að
þar kynntust prestar hver öðrum
og hvernig þeir höguðu starfi sínu.
„Á öllum tímum hlýtur kirkjan
að endurskoða aðferðir sínar og
Morgunblaðið/Sverrir
Örn Bárður Jónsson sóknar-
prestur í Grindavík.
leita nýrra boðunarleiða, ekki síst
nú þegar kirkjan virðist standa
nokkuð ráðþrota gagnvart manni
nútímans. Umræður á Prestastefn-
unni nú eru liður í þessari eilífu
endurskoðun,“ sagði Baldur.
Hulda Hrönn M. Helgadóttir,
prestur í Hrísey, sagði að sumir
hefðu sagt að íslenska kirkjan væri
of mikil prestakirkja og ekki hefði
tekist að virkja leikmenn nógu mik-
ið í þjónustu kirkjunnar. „Það era
allir sammála um að við þurfum
að fjölga leikmönnum í starfinu en
það er spurning hvernig við förum
að því,“ sagði Hulda. Hún sagði að
margir prestar, til dæmis á höfuð-
borgarsvæðinu, kæmust ekki yfir
starfið.
Baldur Kristjánsson sóknarpr-
setur á Höfh í Hornafirði.
„Prestar eru oft einir í starfi og
einangrast," sagði Hulda. „Kirkjan
er allur söfnuðurinn, ekki bara
prestarnir. Þeir eiga til dæmis ekki
að sjá einir um æskulýðsstarfið og
þurfa aðstoð við það. Hugsanlega
er rétta leiðin sú að fjölga djáknum.
Þeir eru starfsmenn safnaðanna og
taka þátt í þjónustuhlutverkinu."
Hulda sagði að styrkja þyrfti
söfnuðina með því að virkja fólkið
og söfnuðirnir þurfi að ræða um
hvernig þeir vilji hafa safnaðarupp-
bygginguna. Hún sagði að safnað-
arnefndirnar væra hins vegar mis-
jafnlega virkar í safnaðaruppbygg-
ingunni.
Hjálmar Jónsson, prófastur á
Sauðárkróki og flutningsmaður til-
Hulda Hrönn M. Helgadóttir
prestur í Hrísey.
lögu allsheijarnefndar um skipan
prestakalla og prófastsdæma og
starfsmenn Þjóðkirkjunnar, sagði
að prófastsdæmin væru að verða æ
virkari starfseiningar. Hjálmar
sagði að undanfarið hefði mikið
verið rætt um niðurfellingu 7 fá-
mennra prestakalla. Hins vegar
hefði komið fram að prestar í þess-
um köllum vildu sitja í þeim, svo
og vildu söfnuðirnir hafa þá áfram.
Einnig hefði ríkisvaldið ekki beinín-
is óskað eftir að þessi prestaköll
yrðu felld niður, enda ekki um
sparnað að ræða, þar sem gert
væri ráð fyrir að farprestsembætti
kæmu í stað þeirra 7 embætta sem
ráðgert hefði verið að leggja niður.
„Okkur sýnist skynsamlegast að
Hjálmar Jónsson prófastur á
Sauðárkróki.
innan hvers prófastsdæmis verði
skapað nokkurt svigrúm, þannig
að allir starfsmenn kirkjunnar komi
alltaf að góðum notum og geti not-
ið sín í starfi fyrir söfnuði lands-
ins,“ sagði Hjálmar. Hann sagði að
ástæðulaust væri að skapa spennu
á milli dreifbýlis og þéttbýlis.
„Þó viðurkenna allir þörfina á
auknu starfsliði kirlqunnar í fyöl-
mennum prestaköllum. Staða fá-
mennustu byggðarlaganna, og þar
með fámennustu prestakallanna, er
viðkvæm og afar óheppilegt væri
að kirkjan gengi fram í því að rýra
hlut þeirra," sagði Hjálmar. Hann
sagði að þó væri sjálfgert að leggja
niður fámennustu prestaköllin ef
fólki fækkaði þar enn frekar.