Morgunblaðið - 22.04.1990, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ VEROLD/HLAÐVARPINN SUNNUDAGUR 22. APRÍL 1990
VH30RÐ
ÞEGAR þetta er skrifað er tæpt ár síðan Hu Yaobang lést og kínver-
skir stúdentar héldu út á götur að kreijast aukins frelsis, og rúmir
níu mánuðir síðan herinn ruddist inn á Himinsfriðartorg til að bæla
niður þessa hreyííngu. Ogþað eru u.þ.b. 170 dagar þar til stefnt er
að því að setja í Peking með pomp og pragt 11. Asíuleikana. Einnig
eru 27 ár síðan Mao ritaði vígorðin: „Lærið af félaga Lei Feng!“
Tíu milljón
Að sögn fréttastofunnar „Nýju
Kína“ hefur gripið um sig „Lei
Feng-æði“ hér í Kína:
Hundruðum þúsunda saman
flykkjast hermenn og stúdentar út
á götur til að þjóna fólkinu og
drekka i sig byltingaranda þess.
Hermennimir bjóða ókeypis hár-
skurð, viðgerðir reiðhjóla og út-
varpstækja og sálfræðiþjónustu,
stúdentarnir gróðursetja tré,
skrúbba umferðarmerki og góif á
lestarstöðvum og kenna verka-
mönnum ensku og stærðfræði . . .
Og inn á skrifstofur dagblaða
streyma bréf frá fólki úr öllum
greinum samfélagsins og hvað-
anæva að af landinu þar sem lýst
er yfir ánægju með „Lei Feng-
æðið“. í bréfi frá bónda að nafni
Yu Xiuqing frá Wuning-hreppi í
Jangxi-héraði segir t.d.: „Um þess-
ar mundir hvetur kommúnistaflokk-
urinn okkur enn einu sinni til að
iæra af Lei Feng. Vegna þessa erum
við stórkostlega ánægð og djúpt
snortin. Vonandi munu koma fram
yfir tíu milljónir manna líkir Lei
Feng.“
Skelfing grípur um sig yfir
sundunum
Ég er bara svona að forvitnast.
Hef líka talað nóg við útlendinga
um landsins undur: og leiðtogarnir
(þeir eru að fara á ráðstefnur!) —
ha, ha..., eða braskararnir (með
fína hárgreiðslu og nafnspjöld) —
ha, ha, ha... En þetta svar félli
e.t.v. ekki í kramið því búast má
við að éf venjulegur Kínveiji hefði
val þá væri hann ekki seinn að
flytja sig (sama hvað einhver spjátr-
ungur frá útlöndum væri uppnum-
inn af að reka hér inn nefið): Meiri-
hlutinn situr á hörðum bekkjum —
klukkustundum saman, sólarhring-
um saman; heitar, þungar, illalykt-
andi gufur stíga af samanþjöppuð-
um líkömunum, undir traðkinu bréf,
ávaxtahýði, hnetuskum orðið að
drullu, í hátölurunum glymja
vígorð. Ung móðir ruggar litla barn-
inu sínu og syngur fyrir það falleg-
an söng svo það gráti ekki; einhver
krýpur á gólfinu og lokuðum augum
einbeitir sér að því að reykja vindl-
ing gegnum bambushólk sem að
lögun minnir á saxafón; spil á víð
og dreif, spilamennirpir orðnir
þreyttir og sitja bara á pinklum
sínum og hrækja á gólfið, en stund-
um tínir einhver saman spilin og
gefur í síðasta slaginn. Á bekknum
gegnt mér gamall maður í slitnum
bláum maófötum, náfölur í framan,
hreyfingarlaus — starir á mig.
Himinn, kálgarður, haf — situr
á steini, hvílir höku á hnúa, horfir
yfir. Leðurblökur sveima milli
greina eina trésins á siéttunni —
undir gráum þökum, ríður, yfir
gráum stígum, utan grárra veggja,
múrbrotum. of dimmt? Hárin á
höfði risanna þriggja og hafið og
fljótin — fyrst gult, svó grátt, nú
svart — svelgir í sig umlykta lita-
slæðuna — riddarinn, hlöðnum fjár-
sjóðum, stjakar um sundin (vættin
eru ekki grimm en heimsk og því
hættuleg), mai bai cai! mai bai cai!,
flekanum, hrópar hann. Það er orð-
ið of dimmt úti til að fylgjast með
þessu lengur!
Allt í einu kemur eitthvað á
móti — hraði, titringur ... Öskur —
einhver er að öskra ... Gamli mað-
urinn með hvíta andlitið! — er allt
í lagi með gamla manninn? Við

ií $
.. * *
í n*
if
# 1=1 iS isfð £ H X K l°I H&'■
ikiilpil
ÍIÁÍ
i»ti<l|ii!|(iilV|i*P
I*
IX

£

il H *
. ' ->
I i-H
tí.
Mynd af félaga Lei Feng
Áritun Mao Zedongs frá
1963: „Lærið af félaga Lei
Feng!“
Af forsíðu Dagblaðs alþýð-
unnar i mars á þessu ári.
Fyrirsögnín: „Leiðtogarnir
rita vígorð og hvetja þjóðina
til að læra af Lei Feng“.
Til vinstri: Áritun Jang Zemins
aðalritara: „Lærið af félaga
Lei Feng. Haldið uppi anda Lei
Fengs!“
í miðjunni: Áritun Yang
Shangkuns forseta: „Allir
eiga að læra af félaga Lei
Feng, einlæglega að þjóna
fólkinu, kappsamlega byggja
upp sósíalisma með sérstök-
um kínverskum einkennuml“
Til hægri: Áritun Li Pengs for-
sætisráðherra: „Við nýjar að-
stæður skal anda Lei Fengs
haldið uppi! Megi í Kína koma
fram fleira og fleira fólk líkt
Lei Feng!“
höldum áfram, einhver er að skíta
á gólfið, gamli víkur sér að mér.
Hvað er ég eiginlega að gera á
þriðja farrými, spyr hann, og feimn-
in bráðnar af hinúm og þeir þyrp-
ast í kring um mig og segja mér
að Kína sé vonlaust land og sumir
vilja þreifa á vöðvunum. Og lestin
brunar áfram — í gær í hitabeltinu,
á morgun í vori norðlægari slóða.
„Ævisaga“ Lei Fengs
Félagi Lei Feng fæddist 18. des-
ember 1940 í fátæku sveitaþorpi í
Hunan-héraði. Afi hans var ofsóttur
af eiganda sveitaþorpsins og drep-
inn, faðir hans var særður til ólífis
af japönskum innrásarhermönnum,
bræður hans voru hnepptir í þræl-
dóm börn að aldri og dóu langt
fyrir aldur fram vegna illrar með-
ferðar; og eftir að móðir hans hafði
þannig á fáum árum misst sína
nákomnustu hvern á eftir öðrum
gat hún ekki lifað lengur, og dó
einnig. Sjö ára gamall átti Lei Feng
engan að, og mátti þola miklar
barsmíðar af hendi ættingja land-
eigandans.
En 1949 eftir.að kommúnistar
höfðu frelsað landið og stofnað al-
þýðulýðveldið tók Flokkurinn hinn
munaðarlausa dreng í faðm sinn
og sá honum fyrir uppeldi og
menntun — eins og Lei Feng sagði:
„Vatnið á sér uppsprettu, tréð hefur
rætur, Mao formaður og kommún-
istaflokkurinn gáfu mér hamingju-
samt líf.“ Eftir að Lei Feng útskrif-
aðist frá gagnfræðaskóla gekk
hann í ungliðahreyfingu kommún-
istaflokksins og lærði á traktor, og
var síðan veitt staða sem jarðýtu-
stjóri. Starf sitt stundaði hann sam-
viskusamlega en tók auk þess glað-
ur að sér hverskyns sjálfboðaliðs-
störf og var ávallt reiðubúinn að
hjálpa félögum sínum. Hlaut hann
hverja viðurkenninguna á eftir ann-
arri sem fyrirmyndarungmenni og
loks fékk hann stöðu sem vörubíl-
stjóri í hernum og hlotnaðist sá
heiður að vera veitt inntaka í
kommúnistaflokkinn. En til allrar
óhamingju lenti hann í slysi á vöru-
bílnum þann 15. ágúst 1962 og lét
þannig líf sitt við skyldustörf aðeins
rúmlega tvítugur að aldri.
Nú kvað enginn
þurfa að kalka
GÖTUMYND árið 2030. Um götur og torg spranga staéltir og
stinnir kroppar áttræðra gamalmenna, sem sýna ekki á sér
nein ellimörk. Af yfírbragði þeirra og göngulagi er ekki hægt
að merkja aldursrispur eða hrukkur lífshlaupsins. Ekki fyrr en
þeir eru inntir máls. Augun horfa hálftóm á spyrjandann og út
úr munni flæðir óskiljanlegt blaður eins atkvæðis orða. Heilinn
hefúr skroppið saman og er næstum horfinn úr síungum og
hraustum líkamanum.
Er þessi svipmynd fráleit? Við
Iifum á tímum sjálfsdýrkunar
og líkamsræktar. Líkaminn,
þetta síbreytilegra og margsl-
ungna hylki sem geymir okkar
innri mann, er settur upp á stall
og tignaður. Og við horfum í
dáleiðslu á sjálfsmynd okkar á
sjónvarpsskermunum allt í kring-
um okkur. Eftirsókn eftir glæstu
útliti ber ræktun andans ofurliði.
Imyndin skiptir meira máli, en
það sem undir býr.
Það er kannski dæmigert að
sumum fljúgi í hug að einungis
tæknin búi yfir nægilega róttæk-
um aðferðum til að snúa þessari
ímynduðu þróun við. Enda hefur
einni skotið upp á yfirborðið. Nú
þarf ekki að puða við lestur eða
íhugun til að fjörga hugarkraft-
inn, heldur er miklu fljótlegra að
kaupa sér rafmagnaðar eyrna-
og augnhlífar, sem skjóta neist-
um inn í heilabúið. Hratt og ör-
ugglega. Engin fyrirhöfn. En
verðurðu nýr og betur hugsandi
maður?
Fyrsta svokallaða „heilarækt-
in“ í Bretlandi var opnuð í Lon-
don fyrir skömmu. Þar er hægt
að prófa og síðan kaupa ýmiss
konar tækjabúnað, sem örva á
höktandi heilastarfsemina. Þessi
tæki eru byggð á atferliskenn-
ingu nokkurri, er staðhæfir að
ef ákveðnum hljóð- og ljósbylgj-
um er skotið í gegnum heilabörk-
inn, sé hægt að endurstilla heil-
ann á alpha og theta bylgjulengd-
ir meðvitundarinnar, svo afslöpp-
un, íhugun og lærdómur verði
auðveldari. Og svo tekur kynget-
an auðvitað fjörkipp. Þessi ótrú-
lega hástemmdu gylliboð eiga
rætur að rekja til heilakennslu-
stofnunar nokkurrar í Kaliforníu.
Það þarf ekki að _taka fram
fyrir háttvirta lesendur að þessar
staðhæfingar og heilatilraunir
eiga sér fjölmarga andmælendur
meðal vísindamanna. Enn hafa
engin vísindaleg gögn verið lögð
fram, svo að hægt sé að sann-
reyna réttmæti þessa heilahnoðs.
En þó þessi rafvæðing heilans
sé vafasöm og grunsamleg hafa
margir freistast til að stytta sér
leið að settu marki með því að
leggja höfuð sitt að veði. Lög-
regluþjónn nokkur er eitt dæmið.
Hann átti fyrir höndum mikil-
vægt hæfnispróf hjá lögreglunni.
Hann fór í heilaræktina og leigði
sér ódýrustu hlífamar. Eftir að
bylgjumar höfðu leikið góða
stund innra með honum var hann
ekki í nokkrum vafa um að
próflíkur hans hefðu vænkast
mjög. Og hélt svo upptendraður
heim á leið. Því miður fylgir ekki
hvernig sögunni lyktaði.