Morgunblaðið - 30.05.1990, Side 18

18
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 30. MAÍ 1990
Lítilmagnínn
- Hver er hann?
eftir Guðrúnu
Sverrisdóttur
Stofnunin á Sæbraut 2, fyrir ein-
hverfa unglinga, var tekin til um-
fjöllunar í tveimur fjölmiðlum sl.
viku. Ég skrifaði Jóhönnu Sigurðar-
dóttur, ráðherra, bréf 25. apríl varð-
andi stofnunina, og því var nafn
mitt dregið inn í þetta mál. Ég bíð
reyndar enn eftir svari ráðherra.
Ég kalla það ekki svar, fáeinar
ómálefnalegar línur frá ráðuneytinu
undirritaðar af Berglind Ásgeirs-
dóttur, ráðuneytisgtjóra, og Mar-
gréti Margeirsdóttur, félagsfræð-
ingi og deildarstjóra í félagsmála-
ráðuneytinu. Efnisinnihaldið í þeim
fáu línum er allundarlegur skilning-
ur og viðbrögð við alvarlegu m£l-
efni bréfs míns til ráðherra og svar-
ar á engan hátt málaleitan minni.
' Það var aldrei ætlun mín að fjalla
um málið opinberlega, hvorki í blöð-
um né sjónvarpi. Taldi ég það vera
alltof viðkvæmt mál, vegna hegðun-
«v§
I HVAÐA
VEÐRISEMER
Með Meco þarftu ekki
að hafa áhyggjur
af veðrinu, það er alltaf
hægt að grilla.
m.
it.
Hönnun MECO:
Loftflæðið gerir Meco
að frábæru útigrilli:
• Það sparar kolin.
• Brennur sjaldnar við.
• Hægt er að hækka og
lækka grindina frá glóðinni.
• Tekur styttri tíma að grilla
og maturinn verður
safaríkari og betri.
• Auðveldþrif.
HeimllistækJ hf
SÆTUNI8 SlMI 691515 ■ KRINGLUNNI SlMI 6915 20
sanoufufUiK
ar þessara mikið skertu unglinga,
sem hér um ræðir. Sérstaklega við-
kvæmt og sorglegt fyrir foreldra,
systkini og aðra aðstandendur ein-
hverfra bama og unglinga. Eftir
að hafa kynnst hegðunarmynstri
unglinganna í gegnum 9 mánaða
tímabil, áfeit ég þrautagöngu að-
standenda nógu mikla, þótt ég færi
ekki að bæta á hana með blaðaskrif-
um. En Sigríður Lóa, sálfræðingur
og forstöðukona Sæbrautar 2, og
Anna Elísabet, þroskaþjálfi, voru á
öðru máli. Þær hafa trúlega talið
að lausnin fælist í því að úttala sig
í því virta blaði Pressunni og á Stöð
2.
Ég hélt mig vera, í upphafi, að
leita til réttra aðila, sem hefðu vel-
ferð barna og unglinga að leiðar-
ljósi. Velferð heilbrigðra barna jafnt
sem sjúkra. En sú von brást. Á
tæplega 3ja klst. „fræðslufundi“
nágranna Sæbrautar 2 með Mar-
gréti, félagsfræðingi, sem setið hef-
ur mörg ár í barnavemdarnefnd,
og Sigríði Lóu, minntust þær ekki
3inu orði á velferð heilbrigðu barn-
anna í hverfinu, — þau voru algjör-
lega utan dagskrár og þeirra
áhugasviðs. Ekki veitti þeim af að
rifja upp barnasálfræðina sína og
bamavemdarlögin, sem eru þver-
brotin á bömum hverfisins í nafni
„réttarstöðu vanheilla" og í nafni
ríkisvaldsins. Þegar einstaklingar
komast til valda og verða haldnir
blindri einstefnu, sem nálgast heil-
ög trúarbrögð, er kominn tími til
að staldra við.
Við, nágrannarnir, vorum í
mannvonsku að ráðast að ósekju á
fatlaða og vegna „hræðslu" um
verðmætahmn húsa okkar. Svona
aðdróttanir em eingöngu gerðar í
einum tilgangi og vísa ég þeim til
föðurhúsanna. Ég, og við, viljum
þessum vesalings unglingum ekkert
illt.
Á umræddum „fræðslufundi"
vomm við nágrannamir upplýstir
um fræði og stefnu einhvers sænsks
Söders um málefni einhverfra ein-
staklinga. Við vitum að sumar
kenningar eru góðar á blaði en
ekki í framkvæmd. Kannski eiga
ráðamenn Sæbrautar 2 eftir að
hugleiða eftir nokkur ár það mis-
rétti sem við, nágrannarnir, höfum
verið beittir. Þá verður gamli Söder
Niður
með hita-
kostnaðinn
OFNHrrASTILlAR
= HEÐINN =
VELAVERSLUN, SIMI 624260
SERFRÆÐIÞJÓNUSTA-LAGER
horfinn frá þessum kenningum
sínum, eins og svo margir „Söder-
ar“ í öðrum löndum hafa nú þegar
gert. En þessi tegund „geðveilu"
gengur ekki í nábýli við aðra — því
miður.
Að dæma hart er harla létt/en
hitt er örðugra að dæma rétt
Allir fordómar eru af hinu vonda.
En nú er svo komið að enginn þor-
ir að opna munninn gegn nafngift-
inni „sjúkur-veikur-vangefinn"
sama hvers eðlis sjúkdómurinn er.
Reiðiraddir heilagrar vandlætingar
rísa upp, að verið sé að traðka á
rétti hins sjúka, — enginn talar um
rétt hinna. Sem dæmi: Gæslumenn
fara í sund með einum, tveimur eða
þremur einhverfum einstaklingum.
Þeir eru hættulegir sjálfum sér og
öðrum. Tugum barna og fullorðinna
er ekki vært í návist þeirra. Hver
er réttur hvers? Er þetta ekki orðið
dálítið misskilið jafnrétti, með allri
virðingu fyrir rétti sjúkra?
I blaðaviðtali við Onnu Elísabetu,
þroskaþjálfa, með 13 ára starfsald-
ur, „hefur hún aldrei vitað svona
viðbrögð". Það er varla von, þar
sem hún hefur lengst af starfað á
Kópavogshæli, sem er ekki inni í
íbúðarhverfi, þar sem nokkrir metr-
ar eru á milli húsa.
Sigríður Lóa, sálfræðingur, verð-
ur að gera það upp við samvisku
sína, hvort þessi „lítilfjörlegu atvik"
og „smávægilega ónæði“ í íbúðar-
hverfínu, sem hún segir frá í blaða-
og sjónvarpsviðtali, sé réttnefni.
Það er virðingarvert að taka mál-
stað lítilmagnans. Ég vil gera það
líka. En það verðunað vera á heiðar-
legum grunni. Hún hefði mátt
minnast á það, þegar ég á haust-
mánuðum hringdi til að óska henni
og rtofnuninni velfamaðar.
Ég er búin, að hafa miklar sorg-
ir út af þessu máli, svo er um aðra
nágranna. Vegna fyrmefndrar fjöl-
miðlaumfjöilunar, sem aldrei skyldi
verið hafa, sé ég mig tilneydda til
þessara skrifa, til að skýra mína
hlið mála. Hér á eftir fer brot úr
bréfí mínu til ráðherra:
„Það er búinn að vera langur
aðdragandi að bréfí þessu. Maður
sest ekki svo auðveldlega niður og
skrifar mótmæli gegn búsetu svona
aumkunarverðra einstaklinga sem
þessir unglingar eru. Beiðni mín er,
að starfsemin að Sæbraut 2 verði
flutt í burt sem skjótast. Ekki það
að ég óski íbúum annarra hverfa
sambýlis við svona erfíða stofnun,
því fer víðsfjarri. Þegar breytingar
á Sæbraut 2 hófust sl. sumar, voru
það iðnaðarmenn hússins sem fyrst-
ir fræddu nágrannana um væntan-
lega starfsemi. Þegar að börn og
unglingar em annars vegar, sjúk
eða heilbrigð, er eðlilegt að sýna
fyllsta skilning og samúð með mál-
efninu. Því datt engum nágranna í
hug að fetta fingur út í 2ja metra
háa girðingu sem reis umhverfis
húsið, — í mótsögn við allt umhverf-
ið, í mótsögn við öll lög og reglur.
Var hún til þess gerð að unglingam-
ir „slyppu ekki út“ — „að þeir færu
Guðrún Sverrisdóttir
„Er það ekki virðingar-
leysi gagnvart þessum
skertu unglingum, að
láta þau í umhverfi þar
sem ungir og aldnir
horfa á þetta sorglega,
niðurlægjandi atferli
þeirra? Það fyndist mér
ef ég ætti svona ólán-
saman, veikan ungl-
ing.“
sér ekki að voða". íbúar Sæbrautar
og nágrennis vom vanir börnunum
sem sóttu í meðferð greiningar-
stöðvanna að Sæbraut 1 og 2 til
margra ára. Allir sem einn höfðu
skilning og samúð með þeirri starf-
semi þrátt fyrir gífurlega aukna
umferð um götuna og ýmsar aðrar
álögur, sem fylgja því að hafa tvö
„stofnanahús" í einni og sömu götu
íbúðarhverfís. Því var ætlunin að
sýna nýju búendunum ekkert nema
velvild. Eftir rúmlega 'A árs nábýli
við þessa skertu unglinga get ég
skilið harmkvæli foreldranna, sem
eignast þessi börn. Skilið vonleysið
yfir hamsleysinu. Skilið þreytuna
og nær sturlun aðstandenda í sam-
búðinni við þau. Skilið hvernig þess-
ir unglingar halda heimilum sínum
í „heljargreipum". Þessar „heljar-
greipar" hafa verið fluttar yfír á
okkur — nágrannana. Nábýli við
aðra skiptir þau ekki máli og er
ekkert aðhald á hegðun þeirra.
Þessir „hyperactivu" unglingar
sýna það svo sannarlega að þau
þurfa stórt afmarkað svæði, sem
fullnægir hreyfíþörf þeirra. Það
rými fá þau ekki innan umræddrar
girðingar og sækja því á götuna og
í garða nágrannanna. Þau þurfa
að vera í umhverfí, þar sem hljóð
þeirra heyrast ekki milli húsa og
kynferðislegar athafnir þeirra sjást
ekki úr næstu húsum og götum.
Öll umhyggja og hugsun um heil-
brigðu börnin í hverfinu virðist hafa
gleymst, þegar unglingunum, með
þekkt og viðurkennt sjúklegt hegð-
unarmynstur, var valinn staður í
íbúðarhverfinu.
Hér hafa verið framin sorgleg
mistök, sem valdhöfum ber að leið-
rétta. Ég vil undirstrika, að ég og
aðrir sem málið snertir, höfum
fyllstu samúð með þessum skertu
unglingum og þeirra aðstandend-
um, en okkur er það ofviða ekkert
síður en þeim að búa við þetta ok.“
Þetta eru kaflar úr bréfí mínu
til félagsmálaráðherra þó með
nokkrum orðabreytingum.
Það sem réð því að ég skrifaði
bréfíð til ráðherra í von um góðan
skilning, var röð atburða liðinna
mánaða, sér í lagi atburður annan
dag páska. Þá kom vistmaður alls-
nakinn inn í hús til mín, að yngri
dóttur minni og vinkonu hennar
ásjáandi. Nokkrum dögum síðar
voru ijórar litlar stelpur í „snú-snú“
innarlega í götunni. Kom einn vist-
manna aðvífandi og gerði þarfir
sínar á gangstéttina fýrir framan
þær. Enn og aftur fóru fram kyn-
ferðislegar athafnir í einum af
gluggum Sæbrautar 2. Daginn eftir
var gluggi hússins málaður að utan
til hálfs, með hvítri málningu, sam-
kvæmt fyrirmælum forstöðukonu.
Skipaðir talsmenn „lítilmagn-
ans“, Jóhanna Sigurðardóttir, ráð-
herra, Margrét Margeirsdóttir, fé-
lagsfræðingur, Stefán Hreiðarsson,
barnalæknir, Sigríður Lóa, sálfræð-
ingur, og Anna Elísabet, þroska-
þjálfí. Er það ekki virðingarleysi
gagnvart þessum skertu ungling-
um, að láta þau í umhverfi þar sem
ungir og aldnir horfa á þetta. sorg-
lega, niðurlægjandi atferli þeirra?
Það fyndist mér ef ég ætti svona
ólánsaman, veikan ungling. Hver
er litilmagninn í þessu máli? Eru
það „einhverfu" unglingarnir, sem
ekkert breytast og eru ekki ábyrgir
gerða sinna? Eða eru það heilbrigðu
börnin sem eiga að horfa upp á
þetta síendurtekna hegðunarmynst-
ur sjúkra unglinga mánuð eftir
mánuð?
Höfundur er lijúkrunarkona.
bræðurnir
©OEMSSONHF
Lágmúla 9, slml: 38820
Grindavík:
Sjálfstæðis- og framsókn-
armeim áfram í meirihluta
Grindavík.
MEIRIHLUTI sjálfstæðismanna og framsóknarmanna hélt velli í
Grindavík i sveitarstjórnarkosningum sl. laugardag. Óbreytt valda-
hlutföll héldust í bæjarstjórn.
Gunnarsdóttir fyrir D-lista. en hún
er eina konan í bæjarstjóm Grinda-
víkur og Hinrik Bergsson fyrir
G-lista.
Eðvarð Júlíusson, efsti maður á
lista sjálfstæðismanna, sagði í sam-
tali við Morgunblaðið eftir kosning-
ar að úrslitin væm skilaboð um að
halda áfram í meirihlutasamstarfi
með framsóknarmönnum. „Við
komum saman á sunnudagskvöld
til að ræða málin og ákváðum að
halda samstarfinu áfram,“ sagði
Eðvarð, „eftir er að skipta verkum
_ fyrir komandi kjörtímabil en það
verður gert áður en umboði núver-
andi bæjarstjórnar lýkur um miðjan
júní.“
Þá kom fram hjá Eðvarði að Jón
Gunnar Stefánsson verður áfram
bæjarstjóri.
Það var einnig skoðanakönnun
um hvort leyfa ætti áfengisverslun
í Grindavík samhliða bæjarstjómar-
kosningum. Úrslitin urðu að já
sögðu 690 en nei sögðu 365, auðir
seðlar vora 35. Úrslitin eru á engan
hátt bindandi fyrir bæjarstjóm og
lokaákvörðun liggur hjá ríkisvald-
inu
FÓ
Sjálfstæðismenn era með 360
atkvæði, framsóknarmenn, með
326 atkvæði og alþýðuflokksmenn
með 358 atkvæði héldu sínum
tveimur fulltrúum hver og alþýðu-
bandalagsmenn sínum eina með
154 atkvæðum. 24 seðlar voru auð-
ir og 6 ógildir.
Þrír nýir bæjarfulltrúar setjast í
bæjarstjóm, þau Kristmundur Ás-
mundsson fyrir A-lista, Margrét
BOSCH