Morgunblaðið - 30.05.1990, Page 35

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 30. MAI 1990
35
verið reynt að draga úr hinu mikla
atvinnuleysi, einkum meðal ungs
fólks. Þrátt fyrir þær eru tugir
milljóna atvinnulausir í EB.
6. Viðræður EFTA-ríkjanna og
EB
Markmið viðræðna EFTA og EB
hafa verið þau að freista þess að
standa að sameiginlegum vöru-
markaði án viðskiptatálma, koma
á sameiginlegum hindrunarlausum
fjármagnsmarkaði og einum mark-
aði fjármálaþjónustu. Sömuleiðis
er stefnt að því að fella niður hindr-
anir varðandi búsetuskilyrði og
réttindi til atvinnurekstrar (þ.e.
„fríðindin fjögur“).
EFTA-ríkin og EB hafa engu
að síður komið til þessara viðræðna
á mismunandi forsendum með gjör-
ólíka hagsmuni að leiðarljósi.
Tilgangur EB með þessum við-
ræðum hlýtur að hafa verið sá að
freista þess að stækka heimamark-
að evrópsku stórfyrirtækjanna. Ég
hygg þó að margir ráðamenn stór-
fyrirtækjanna í EB séu ósáttir við
þá hugmynd að fá EFTA-iðnvarn-
ing í beina samkeppni á markaði
EES. Ef til vill má skýra það bak-
slag sem komið er í viðræðurnar
með því að þessi fyrirtæki vilji hela-
ur hafa EFTA utan tollamúra en
innan.
Hagsmunir flestra EFTA-ríkj-
anna, að íslandi undanskildu, í
þessum viðræðum eru hagsmunir
iðnríkja sem eru að leita að stærri
markaði með efnuðum kaupendum.
Stórfýrirtæki innan EFTA telja sig
einfaldlega ekki í samkeppnisstöðu
á markaði neytenda í EB. EFTA-
ríkin vilja bæta þessa stöðu.
7. Kröfúr EB í viðræðum við
EFTA-ríkin
í viðræðum embættismanna
hafa EFTA-ríkin fallist á að
„fríðindin fjögur“ og „aquis com-
munautaire" (EB-réttur) skuli gilda
sem forsendur viðræðna EFTA og
EB og ekki verði vikið frá þessum
reglum nema tímabundið sam-
kvæmt sérstökum samningi eða
þegar grundvallarhagsmunir eru í
húfi. Af þessu er ljóst að ísland
verður að gera víðtæka sérsamning
við EB-ríkin um undanþágur frá
„fríðindunum fjórum" og EB-rétti
til að tryggja grundvallarhagsmuni
landsins. Island getur því varla tek-
ið lengi þátt í almennum viðræðum
EFTA-ríkjanna og EB án þess að
vekja athygli allra aðila á sérstöðu
landsins og nauðsyn tvíhliða við-
ræðna.
EB hefur krafist þess að EFTA-
ríkin setji á stofn yfírþjóðlegar
stofnanir. Einkum er krafist að
settur verði EFTA-dómstóll. Og nú
krefst Evrópubandalagið þess opin-
skátt að EFTA-ríkin falli fyrirfram
frá öllum sérkröfum og gangi að
öllum meginskilmálum EB. Aðeins
þá komi til greina að framkvæmda-
stjórn EB fái umboð til samninga-
viðræðna við EFTA.
8. Staða íslands í viðræðum
EFTAogEB
Staða íslands í þessum viðræð-
um hlýtur hins vegar að mótast
af þeirri staðreynd að íslendingar
ráða yfir dýrmætum fiskimiðum og
möguleikum til hagkvæmrar orku-
framleiðslu. íslendingar búa þannig
yfir afurðum sem EB-ríkin vantar,
helst sem hreint hráefni eða sem
hálfunnar afurðir fyrir iðnaðinn.
Auk þess hefur ísland hingað til
reynst drjúgur markaður fyrir iðn-
vaming EB-landanna. - ísland ætti
því að vera fýsilegur samstarfsaðili
fyrir EB-ríkin gagnstætt öðrum
EFTA-ríkjum.
Ef íslendingar ganga inn í áform
um evrópskan efnahagssamruna,
eða gerast aðildarríki EB, myndi
ísland fá hlutverk hráefnissalans
og það myndi leiða til vaxandi ein-
hæfni atvinnulífs. ísland yrði jaðar-
svæði í enn ríkari mæli en nú er.
Hagkvæmni og hagfræðilega skyn-
samleg verkaskipting innan evr-
ópsks efnahagssvæðis kann að
mæla með slíkri sérhæfingu. Og
opinn fjármagnsmarkaður myndi
færa fiskveiðiréttindin og fiskveið-
arnar í tímans rás til þess horfs
sem ríkti þegar erlend stórútgerð-
arfyrirtæki sópuðu miðin en íslend-
ingar veiddu á handfærum við fjö-
ruborðið. Þessi þróun gæti raunar
átt sér stað án þátttöku í samruna
Evrópu ef íslensk yfirráð eru ekki
tryggð yfir náttúruauðlindunum.
Þátttaka íslands í áformum um
samruna Evrópu myndi leiða til
stórminnkandi atvinnu í landinu
eins og spáð er almennt um EB
og einkum um jaðarsvæði þess. En
hlutverk landsins sem hráefna-
framleiðandi myndi auka sveiflu-
bundna mannaflaþörf. Aðild íslend-
inga að sameiginlegum evrópskum
vinnumarkaði myndi annars vegar
opna erlendu láglaunafólki leið úr
tugmilljóna atvinnuleysi á megin-
landinu í íslenska jaðarbyggð þar
sem oft myndast tímabundin þörf
fyrir mikinn fjölda ófaglærðs fólks.
Én í EB-ríkjunum er einnig viss
skortur á sérhæfðu vinnuafii. Einn
sameiginlegur vinnumarkaður gæti
greitt götu margra sérmenntaðra
Islendinga úr íslensku atvinnuleysi
á vit vel launaðra starfa í EB þar
sem sérhæfni þeirra nyti sín. Heild-
aráhrifin á íslenskum vinnumark-
aði yrðu þau að inn í landið flyttist
á þennan hátt evrópskt atvinnu-
leysi og launamisrétti af áður
óþekktri stærðargráðu.
9. Er til íslensk leið?
íslensk leið byggist á því að við
mætum því hagræðingarátaki sem
nú á sér stað í Evrópu og um allan
heim með samsvarandi átaki í
íslensku efnahagskerfi. En slíkt
átak á íslandi verður að taka fullt
mið af félagslegum jöfnuði og vel-
ferð allra landsmanna.
íslensk leið grundvallast á því
að við byggjum upp öflug og sterk
íslensk fyrirtæki í sjávarútvegi sem
hafa getu til að veiða og hagnýta
sjávaraflann þannig að hann skili
sem mestu í þjóðarbúið og hafa
burði til að markaðssetja fullunnar
sjávarafurðir á erlendum mörkuð-
um. Við verðum bæði „að taka til
heima hjá okkur“ og byggja okkur
upp sem fullgildir aðilar í heims-
versluninni.
Islensk leið byggir líka á því að
við vindum ofan af erlendri skulda-
söfnun og finnum greiðendur á
þeirri opinberu þjónustu sem sam-
félagið á að standa fýrir. Greiðslu-
frestir og skuldasöfnun skapa að-
eins verðbólgu og draga úr jafn-
vægi í þjóðarbúskapnum.
Islensk leið utan evrópsks sam-
runa byggist á getu okkar til að
skapa dýrmætar afurðir á verði
sem stenst samkeppni. Ef þetta
tekst er lykilatriði málsins það að
hvorki í bráð né lengd vill EB-
markaðurinn vera án íslenskra af-
urða. En við eigum þá einnig marga
aðra valkosti og viðsemjendur. Til
allra þessara kosta þarf að líta og
forðast „djarfar" skyndiákvarðanir.
Það tók aldir fyrir íslendinga að
ná stjórn landsins í sínar hendur.
Það væri fólska að fórna sjálfstæði
á ný vegna léttvægra tímabundinna
tollaívilnana. Og það væri afglöp
að framselja dómsvald úr landinu
og taka upp ólýðræðisleg stjómun-
arform Evrópubandalagsins. Hlut-
skipti launamanna innan EB er
ekki eftirsóknarvert, stéttarfélög
þeirra eru veikburða og kjör al-
menns launafólks og réttarstaða
endurspeglast af þessari staðreynd.
Ég greiði atkvæði með lýðræðis-
legu og sjálfstæðu íslandi þar sem
félagslegur jöfnuður er hafður að
leiðarljósi.
Höfundur er hagfræðingvr og
framkvæmdnstjóri BHMR.
Tiutcuicis
Heílsuvörur
nútímafólks
SUMAKTIIBOÐ A
ÖRBYLGJUOFNUM

mmmsmamk.

<7 <S>
GoldStor
ER-3520 D örbylgjuofnar eru 12 ltr., 450 W,
með 2 styrkstill. og 30 mín. klukku. Hvítir
eða brúnir. H: 243 x B: 430 x D:300 mm.
Verð: 20.-960;-
Sumarverð: 17.900,- kr. eða 15.990, ‘ stgr.
GoldStcir
ER4375 D örbylgjuofnar eru 17 Itr., 500 W,
með 5 styrkstill. og 30 mín. klukku. Hvítir
eða brúnir. H: 275 x B: 487 x D:326 mm.
Verð: 24270;-
Sumarverð: 19.900,- kr. eða 18.990,- stgr.
GoldStar
ER-5054 D örbylgjuofnar eru 20 lítra, 530 W,
með 7 styrkstillingum og 30 mín. klukku.
Fást hvítir eða drapplitir. H: 324 x B: 495 x
D: 353 mm. Verð: 28H40;-
Sumarverð: 22.083,- kr. eða 19.990, ■ stgr.
GoldStar
ER-535 MD örbylgjuofnar eru 20 lítra, 530 W,
með 10 styrkstillingum og 99 mín.
tölvuklukku. Fást hvítir eða drapplitír. H:
243 x B: 430 x D: 300 mm. Verð: 322007-
Sumarverð: 23.758,- kr. eða 21.990, " stgr.
GoldStar
ER-654 MD örbylgjuofnar eru 28 lítra, 650
W, með 10 styrkstillingum og 99 mín.
tölvuklukku. Fást hvítir eða brúnir. H:326
x B: 544 x D: 377 mm. Verð: 38.-6207-
Sumarverð: 29.640,- kr. eða 27.890, " stgr.
GoldStar
ER-9350 D örbylgjuofnar eru 25 lítra, 650
W, með 7 styrkstill., 60 mín. klukku og grilli,
til að brúna og baka matinn. Fást hvítir
eða brúnir. H: 362 x B: 546 x D: 437 mm.
Verð: .58.-160,-
Sumarverð: 50.958,- kr. eða 47.960,- stgr.
Ath. Takmarkaö magn!
r- hhhi
MS4
■LBMMSJMO WSBOBKMI
Samkort
greiöslukjör til alit aö 12 mán.
SKIPHOLT119
SÍMI 29800
Eftirtaldir umboftsabilar selja Goldstar-örbylgjuofna:
Kl’. Bqrgfiröingti, Borqum
Verslunin i-ell, Grundarf.
Blomsþyivt'Uii, HpUisstintli
Stmuihur hl., ísuliröi
V'crslunln l legri, Sauðúrkr.
Nyjti filmuhusiö, Akurtíyri
Rutlíuþuust, Akureyri
Kf. I'inqeyinga, Iiusuvík
Sel, Mývutssyeit
Stúdíó Ketluvík, Ktíluvík
BÖkúbúðín Urö, Ruufurhöfn
Rufni.versl. Sv. G., Egilssl,
Stnlbuöin hf., Seybislirbi
Tónspil, Neskuuþstuö
Versl. Mvummur Hofi'
Vöruhús K.Á., Seifössi
Mtisfell sf., Hellu
kt. Skqftlellmgu, Vjk
Kjurtii sf., Vestm.eyjum