Morgunblaðið - 15.08.1990, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 15. ÁGÚST 1990
Morgunblaðið/Rúnar Þór
Nokkrir ráðstefnugesta ásamt utanríkisráðherra. Á myndinni eru talið frá vinstri þeir Gunnar Gunnarsson, lektor við Háskóla
Islands, Charles E. Cobb, sendiherra Bandaríkjanna á Islandi, Barry Blechman frá Henry L. Stimson Center, Marshall Brement,
fyrrum sendiherra Bandaríkjanna á Islandi, Jóhann Einvarðsson, formaður utanríkismáianefndar Alþingis, Jón Baldvin Hannibals-
son, utanrikisráðherra, Johan Jörgen Holst, fyrrum varnarmálaráðherra Noregs, James Goodby, fyrrum samningamaður Banda-
ríkjanna í Stokkhólmi.
Ráðstefna um takmörkun vígbúnaðar á Norðurhöfum sett á Akureyri:
Gæti opnað möguleika á auknu
öryggi á N orður-Atlantshafi
- sagði Jón Baldvin Hannibalsson utanríkisráðherra við setninguna
RÁÐSTEFNA um takmörkun vígbúnaðar og traustvekjandi að-
gerðir á Norðurhöfum, sem haldin er af Alþjóðastofnun Háskóla
Islands í samvinnu við við bandarísku stofnunina Henry L. Stimp-
son Center, var sett á Akureyri í gærkvöldi. I ræðu sem Jón
Baldvin Hannibalsson, utanríkisráðherra, hélt við setninguna
sagði hann að ekki væri hægt að líta svo á að Atlantshafsbanda-
lagið væri nú veikt hernaðarlega eða stjórnmálalega. Það gæti
því leyft sér að skoða afvopnun á höfunum og traustvekjandi
aðgerðir með opnum hug. Taldi hann bandalagið eiga að skoða
hvort þessi mál gætu ekki eftir allt saman opnað möguleika á
að auka öryggi á Norður-Atlantshafi og þá samtímis öryggi Evr-
ópu.
Utanríkisráðherra sagði við
Morgunblaðið að þessi ráðstefna
væri haldin að frurnkvæði og með
stuðningi utanríkisráðuneytisins
en það væri ekki oft sem Islend-
ingar tækju frumkvæðið að
slíkum hlutum. Það væri þó í
þessu tilviki rökrétt þar sem
íslensk stjórnvöld hefðu gerst
merkisberar þessa málflutnings.
Spurningin sem þyrfti að spyija
þegar þessi mál væru rædd væri
hvort tryggja mætti betur öryggi
siglingaleiða en nú væri gert með
samningum um takmörkun á
vopnabúnaði, þá sérstaklega til-
teknum gerðum kjarnavopna, og
ýmsum samningum um traust-
vekjandi aðgerðir, s.s. gagn-
kvæma upplýsingaskyldu um
flotaæfingar. Sagðist Jón Baldvin
telja að með slíkum aðgerðum
fengist bætt öryggi. Það væri
m.a. niðurstaða heræfínga að ef
andstæðingarnir beittu skamm-
drægum kjamavopnum yrði nið-
urstaðan verri heldur en ef þessar
tegundir vopna hefðu verið fjar-
iægðar.
Ráðherra sagði íslensk stjórn-
völd gera sér grein fyrir að mikil
andstaða væri við þetta hjá hinum
rótgrónu flotaveldum. Sú and-
staða hefði aftur á móti að hans
mati fyrst og fremst byggst á þvi
að þetta væri ekki enn tímabært
að ræða. Spurningin væri bara
hvenær það yrði tímabært.
Gunnar Gunnarsson, lektor í
stjórnmálafræði við Háskóla Is-
lands, sagði bakgrunn ráðstefn-
unnar vera að vígbúnaður á höf-
unum væri eina tegund vígbúnað-
ar sem enn hefði ekki verið tekin
inní samningaviðræðu austurs og
vesturs eða væri í þann mund að
gera það. Umræða um þessi mál
hefði farið fram í nokkur ár og
hefði hann sótt flestar þær ráð-
stefnur sem um þær fjölluðu. Eft-
ir að hann hefði kynnst málinu
þannig sagði Gunnar að honum
hefði orðið æ ljósara hversu við-
kvæmt þetta mál væri og umdeilt
innan Atlantshafsbandalagsins en
einnig að án þátttöku þess væri
ekki við árangri að búast. Hann
hefði því talið nauðsynlegt að það
fæm fram óformlegar umræður
um þetta mál. Hefði utanríkisráð-
herra síðan hvatt til að haldin
yrði hér ráðstefna þar sem það
yrði gert.
Gunnar sagði að svo virtist sem
umræður á þeim ráðstefnum sem
hefðu verið haldnar væru komnar
í hring. Þyrfti að taka ítarlega á
nokkrum þáttum og yrði það gert
undir sérstökum dagskrárliðum á
þessari ráðstefnu.
Þátttakendur á ráðstefnunni
eru frá flestum ríkjum Atlants-
hafsbandalagsins og eru þeir alls
34 að tölu.
Loðnuveiðar:
F æreyingar fá 10.000 tonna kvóta hjá
EB vegna veiða í færeysku lögsögunni
Atlantsál:
Akvörðun um
álver fyrir
septemberlok
Þokast í átt til sam-
komulags um orku-
verð og skattgreiðslur
Á FUNDI viðræðunefndar At-
lantsáls-hópsins í gær með full-
trúum þeirra -staða, sem til
greina þykja koma fyrir nýtt ál-
ver, kom fram að stefnt er að
því af hálfu hinna erlendu aðila
að taka ákvörðun um það bæði
hvort álver skuli rísa á landinu
og hvar fyrir lok september.
Atlantsálsmenn funduðu með
fulltrúum hvers staðar fyrir sig um
þjónustu, sem nýtt álver myndi
þurfa, svo sem vegagerð, hafnar-
gerð og vatnsveitu, og um fast-
eignagjöld.
Fyrir skömmu hittust í Amster-
dam viðræðunefndir Atlantsáls og
islenzku ríkisstjórnarinnar ásamt
aðalforstjórum álfyrirtækjanna
þriggja, sem mynda Atlantsálshóp-
inn. Jón Sigurðsson . iðnaðarráð-
herra sótti einnig hluta fundarins.
Að sögn iðnaðarráðherra þokaðist
þar vel í átt til samkomulags um
orkuverð til nýja álversins og skatt-
greiðslur þess.
Bíll valt þegar
dekk sprakk
TVENNT slasaðist í umferðar-
slysi í Helgafellssveit í gær. Öku-
maður Mazda-bíls af Suðurnesj-
um viðbeinsbrotnaði og farþegi
skarst á höfði þegar billinn fór
út af veginum og valt fjórar velt-
ur. Talið er að óhappið hafi orð-
ið þegar hvellsprakk á öðru
framhjóli bílsins.
Bíllinn stórskemmdist en fólkið
fékk að fara af sjúkrahúsi að lok-
inni aðhlynningu. Það var í öryggis-
beltum og er talið að að hafi ráðið
miklu um að ekki fór verr.
Rætt um að
ríkið leigi hluta
SS-hússins
ÓLAFUR Ragnar Grímsson fjár-
málaráðherra segir að komið
hafi til tals að ríkið leigi hluta
af nýju húsi Sláturfélags Suður-
lands undir rikisstofnanir. Fram
til þessa hafa verið uppi hug-
myndir um að ríkið keypti húsið.
„Það hefur verið rætt um að
stofnanir á vegum ríkisins, sem eru
í húsnæði sem hentar þeim ekki,
gætu flutt inn í hluta af þessu húsi,
sem hentaði þeim betur fyrir sams
konar verð. En það myndi ekki
hafa í för með sér viðbótar útgjöld
fyrir ríkið,“ sagði Ólafur Ragnar í
samtali við Morgunblaðið.
Ráðherra vildi ekki tilgreina um
hvaða ríkisstofnanir væri rætt.
Undanfarið hefur meðal annars
verið nefnt að Myndlistar- og hand-
íðaskólinn og aðrir listaskólar, eða
þá Þjóðminjasafnið, gætu nýtt stór-
hýsi SS í Laugarnesi.
FÆREYINGAR fá 10 þúsund
tonna Ioðnukvóta hjá Evrópu-
bandalaginu á þessari vertíð
vegna veiða Evrópubandalags-
skipa í færeyskri lögsögu og
þurfa því ekki að greiða beint
fyrir kvótann, að sögn Ditlevs
Eldevig hjá loðnuverksmiðjunni
Havsbrun í Fuglafirði í Færeyj-
um. Evrópubandalagið fær 40
þúsund tonn af 66 þúsund tonna
loðnukvóta Grænlendinga á þess-
ari vertíð en bandalagið kaupir
af Grænlendingum 140 þúsund
tonn af loðnu, þorski, karfa, grá-
lúðu og fleiri tegundum á ári
fyrir 500 miHjónir danskra
króna, eða um 5 milljarða
íslenskra króna.
Ditlev Eldevig sagði að Færey-
ingar hefðu keypt 13 þúsund tonna
loðnukvóta af Grænlendingum fyrir
7,2 danska aura kílóið, sem er sama
einingarverð og þeir greiddu Græn-
lendingum fyrir loðnukvóta á
síðustu vertíð. Einar Guðfinnsson
hf. í Bolungarvík greiðir Grænlend-
ingum einnig 7,2 danska aura fyrir
kílóið af 6.500 tonna loðnukvóta,
sem fyrirtækið kaupir af Grænlend-
ingum á þessari vertíð.
Ditlev sagði að Havsbrun greiddi
nú 48 danska aura fyrir kílóið
(4.560 íslenskar krónur fyrir tonn-
ið) af loðnu upp úr sjó en á síðustu
vertíð hefði verksmiðjan greitt 47
danska aura fyrir kílóið. Islenskar
verksmiðjur greiddu hins vegar frá
3.300 upp í rúmar 4 þúsund krónur
fyrir loðnutonnið á síðustu vertíð.
Erlend loðnuskip eru búin að
veiða um 24 þúsund tonn af loðnu
í íslensku lögsögunni, þar af hafa
norsk skip veitt 22.480 tonn en
færeysk 1.580 tonn, að sögn Land-
helgisgæslunnar. Loðnukvóti Norð-
manna er 66 þúsund tonn en þeir
hafa einnig keypt 6.500 tonna kvóta
af Grænlendingum. Eitt norskt
loðnuskip var á miðunum við
Langanes á mánudag en ekkert
færeyskt. Hólmaborg SU, skip
Hraðfrystihúss Eskifjarðar, fór á
loðnumiðin á fimmtudag en kom
aftur til heimahafnar á sunnudag
án þess að hafa bleytt nótina.
Þorsteinn Kristjánsson, skipstjóri
á Hólmaborg SU, sagði að feikna-
góðar loðnutorfur hefðu verið
90-100 sjómílur út af Langanesi,
að sögn erlendu skipstjóranna.
Loðnan hefði hins vegar dreift sér
áður en Hólmaborgin kom á miðin.
Ástæðan hefði verið mikill sjávar-
hiti á þessum slóðum en yfirborðs-
hitinn hefði verið um 7 gráður á
Celsíus. Þorsteinn sagði að loðnan
við Langanesið hefði verið 14% feit,
sem væri frekar lélegt miðað við
árstíma.
„Við ætlum að bíða og sjá til
hvernig erlendu loðnuskipunum
gengur. Það borgar sig ekki fyrir
okkur að eyða um 700 þúsund krón-
um á viku í olíu til að beija á nokkr-
um tonnum af loðnu. Norskt leitar-
skip fór vestur á Halamið en fann
þar enga loðnu í veiðanlegu ástandi.
Auk þess hafa Færeyingar leitað
að loðnu frá Grænlandi norður fyr-
ir Jan Mayen en enga fundið í veið-
anlegu ástandi fyrir utan þessa við
Langanesið," sagði Þorsteinn.
Austurstræti verður
áfram göngugata
BORGARRÁÐ Reykjavíkur tók fyrir erindi frá umhverfismála-
ráði um opnun Austurstrætis fyrir bílaumferð á fundi sínum í
gær. Umhverfismálaráð hafði fellt tillögu þar að lútandi og
breytti borgarráð ekki þeirri niðurstöðu.
Samtökin „Gamli miðbærinn“ Reykjavíkur í síðustu viku og var
sendu borgaryfirvöldum bréf í
vor, þar sem óskað var eftir því
að bílaumferð yrði leyfð í Austur-
stræti milli Lækjargötu og Póst-
hússtrætis.
Tiilaga um þetta var lögð fram
á fundi í umhverfismálaráði
hún felld með þremur atkvæðum
gegn tveimur. Borgarráð tók á
fundi sínum í gær fyrir erindi frá
umhverfismálaráði þar sem þessi
niðurstaða var kynnt og breytti
borgarráð ekki þeirri ákvörðun.