Morgunblaðið - 16.03.1991, Blaðsíða 4

14: b
'tóÖR^WBLÁbfí) ’íiÁíi&ÁRÖÁdi/á' (f é. iMárzv'ÍWi
Liósmyndadagar í Reykjavík
TVÆ.R STORAR SYNINGAR
OPNAÐAR UM HELGINA
Á SÍÐUSTU árum hefur lítið farið fyrir samsýningum íslenskra Ijósmyndara, og
í raun ljósmyndasýningum yfir höfuð. Um og upp úr 1980 héldu fréttaljósmynd-
ara stórar og fjölsóttar sýningar, en samtök þeirra lognuðust út af og sýninga-
hald lagðist niður. Nú geta áhugamenn um ljósmyndun og fréttir líðandi stund-
ar glatt sitt geð, og skundað á sýningar næstu daga. Tvær stórar samsýningar
verða opnaðar nú um helgina. í gær, föstudag, var opnuð í Listasafni ASÍ sýn-
ing Blaðaljósmyndarafélags íslands og Blaðamannafélags íslands á fréttamynd-
um ársins 1990, og í dag verður opnuð á Kjarvalsstöðum samsýning atvinnuljós-
myndara, sem haldin er af Skyggnu/Myndverk. Á báðum sýningunum verða
verðlaunaðar bestu myndirnar í ólíkum flokkum Ijósmyndunar.
Islenskir Ijósmyndarar
ó Kjarvalsstöðum
Á Kjarvalsstöðum opnar í dag sýning
á verkum íslenskra atvinnuljósmynd-
ara. Fyrirtækið Skyggna/Myndverk
annast framkvæmd sýningarinnar, en
rétt til þátttöku áttu þeir ljósmyndarar
íslenskir sem hafa ljósmyndun að aðal-
starfi.
Einar Erlendsson er framkyæmdastjóri
Skyggnu/Myndverks: „Ýmislegt hef-
ur breyst í íslenskri ljósmyndun á
síðustuarum, og fagljósmyndun batnað
mikið. Á þessari sýningu ejga myndir með-
limir í Ljósmyndarafélagi Íslands, og einnig
menn utan þess, en á síðustu árum hafa
margir haldið utan til náms, tímarita- og
blaðaútgáfa stendur með miklum blóma,
og þannig má áfram telja. Það var löngu
orðið tímabært að skapa starfandi ljós-
myndurum vettvang til að sýna sínar bestu
myndir, en ljósmyndasýningar hefur vantað
svo til algjörlega í íslenskt menningarlíf.
Við lítum á þetta sem upphafíð að því sem
koma skal. Hér vantar alveg að aðilar og
söfn sem kaupa list, líti á góðar ljósmynd-
ir sem listaverk, sambærileg við aðrar list-
greinar. Við höfum rætt við menn sem eru
í forsvari fyrir nokkrar stofnanir, og þeir
hafa sýnt því áhuga að færa erlendar ljós-
mynasýningar hingað heim í auknum mæli,
og eins að kynna íslenska ljósmyndun er-
lendis.
Ég held að svona sýning hvetji ljósmynd-
ara til að gera það sem þá hefur langað
til að gera, en hafa ekki gefíð sér tíma
til. Við stefnum að því að gera þessa sýn-
ingu að reglulegum viðburði."
Þórir Óskarsson, formaður Ljósmyndar-
afálags íslands, segir að sýning sem þessi
hafi mikið gildi fyrir atvinnuljósmyndara.
„Ég lít svo á að það örvi menn til dáða
að geta tekið þátt í samkeppni, og hengt
myndir sínar upp á sýningu," segir Þórir.
„Ef ekkert er að gert, er auðvelt fyrir at-
vinnumenn að sofna á verðinum og sitja í
sama farinu. Þetta ætti að ýta undir að
menn geri meira en bara nákvæmlega það
sem þeir eru að gera í vinnunni. Ég held
að æði margir atvinnuljósmyndarar hafi
sleppt eða litið alveg fram hjá þessum
möguleika. Ég vona að sýning sem þessi
ýti undir það að menn fari að kippa til
hliðar sérstökum myndum sem þeir taka,
og eins og þeir fari að leika sér meira.
Sannleikurinn er nefnilega sá, að myndir
sem þykja listrænar ogeru settar á sýn-
ingu, þýðir oftast nær ekki að bjóða hinum
almenna viðskiptvini. Hann vill láta fjar-
lægja skuggann í andlitinu sem ljósmynd-
arinn hefur kannski byggt upp sérstaklega
og gefur myndinni ákveðið gildi.“
— Er íslensk ljósmyndun sambærileg við
það sem er að gerast í nágrannalöndunum?
„Hún getur alveg verið það,“ svarar
Þórir, „en það vantar kannski samanburð.
Miðað við það sem ég hef séð á ferðalögum
um Norðurlönd, held ég að við þurfum
ekkert að skammast okkar. Og ég held að
Norðurlandabúar séu nokkuð framarlega í
ljósmyndun."
„Svona sýningþarf að vera lifandi," seg-
ir Einar. „í þjóðfélaginu þarf að vekja upp
það viðhorf að farið verði að líta á ljósmynd-
un sem list, og þegar það hefur tekist get-
um við staðið okkur fullkomlega sambæri-
lega á við aðrar þjóðir. Ég held því til
dæmis fram að hér á sýningunni séu verk
sem eigi að seljast á tvö til þijúhundruð
þúsund krónur, minnst."
— Ljósmyndasýningar virðast alltaf
höfða vel til áhorfenda.
„Já, það er alveg klárt,“ segir Þórir.
„Hér er að opna sýning eftir fjölda manns,
og hún á eflaust eftir að vekja athygli.
Reynslan segir okkur það. Við í Ljósmynd-
arafélaginu höfum alltaf staðið fyrir sýn-
ingum á nokkurra ára fresti, og þær eru
ætíð vel sóttar. Einnig má minnast á sýn-
inguna á verkum kanadíska ljósmyndarans
Karsh, sem við stóðum fyrir í fyrra hér á
Kjarvalsstöðum, en hana sóttu fjöldi
manns.“
— Eiga margir verk á sýningunni?
„Undirtektir voru mun betri en við gerð-
um nokkru sinni ráð fyrir," segir Einar.
„Við fengum inn um 650 myndir, 143 voru
valdar á sýninguna og þær koma frá 43
ljósmyndurum. Þetta er ákaflega gott þver-
snið af því sem íslenskir ljósmyndarar eru
að gera, og eiga í fórum sínum.“
Fréttamyndir ársins 1990
Páll Stefánsson ljósmyndari er
formaður nýstofnaðs Blaðaljósmyndara-
félags íslands og Lúðvík Geirsson foi*m-
aður Blaðamannafélags Islands, en þessi
samtök standa fyrir sýningunni á frétta-
og tímaritaljósmyndum siðasta árs, sem
opnuð var i Listasafni ASI í gær.
Páll segir að markmiðið með sýningunni
sé að efla metnað ljósmyndara sem
starfa á blöðum og tímaritum, og jafn
framt að sýna almenningi það besta sem
gert væri á þessum miðlum. „Ég held það
sé forvitnilegt fyrir fólk að sjá hvað mikið
Ý af þessum myndum eru þokkalegar, og hvað
blöðin leggja oft mikið á sig og í mikinn
kostnað við að afla þeirra, hvað varðar ferða-
lög og annað.
Á sýningunni eru 100 bestu myndir síð-
asta árs, valdar úr meira en 400 aðsendum
myndum. Við fengum úrvals dómnefnd til
að velja á sýninguna og verðlaunamyndim-
ar, og teljum þetta vera gott safn mynda.
Þetta á að hvetja ljósmyndarana til að gera
betri hluti, sýna áhorfendum, og útgefendum
einnig, að það skiptir máli sem ljósmyndarar
eru að gera. Myndir í ijölmiðlum eru löngu
hættar að vera uppfylling með texta, og oft
liggur mikil vinna bakvið augnablikin sem
ljósmyndarar festa á fílmu."
— Umoguppúrl980voruhaldnarsýn-
ingar á fréttaljósmyndum sem vom mjög vel
, sóttar.
„Já, en hér áður fyrr voru miklu færri
ljósmyndarar við störf á blöðum og tímarit-
um; tímaritin voru varla önnur en Vikan;
Fálkinn og annað slíkt,“ segir Lúðvík. „Ákaf-
lega mikil gróska hefur verið síðustu árin
og áhuginn hefur líka sýnt sig í hinu félags-
lega starfi, ljósmyndararnir hafa endurreist
sín gömlu samtök og þar eru á skrá um fjöru-
tíu félagar, sem eru í fullri vinnu á blöðum,
tímaritum eða sem lausamenn. Þessi hópur
er deild innan tílaðamannafélagsins og hefur
einnig gerst virkur félagi að norrænu sam-
starfi.
Um skeið hefur það verið draumur okkar
, að endurvekja þessar sýningar. Og í fyrra-
vor komum við okkur niður á ákveðið sam-
keppnisform, í svipuðum dúr og viðgengist
hefur um árabil í nálægum löndum, þar sem
valin er mynd ársins og verðlaunaðar mynd-
ir í ólíkum efnisflokkum. Þessi sýning hefur
verið meira og minna í undirbúningi síðan í
fyrravor, og áhuginn hefur verið framar öll-
um vonum. Yfir 30 Ijósmyndarar sendu
myndir inn í samkeppnina, og mér skilst á
dómnefndarmönnunum að þeir séu tiltölu-
lega sáttir og ánægðir með uppskeruna, og
menn meiga eiga von á skemmtilegri og fjöl-
breyttri sýningu.
Ég held að þetta sé bara fyrsta skrefíð,
og vona að það verði til þess að við fáum
enn betri og skemmtilegri myndir í blöðun-
um, þær fái að sama skapi aukið rými, og
áhuginn verði síst minni á næstu sýningu
að ári. Þetta er sýning sem á að festa í sessi
og gera að árlegum viðburði.“
— Hvernig standa íslenskir Ijósmyndarar
sig í samanburði við nágrannana?
„Það er erfítt að átta sig á því, og kannski
erfítt fyrir mig sem Ijósmyndara að segja
eitthvað um það,“ segir Páll, „en við þurfum
ekkert að skammast okkar, og okkur fer
geysilega fram. Á hinum Norðurlöndunum
er blaðaljósmyndun á ákaflega háu plani,
innan Norræna blaðaljósmyndarafélagsins
eru starfandi 3.450 manns, ogokkar 40
manna hópur er ekki stór þar, en við þurfum
alls ekkert að skammast okkar.“
Lúðvík bætir við að sem leikmaður hafí
hann kynnt sér nokkuð það úrval sem hefur
verið á samsvarandi sýningum í nágranna-
löndunum, og borið það saman við það sem
gert er hér á landi, og er á sýningunni. „Ég
held að miðað við þann samanburð geti ís-
lenskir ljósmyndarar borið höfuðið hátt. Mér
finnst einnig athyglisvert að Ijósmyndunin
hér er dálítið séríslensk. Viðfangsefnið er
gjarnan innávið, þó svo meira beri á athyglis-
verðu myndefni sem tekið er erlendis en
áður. En fréttamyndirteknar utan viðkom-
andi landa hafa verið mjög ráðandi á sýning-
um fréttaljósmyndara í Skandinavíu undan-
farin ár; myndir frá Berlín, Peking og öðrum
óróasvæðum, myndir sem við fáum meira
og minna símsendar hingað hvort sem er.
Þar fínnst mér vanta þjóðlegan stíl.“
Páll grípur orðið og er ekki sammála Lúð-
víki að þessu leyti: „Okkar aðalgalli, í þessu
litla landi, finnst mér vera hvað við höfum
fá tækifæri til þess að taka þátt í hildarleikj-
um eins og Berlín, Peking eða Persaflóastríð-
inu. Ég held að þá kannski fyrst sæist að
við höfum menn sem standa hinum ekkert
að baki. Við sýndum það reyndar og sönnuð-
um á leiðtogafundinum hér fyrir fjórum
árum. Þrátt fyrir að við hefðum kannski
betri aðgang að hlutunum, held ég að reynd-
in hafí sýnt að við gerum ekki verri hluti
en hver annar.“
Þórir Óskars-
son, formaður
Lj ósmyndaraf é-
lags Islands, og
Einar Erlends-
son, fram-
kvæmdastjóri
Skyggnu/Mynd-
verks.
Páll Stefánsson,
formaður Blaða-
ljósmyndara-
félags íslands,
og Lúðvík Geirs-
son, formaður
Blaðamanna-
félags Islands.
Morgunblaðið/Einar Falur