Morgunblaðið - 05.06.1991, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 5. JÚNÍ 1991
Tríó Reykjavíkur
í Hafnarborg
Tónlist
Ragnar Björnsson
Þau láta ekki deigan síga í Tríói
Reykjavíkur, með hverja nýja efnis-
mp
+OlaM
62 55 30

MOSFBÆR - MIÐBÆR
Til sölu nýl. steinst. einbhús, 155 fm
ásamt 38 fm bilskúr. Forstofuh., 4
svefnh., stofa, glæsil. innr. Flísar og
teppi á gólfum. Gróið hverfi. Ákv. sala.
Verð 12,5 millj.
HVERAFOLD
Til sölu nýtt 151 fm sérhæð
m/33 fm bílsk. Stofa, 4 svefn-
herb. Eign á góðum stað. Áhv.
5,0 millj. þar af veðd. 3,8 millj.
Verð 12,5 millj.
MOSFELLSBÆR -
MIÐBÆR - 2JA
Falleg, nýl. 2ja herb. íb. á 1. hæð.
Parket. Suðursv. Áhv. 1,8 millj. veðd.
Verð 5,9 millj.
BUÐARGERÐI - 2JA
Björt og rúmg. 2ja herb. íb. é
1. hæð. Góð stofa, svefnherb.
Suðursv. Ákv. sala. Ekkert áhv.
GAUTLAND - 4RA
Falleg björt 103 fm Ib. á 2.
hæð. Stofa, 3 herb. Suðursv.
Nýtt tvöf. litað gler. Eign í góðu
ástandi. Ekkert áhv. Ákv. sala.
KÓNGSBAKKI - 4RA
Góð 4ra herb. íb. á 3. hæð. Rúmg.
stofa, 3 svefnherb. Áhv. 2,5 millj. veð-
deild. Verð 6,5 millj.
VESTURBERG - 4RA
Góð 4ra herb. íb. 100 fm á 3. hæð.
Stofa og 3 svefnherb. Suðursv. Áhv.
1,5 millj. Verð 6,5 millj.
HEF KAUPANDA að ca 200 fm einb-
húsi í Garðabæ.
HEF KAUPANDA að 3ja-4ra herb. íb.
í Hafnarfirði.
HEF KAUPANDA að íb. eða raðhúsi
í Mosfellsbæ. Verð ca 6,0- 8,0 millj.
___ Sæberg Þórðarson,
Æmm lögg. fasteigna- og skipasali,
Skúlatúni 6, hs. 666157
skrána á fætur annarri. Á næsta
starfsári boða þau ferna tónleika
með nýja efnisskrá hverju sinni.
Aðdáunarvert, og nær því öfund-
svert framtak, að safna þannig „re-
pertúai" fyrir framtíðina til að vinna
úr, því seint verður víst síðasta orð-
ið sagt á þeim vettfangi. Tríó K-502
eftir Mozart var fyrst á efnis-
skránni. Alit var hér á sínum stað,
en einhvern veginn fannst mér vanta
kveikjuna, eða það óvænta, í flutn-
inginn. Hljómburðurinn Hafnarborg
hjálpar ekki Mozart í hljómburðurinn
er einfaldlega of mikill, og jafnvæg-
ið milli hljóðfæranna ekki alltaf fylli-
lega yfirvegað. Ég hef áður stungið
upp á að setja upp pall fyrir hljóðfær-
aleikarana, það held ég að mundi
bæta allra aðstöðu, þ.e. bæði hljóð-
færaleikara og áheyrenda. Útsetn-
ingar Beethovens á skoskum söng-
lögum fyrir píanó, fiðlu, selló og
sópran hrifu ekki undirritaðan þrátt
fyrir ágæta meðferð Margrétar
Bóasdóttur (sóprans) á lögunum
tveim. Skemmtilegar voru útsetn-
ingar Herberts H. Ágústssonar á
„Fimm íslenskum þjóðlögum" fyrir
fiðlu og selló, og var þar um einskon-
ar frumflutning að ræða þar eð þau
voru í fyrsta skipti nú flutt öll sam-
an. Útsetningar þessar eru alls ekki
allar auðveldar í flutningi, en þau
Guðný og Gunnar skiiuðu þeim með
miklum ágætum. Veigamestu atriðin
komu eftir hlé, en þar kom fyrst
Vögguljóð eftir Sjostakovitsj fyrir
píanó og söngrödd, sem forvitnilegt
var að kynnast í flutningi þeirra
Margrétar og Halldórs og síðast en
Þau Guðný Guðmundsdóttir, Gunnar Kvaran og Halldór Haraldsson.
Lög og réttur á 19. öld
Bókmenntir
Erlendur Jónsson
Gísli Ágúst Gunnlaugsson:
ÞVÍ DÆMIST RÉTT VERA.
100 bls. Sagnfræðistofnun H.í.
Reykjavík, 1991.
»Tilgangur þessa kvers er m.a.
að benda á heppilegar leiðir til að
rannsaka það hvað afbrot og refs-
ingar geta sagt okkur um íslenskt
samfélag á 19. öid,« segir Gísli
Ágúst Gunnlaugsson. Hér er því
ekki um tæmandi grunnrannsókn
að ræða heldur hugleiðing um gildi
viðkomandi rannsókna og ábend-
ing um ieiðir. Höfundur hefur áður
ritað um stéttir og samfélag á 19.
öld og má þvi líta á ritgerð þessa
sem viðauka við fyrri rit og rann-
sóknir. Kveðst höfundur einkum
byggja á prentuðum dómum frá
æðri dómstigum og óprentuðum
dagbókum frá lægri dómstigum.
Leitast hann við að skyggna við-
fangsefnið út frá tveim sjónar-
homum: Annars vegar laganna
bókstaf, hins vegar aðhaldi því
sem almenningsálitið veitti þegn-
unum. Gísli Ágúst ber saman rétt-
arfar hér og erlendis á sama tíma-
bili, og tekur þá einkum Norður-
Svíþjóð til samanburðar. Ennfrem-
ur rekur hann sig eftir samþætt-
ingu réttarfars annars vegar og
þjóðfélagsgerðar hins vegar, bend-
ir á að hér hafi verið svo til hrein-
ræktað bændaþjóðfélag og getur
sér til að hvaða leyti réttarfarið
EIGNAMIÐLUNIN
Sínii 67-90-90 - Síðumúla 21
Hávallagata

»•" ; 4
t; U‘ v ; Á
,y , æu'Sijf ... ,/■
S‘2k....
Til sölu vandað parhús sem er tvær hæðir og kjallari.
Húsið er um 150 fm. í húsinu eru m.a. 4-5 herb., saml.
stofur og fleira. í kjallara er rúmg. herb. með eldhúsað-
stöðu. Góð lóð. Verð 13,0 millj. Eftirsóttur staður. 1267.
-Ábyrg þjónusta í áratugi. ^
Sirvil 67-90 90 SIÐUMÚLA 21
Sverrir Kristinsson, sölustjóri ■ Þorleifur Cuðmundsson, siiluni.
Þórólfur Halldórsson, lögfr. • Cuðniundur Sifíurjónsson, löfrfr.
kunni að_ hafa lagað sig eftir því.
Gísli Ágúst minnir á að þegar
á 18. öld hafi verið tekið að milda
refsingar og enn frekar er á 19.
öldina leið. Vaxandi lýðhyggja
færði þá með sér nokkurn jöfnuð
en jafnframt kröfur um víðtækara
frelsi. Kosningaréttur, sem var þó
hvergi nærri almennur, hlýtur þá
að hafa haft sín áhrif á almenna
réttarvitund og hefði höfundur
gjarnan mátt hyggja betur að þeim
þætti málanna. Hins vegar bendir
hann réttilega á félagsleg áhrif
þéttbýlismyndunar á síðustu ára-
tugum aldarinnar. En í þéttbýlinu
voru teknir upp nýir lifnaðarhætt-
ir og með þeim fylgdu nýjar teg-
undir brota sem löggjafar- og
dómsvaldið þurfti þá að fást við.
Gagngerðust var að sjálfsögðu
sú réttarfarsbótin er líkamlegar
refsingar lögðust af, þar með talin
dauðarefsing. Erfitt er að kanna
nú að hve miklu leyti almennings-
álitið studdi þær breytingar. Að
rannsaka slíkt löngu eftir á er
hægara sagt en gert. Gísli Ágúst
telur með réttu að bændur og
Gísli Ágúst Gunnlaugsson
búalið hafi ýfst við lausamennsku
þeirri sem þéttbýlismyndunin
hafði í för með sér, og kunni við-
horf þeirra til refsinga að hafa
mótast að einhveiju leyti af því.
En það var ekki almenningsálitið
heldur löggjafinn sem tók af ska-
rið og dró úr refsingum, og þá
eftir fordæmi frá öðrum þjóðum.
Ekki leikur vafi á að lífshættir
breyttust mjög frá upphafi til loka
19. aldar, og þar með hugsunar-
hátturinn. Kom þar æðimargt til.
»Á síðari hluta 19. aldar varð olíu-
lampinn algengur á heimilum í
norðanverðri álfunni og olli meiri
byltingu en flesta grunar nú á tím-
um,« segir Gísli Agúst. Ef til vill
kann einhverjum að sýnast sem
slíkt komi réttarfari og réttarvit-
und lítið við. Víst er þó að breyt-
ing á einu sviði samfélagsins leið-
ir oft til breytinga á öðrum. Með
stórbættri lýsingu og mörgum
smáherbergjum í stað einnar bað-
stofu tók hver og einn að velja sér
lesefni í samræmi við eiginn
smekk og löngun. Húsbóndinn réð
ekki lengur hvað lesið var og gat
þá ekki með sama hætti og áður
ráðið skoðunum síns fólks. Skert-
ist þá áhrifavald hans yfír hjúum
sínum og börnum, og þar með
hliðsjón réttarfarsins af hinu forna
húsbóndavaldi.
Einu varð þó lítt hnikað þótt
annað breyttist á landi hér. ís-
lenskt samfélag hélt áfram að
vera fámennt og byggðin stijál.
Og í fámenninu fylgdist fólk
grannt hvað með öðru. Menn
höfðu auga með ferðum nágrann-
ans, vissu hvað hann átti í fórum
Jaðarmeiming er
meginmenning
Bókmenntir
Irigi Bogi Bogason
Þorvarður Hjáimarsson: Útjaðr-
ar og meginlönd (168 bls.). MM
1990.
Þetta er þriðja bók Þorvarðar
Hjálmarssonar. Áður hafa komið
út Hellirinn (1986) og Háski og
skuld (1989). Allar geyma bæk-
urnar blöndu af lausu máli og
bundnu, á skiptast Ijóð (sum
prósaísk) og ljóðrænn prósi.
Þessi bók er að mestu bundin
reynslu höfundar af Rússlandsför
1989. Pétursborg og Kiijálaeiðið
eru landfræðilegur vettvangur, í
forgrunni standa skáld sem áttu
heima á þessum undarlegu menn-
ingarmærum.
Bókin skiptist í 5 hluta: Sumar-
dagur á Kiijálaeiði, Landið sem
ekki er til, Brú yfir Nevu, Brýrnar
í Leníngrad. Seinasti hlutinn,
Margir menn og einn, stendur
dálítið á ská við annað efni bókar-
innar. Þar eru ljóð um og eftir
portúgalska skáldið Femando
Pessoa.
Stéttarsamband bænda:
Ekki verði hvikað frá fyrir-
vörum í samningum EES
STÉTTARSAMBAND bænda
hefur sent Davíð Oddssyni for-
sætisráðherra bréf, þar sem af-
staða Stéttarsambandsins varð-
andi þá fyrirvara sem setja þurfi
af hálfu íslands í samningavið-
ræðum um fyrirhugað Evrópskt
efnahagssvæði er ítrekuð. Legg-
ur Stéttarsambandið áhersiu á
að ekki verði hvikað frá þessum
fyrirvörum á lokastigi samninga-
viðræðnanna.
Stéttarsamband bænda ieggur í
fyrsta lagi áherslu á að tryggt verði
að erlendir aðilar nái ekki eignar-
haldi á auðlindum landsins, fiski-
miðum, landi (bújörðum) og orku-
lindum. I öðru lagi að strangt eftir-
lit verði haft með þekkingu og
hæfni þeirra sjálfstæðu aðila sem
kunna að fá heimild til starfa hér
á landi, og í þriðja lagi að hvergi
verði slakað á banni við innflutningi
á hráu kjöti og lifandi dýrum. Þá
verði ekki gerðar minni kröfur til
matvara sem fluttar eru til landsins
en innlendra vara varðandi aðbúnað
á framleiðslustigi, sem og notkun
lyfja og eiturefna, og jafnframt að
tryggt verði með töku jöfnunar-
gjalda að samkeppni við innflutning
verði fyrst og fremst á grundvelli
gæða.
Þorvarður Hjálmarsson
í bókinni eru nokkrar þýðingar
á ljóðum eins merkasta módernista
norrænnar ljóðagerðar, Edith Söd-
ergran. Hún tilheyrði hópi svo-
nefndra finnsk-sænskra- skálda.
(Aðrir voru t.d. Elmar Diktonius
og Gunnar Björling.) Eitt frægasta
og magnaðasta Ijóð hennar er
Landið sem ekki er til. Fyrsta er-
indið hljóðar svo í þýðingu Þor-
varðar:
Ég þrái landið sera ekki er til,
veröldin sem er, heillar mig ekki.
Ofið silfurlitum segir mánaskinið mér
frá landinu sem ekki er til.
Landinu þar sem óskir okkar rætast
á undursamlegan hátt,
landinu þar sem fjötrar manneskjunnar
bresta;
landinu þar sem við laugum sár enni okkar
uppúr mánadögg.
Villuráf var líf mitt.
En eitt hef ég fundið og til einnar umbunar
hefur önn rnín sannariega unnið,
leiðarinnar til landsins sem^ekki er til.
Greinar bókarinnar eru flestar
um undirokuð skáld. Meðal þeirra