Morgunblaðið - 21.06.1991, Blaðsíða 1

64 SIÐUR B/C/D
ovoiunWííÍHÍi
STOFNAÐ 1913
137. tbl. 79. árg.
FOSTUDAGUR 21. JUNI 1991
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Utanríkisráðherrafundur RÖSE;
Ihlutun í innan-
landsátök leyfð
Utanríkisráðherrar ríkjanna 35, sem aðild eiga að Ráðstefnunni um
öryggi og samvinnu í Evrópu (RÖSE), samþykktu í gær ákvæði um
sérstaka neyðaráætlun sem beita má til að draga úr spennuástandi og
koma í veg fyrir að vopnuð átök bijótist út í álfunni. Er hún talin
mikilvægt skref í þá átt að tryggja öryggi fyrrum kommúnistaríkja í
Austur-Evrópu og ætti að koma í veg fýrir að þjóðernisólga þar þróist
í opið stríð.
Ráðherrarnir samþykktu að efna
yrði til neyðarfundar um stjórnmála-
deilur og þjóðernisólgu í einhveiju
aðildarríkja RÖSE færu 13 ríki fram
á það og byðust til að miðla málum
til þess að koma í veg fyrir að jafn-
vægi og öryggi yrði ógnað. Halda
yrði fundinn í mesta lagi tveimur til
Frakkland:
Hávaði o g
ólykt af inn-
flyljendum
-segir Jacques
Chirac, fyrrverandi
f or sætisráðherra
París. Reuter.
JACQUES Chirac, leiðtogi
franskra gaullista og fyrrver-
andi forsætisráðherra, hefur
komið af stað tilfinningaríkum
umræðum um sambúð kyn-
þátta í Frakklandi. í ræðu í
Orleans á miðvikudagskvöld
talaði Chirac um „hávaðann og
ólyktina" af afrískum og
arabískum innflytjendum.
Chirae sagði í ræðu sinni að
tímabært væri að heíja umræðu
um það hvort rétt væri að útlend-
ingar nytu góðs af frönsku vel-
ferðarkerfí en legðu sjálfir ekkert
af mörkum. „Franski verkamað-
urinn sér í stigaganginum í blokk-
inni sinni fjölskylduföður með
fjórar eiginkonur, tvo tugi barna
og 50.000 franka mánaðarlaun
frá ríkinu (rúmlega 500.000 ÍSK)
án þess auðvitað að vinna hand-
tak,“ sagði Chirac. „Þegar við
bætist hávaðinn og ólyktin um-
tumast verkamaðurinn." Chirac
sagði að orð sín bæru ekki vott
um kynþáttafordóma en Frakkar
hefðu fengið of marga innflytj-
endur. „Það er löngu tímabært
að við hefjum nauðsynlega um-
ræðu um hvort það sé eðlilegt
að útlendingar njóti góðs af sam-
stöðu þjóðarinnar sem þeir hafa
ekki átt þátt í að byggja upp, því
þeir greiða enga skatta.“
Michel Poniatowski, fyrrum
innanríkisráðherra, sagðist í gær
reiðubúinn að ganga lengra en
J.ean-Marie Le Pen, formaður
Þjóðfylkingarinnar, sem barist
hefur gegn innflytjendum. Pon-
iatowski sagði innflytjendurna
frá N-Afríku að stórum hluta
glæpamenn. Það hefðu verið mis-
tök að leyfa ættingjum allra inn-
flytjenda að koma til Frakklands.
I Afríku væri fjölkvæni við lýði,
fjölskyldur stórar og því væri
hvert einstakt innflytjendaleyfi
eins og „sogdæluleiðsla“ frá
Afríku til Frakklands.
þremur dögum eftir að ósk af því
tagi kæmi fram. Áður þurftu öll ríkin
35 að samþykkja fundi af þessu tagi.
Til deilna kom á lokuðum fundi
milli Sovétmanna og fulltrúa nokk-
urra vestrænna ríkja um málefni
Eystrasaltsríkjanna. Uffe Elle-
mann-Jensen, utanríkisráðherra
Danmerkur, hóf umræðuna og skor-
aði á Sovétmenn að koma til móts
við óskir þjóða Eystrasaltsríkjanna
með því að hefja samningaviðræður
um sjálfstæði þeirra. Heimildarmenn
sögðu að James Baker, utanríkisráð-
' herra Bandaríkjanna, hefði verið
meðal þeirra sem tóku undir sjón-
armið Ellemann-Jensens á fundinum.
Júlí Kvítsínskíj, aðstoðarutanríkis-
ráðherra Sovétríkjanna, hefði svarað
því til að hér væri um að ræða sov-
éskt innanríkismál er ætti því ekki
erindi inn á fundi RÖSE.
Berlín verður
höfuðborg
Þýskalands
Samþykkt var í neðri deild þýska
þingsins í gær eftir ellefu stunda
langar og tilfinningaþrungnar
umræður með 337 atkvæðum
gegn 320 að Berlín yrði á ný höf-
uðborg og stjórnaraðsetur Þýska-
lands. Þingið, ríkisstjórn og for-
seti munu því flytja frá núverandi
höfuðborg, Bonn við ána Rín.
Gert er ráð fyrir að umskiptin
taki allt að 12 ár og kosti millj-
arða marka. Fagnaðarlæti hófust
á götum Berlínar er tíðindin
spurðust, fólk veifaði fánum og
myndum af tákni borgarinnar,
birninum. í Bonn óttast margir
efnahagserfiðleika þar sem
stjórnsýsla hefur verið aðaltekju-
lind hennar. Afstaða manna tit
höfuðborgarvalsins hefur ekki
fylgt flokkslínum og t.d. voru
bæði núverandi kanslari, kristilegi
demókratinn Helmut Kohl, og
jafnaðannaðurinn Willy Brandt,
er var kanslari á áttunda áratugn-
um og lengi borgarstjóri Vestur-
Berlínar, hlynntir því að Berlín
yrði fyrir valinu. Kohl sagði í
gærkvöldi ástæðulaust að efna til
fagnaðarláta en ákvörðunin hefði
verið rétt og „mikilvæg fyrir
framtíð Þýskalands".
Gorbatsjov boðar breytta stefnu í efnahagsmálum:
Segir harðlínumeim ekki í
tengslum við veruleikann
Moskvu, Washington. Reuter.
MÍKHAÍL Gorbatsjov Sovétforseti veittist í gær harkalega að
harðlínumönnum kommúnistaflokksins sem lagst hafa gegn mark-
aðsbúskap í Sovétríkjunum. Leiðtoginn sagði þá ekki lengur vera
í tengslum við raunveruleikann, að sögn TASS-fréttastofunnar
sovésku.
TASS sagði að Gorbatsjov hefði
tjáð Jacques Delors, forseta fram-
kvæmdastjórnar Evrópubanda-
lagsins (EB), á fundi þeirra i
Moskvu að hann hefði einsett sér
að hrinda í framkvæmd víðtækum
umbótum í átt til frjáls markaðs-
búskapar.
í viðræðunum við Delors vék
Gorbatsjov að tilraunum harðlínu-
manna til að takmarka völd forset-
ans og andstöðu þeirra við efna-
hagsumbætur hans. „Nú, þegar
afgerandi breytingar eru að hefj-
ast, á sér stað herútboð meðal
andstæðinga þeirra. Þar á meðal
eru öfl í þinginu. Fyrir fylkingunni
fara sveitir íhaldsmanna, sem geta
ekki gert sér grein fyrir raunveru-
leikanum. Þeir halda að rikið sé á
leið inn í kapítalíska ánauð og
glötun,“ hefur TASS eftir Gorb-
atsjov.
Ummæli Gorbatsjovs eru sögð
til marks um breytta stefnu forset-
ans í átt til róttækra umbóta og
viðskilnað við íhaldsöflin, en hann
virtist hafa ákveðið að halla sér
meira að þeim fyrir aðeins nokkr-
um mánuðum. Seint á síðasta ári
ýtti hann tii hliðar róttækri áætlun
um endurreisn á 500 dögum sem
hann hafði áður Iýst stuðningi við
ásamt Borís Jeltsin Rússlandsfor-
seta.
Gorbatsjov og leiðtogar níu Sov-
étlýðvelda hafa fagnað nýrri, sjö
ára áætlun hagfræðingsins
Grígoríjs Javlínskíjs um efnahags-
lega endurreisn í Sovétrikjunum,
sem samin var með aðstoð sér-
fræðinga við Harvard-háskólanna
í Bandaríkjunum. Valentín Pavlov,
forsætisráðherra Sovétríkjanna,
og Vladímír Stsjerbakov, aðstoð-
arráðherra hans, hafa á hinn bóg-
inn gagnrýnt áætlunina á þingi
og sagt, hana einskis virði.
Jeltsín, sem staddur er í Banda-
ríkjunum, ræddi í gær við Bush
forseta er óskaði honum til ham-
ingju með að vera „fyrsti lýðræðis-
lega kjörni leiðtoginn i þúsund ára
langri og glæsilegri sögu Rúss-
lands.“ Bush sagði stuðning
Jeltsíns við lýðræði og markaðsbú-
skap gefa vonir um betri tíma og
Bandaríkjamenn hlökkuðu til að
eiga samstarf við hann. Banda-
ríkjaforseti fór mörgum og lofsam-
legum orðum um Gorbatsjov, sagði
stefnu Sovétleiðtogans hafa gert
kleift að binda enda á kalda stríðið
og allt yrði gert til að hafa fram-
Reuter
George Bush Bandaríkjaforseti réttir Borís Jeltsín Rússlandsforseta
hönd sína á sameiginlegum blaðamannafundi þeirra í Hvíta húsinu
í gær.
vegis gott samband við Sovét-
stjórnina. Jeltsín hefur sent so-
véskum harðlínumönnum tóninn í
ferð sinni og segist munu beijast
af alefli gegn tilraunum þeirra til
að veikja stöðu Gorbatsjovs. „Ég
er forseti Rússlands, þar sem búa
70% Sovétmanna, og það verður
að taka tillit til afstöðu þeirra,“
sagði Jeltsín eftir fund með Dick
Cheney, varnarmálaráðherra
Bandaríkjanna, í Washington.
Hann spáði því að harðlínumönn-
um myndi ekki takast að klekkja
á Gorbatsjov.
í ræðu sem Jeltsín hélt í fyrra-
dag hjá Lýðræðismiðstöðinni,
samtökum áhrifamikilla þing-
manna og forystumanna í banda-
rísku viðskiptalífi, sagðist Rúss-
landsforseti styðja sjálfstæðiskröf-
ur Eystrasaltsríkjanna þriggja.
Utilokað væri að koma til fram-
búðar í veg fyrir að sum lýðveldin
yfirgæfu Sovétríkin. Sömuleiðis
gaf hann til kynna að rússneska
lýðveldið legðist gegn efnahagsað-
stoð við Kúbu.