Morgunblaðið - 27.07.1991, Blaðsíða 2

2 B
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 27. JÚLÍ 1991
Einráður athafnamaður
Ekki er heldur vafí á því að með
tilkomu Söngskólans hafa miklu
fleiri en áður fengið tækifæri til að
stunda söngnám en ella. Frá því
1973 hafa að sögn Garðars um eitt
þúsund einstaklingar stundað nám
við skólann um lengri eða skemmri
tíma, á hveiju ári eru nemendur
um 150 og frá upphafi hafa 84 lok-
ið 7. stigi, um 20 hafa lokið söng-
kennaranámi og 5 hafa útskrifast
sem einsöngvarar. Þessar tölur
segja ekki alla söguna því allur sá
fjöldi sem stundað hefur söngnám
við Söngskólann hefur m.a. skilað
sér inn í kórana og vafalaust er þar
komin ein ástæðan fyrir sífellt
öflugra starfi á þeim vettvangi og
auknum gæðum kóranna og kröfum
sem til þeirra eru gerðar.
Það má lengi velta því fyrir sér
hvar íslensk sönglist væri stödd ef
eldhuginn og athafnamaðurinn
Garðar Cortes hefði ekki tekið til
hendinni og framkvæmt áhugamál
sín. Oft í óþökk þeirra sem vildu
heldur sjá sjálfa sig í sama hlut-
verki og einnig vegna þess að marg-
ir líta það hornauga að Garðar hef-
ur ekki þrætt viðtekna refilstigu
um stjórnkerfíð, ekki gengið með
bænarsvip milli pólitíkusa og kynnt
hugmyndir, né hefur hann hirt um
að „sósíalísera“ með áhrifamönnum
— hann viðurkennir að þetta sé
galli, kannski hefði ýmislegt gengið
fyrr og betur ef svo hefði verið —
hann hefur einfaldlega framkvæmt
og komið hlutunum á þann skrið
að ekki var hægt að horfa framhjá
þeim lengur.
Líkt og títt er um marga lista-
menn er Garðar oft sagður egóisti
og vinir hans telja það einmitt hans
stærsta kost um leið og andstæð-
ingar hans fínna það honum helst
til foráttu. Það þýðir reyndar ekki
að spyija Garðar um andstæðinga
hans og biðja hann að ræða þá
„staðreynd" að hann sé umdeildur.
Hann kannast ekki við andstæðinga
sína, segist ekki vita hveijir „þeir“
séu, — „hveijir eru þessir ÞEIR sem
allir eru alltaf að tala um?“ spyr
hann á móti. „Ég hef aldrei hitt
þá. Og hvað segirðu, er ég umdeild-
ur?“ Og svo skellihlær hann og virð-
ist standa nákvæmlega á sama.
Kannski er það einmitt þess vegna
Bestu
listamennimir...
tækifærum
„Það á enginn rétt
á neinu í listum af
þeirri einu ástæðu
að hans tími sé kom-
inn,“ segir Garðar
ákveðinn. „Listamenn fá tækifæri
útá hæfileika sína og ekkert annað.
Ég hef verið í þeirri stöðu að velja
listamenn til starfa hér í óperunni.
Ég reyni að velja besta fólkið, það
sem ég tel hæfast til að syngja,
stjórna og kenna af þeim sem völ
er á. En ég viðurkenni það fúslega
að ég hef mína skoðun, mitt persón-
ulega mat, og það kann að vera
að einhveijir séu ekki alltaf sam-
mála mati mínu. En það verður að
hafa það, því ég er í þessari stöðu
en ekki „þeir“.“
— Trúirðu því að sú niðurstaða
verði alltaf ofaná að þeir sem séu
Fagmennska eða
— En ræður fag-
mennskan alltaf ferð-
inni? Er ekki hætta á
því í okkar litla sam-
félagi að fagmenn-
skan verði blandin
kunningja- og vina-
tengslum?
„Það getur vel ver-
ið. En ég held að það
sé ekkert meira hérna
en annars staðar. Og
þetta er á vissan hátt
eðlilegt. Maður vinn-
ur með einhveijum,
metur hann sem lista-
mann og manneskju
og leitar því eðlilega
til hans aftur þegar
að næsta verkefni
kemur. Þetta stafar
m.a. af því að vinnan
snýst að svo miklu
leyti um samvinnu.
Þetta gerist alls staðar í leikhús-
heiminum af þessari sömu ástæðu.
Ef þú veist af einhveiju góðu, þekk-
ir það, þá leitarðu eftir því aftur.
Svo það er ekki hægt að ásaka
stjórnendur fyrir að sækjast eftir
sömu kröftunum aftur og aftur,
jafnvel þó þeir séu orðnir kunningj-
ar eða vinir manns. Svo framarlega
sem þetta er gert af einlægni og
heiðarleika, og kunningsskapur er
ekki tekinn fram yfir hæfíleika ann-
ars staðar, þá er óhjákvæmilegt að
listamenn þekkist og viti af hver
öðrum. En þetta er svo hægt að
kalla ýmsum nöfnum einsog við
sem hann hefur náð
markmiðum sínum.
Hann sér ekki and-
stæðinga sína, sér
ekki hindranimar,
vex ekkert í augum,
hrífur fólk með sér
og gerir að dyggum
stuðningsmönnum
og aðrir, „þeir“, sitja
eftir utan þeirrar
slóðar sem hann ryð-
ur og vildu kannski
helst fá að vera með
og minna sífellt á að
nú sé komið að þeim,
þeirra tími sé kom-
inn, þeir séu búnir
að bíða nógu lengi.
Biðin eftir
bestir á hveijum tíma fái tækifærin?
„Ég sé ekki betur. Ef ég lít yfír
farinn veg þá hef ég alltaf valið
það besta eftir því sem ég hef haft
vit á og kunnáttu til að meta. Ég
hef aldrei skilið eftir neina betri
nema mér hafí hreint og beint yfír-
sést. En ég geri líka það sem ég
veit að allir leikhússtjórar gera.
Þegar þeir eru komnir með lista-
menn inn í húsið til sín sem þeir
vita að er fullkomlega óhætt að
veðja á, eru „the sure thing“, þá
hendi ég þeim ekki út til að gera
tilraun með einhveija aðra sem
ekki eru jafn öruggir."
klíkuskapur
þekkjum, t.d. klíkuskap og kunn-
ingsskap."
— Hvarflar stundum að þér að
sá afrakstur sem Söngskólinn hefur
skilað hafí komið aftan að þér? Að
söngvararnir séu orðnir of margir
miðað við fjölda tækifæra?
„Nei, alls ekki. Það eru svo marg-
ir sem hafa þessa köllun og þrá að
verða söngvarar. Þeir leita þess
vegna eftir því að fá kennslu og
segja: Gerðu mig að söngvara. En
það eru bara örfáir útvaldir. Allir
geta lært að syngja. Mjög margir
geta lært að syngja þokkalega og
stór hópur getur lært að syngja vel
og nýtist því ágætlega í kóra og
minni hlutverk í óperum, en það
eru aðeins örfáir sem eru útvaldir
til þess að syngja aðalhlutverk í
óperum. Þó við leggjum saman
Söngskólann og söngdeildir allra
tónlistarskólanna þá er langt frá
því að við sköpum ástand sem ekki
verður ráðið við.
Margir þeirra sem koma úr
söngnámi hafa hins þannig mat á
sjálfum sér að það er ekki í sam-
ræmi við þær kröfur sem óperur,
sinfóníuhljómsveitir og aðrir gera
til einsöngvara. Auðvitað eru mjög
margir sem halda að þeir séu færir
um að gera hlutina og ég í hlut-
verki óperustjóra verð að grann-
skoða hug minn gagnvart og taka
ákvörðun af eða á. Slíkur dómur
getur verið mjög harður fýrir við-
komandi. Ég geng ekki upp að hon-
um og segi: Þú ert ekki nógu góð-
ur. En það felur kannski það í sér
að hann fái aldrei aðalhlutverk við
óperuna þó hann geti verið mjög
góður í allan annan söng í óperu.
Auðvitað getur mér skjátlast en
þannig er það til komið að margir
gráta þá staðreynd að hafa ekki
fengið stóru tækifærin og náð settu
takmarki. Sumir eiga auðvitað
framtíðina fyrir sér og ef þeir eru
ungir og halda áfram námi, þá eru
allar líkur á því að þeir fái tækifær-
in seinna eins og fjölmörg dæmi
sanna.“
Að fara eða vera
— En helst okkur á bestu söngv-
urunum? Fara þeir ekki allir utan
þar sem tilboðin eru stærri og glæsi-
legri.
„Nei, okkur helst ekki á öllum.
LJOSMYNDIR
Börkur Arnarson opnaði í gær
sýningu á verkum sínum í
listhúsinu Nýhöfn í Hafnarstræti,
sýningu sem hann kallar einfald-
lega Ljósmyndir. Börkur útskrif-
aðist nýverið með BA-gráðu í ljós-
myndun frá London College of
Printing, en áður starfaði hann
um skeið sem ljósmyndari við
Morgunblaðið. Myndirnar á sýn-
ingunni eru unnar á fjölbreytilegri
hátt en fólk hér á að venjast með
ljósmyndir; þannig notast Börkur
nokkuð við grafíktækni og nær
fram mismunandi áferð með því
að nota fjölbreytileg efni, en segir
samt að þetta séu bara ljósmynd-
ir; myndir sem verða til þegar Ijós
fellur á silfur fílmunnar.
„Allt eru þetta myndir frá síð-
asta vetri,“ segir Börkur; „ein-
hverskonar rannsóknir á því sem
mig langar að gera. Myndirnar
sjálfar eru engar tilraunir, en ég
reyni ýmislegt við vinnslu þeirra.
Barkar
Arnarsonar
í Nýhöfn
Þá er einn hluti sýningar-
innar útskriftarverkefni
mitt frá í vor. Þetta eru í
raun fímm mismunandi
verk, eða seríur, og ég
hengi þau upp þannig að
hvert og eitt fái notið sín.
Kannski er ákveðin hefð
fyrir því að í galleríum eigi
að fýlla veggina, en heild-
arsvipurinn skiptir máli og
því þarf að vinna með rý-
mið.“
— Þú beitir hugmynda-
fluginu óspart á myndim-
ar.
„Að sjálfsögðu. Engin
myndanna er skyndimynd
eða augnabliksmynd eins
og fólk þekkir best, þær
eru ekki teknar af ein-
hveiju sem er til staðar í um-
hverfi okkar. Ég stilli myndefninu
upp og set það saman, það er
minn tilbúningur og ég tek síðan
Morgunblaðið/Einar Falur
mynd og kem því fýrir á
filmunni.“
„Þetta er þá ekki ljós-
myndun í þessum venju-
lega skilningi?
„Fólk sér ljósmyndir í
hveiju horni: í Mogganum,
á strætisvögnum, á
komflexpökkum, og er svo
vant því að stundum
gleymisý að það era ljós-
myndir. I rauninni era mín-
ar myndir ljósmyndir rétt
eins og það, enda kalla ég
sýninguna bara Ljósmynd-
ir. En ég er klár á því að
mörgum þeim sem kall-
amá„hefðbundna“ ljós-
myndara, þykir lítið til um
það þegar farið er að
brengla klassískar aðferðir
við vinnslu á myndum. Ég stækka
þannig meðal annars á málma og
plast, vinn með myndir á Machint-
osh tölvu, og eyðilegg aðrar mynd-
ir að vissu leyti. Kannski er í mér
löngun til að sýna að það er hægt
að gera ákaflega margt með ljós-
myndun.“
— Nú hefur lengi verið deilt um
það hvort ljósmyndun sé list, hver
er þín skoðun á því?
Börkur segist ekki viss um hvort
hann eigi að blanda sér í þá um-
ræðu, þetta sé skilgreiningaratr-
iði, þótt hann vilji meina að ljós-
myndun sé ekki list. „Þetta er svo
gríðarlega umfangsmikið svið, all-
ir taka myndir, allt er það ljós-
myndun og engin leið að kalla það
allt saman list.
En þetta getur líka verið ákveð-
in feimni við að kalla sig lista-
mann“, bætir hann við og brosir.
„Ljósmyndarinn getur þó verið
skapandi, rétt eins og listamaður-
inn, en kokkurinn vinnur líka
skapandi starf, hann setur sitt
verk bara ekki í ramma, heldur á
disk.“