Morgunblaðið - 29.12.1991, Qupperneq 7

Það var meö hinu kunna danska
lagi, þtjú möstur og 100 hestafla
mótor ... Strandið var 13. desember
kl. 8 að morgni. Eftir að ég hafði
athugað allt og ekkert fundið sem
vísað gæti á mennina stigum við á
hestana og hófum leit. Þar sem
dimmt var orðið var mjög erfitt að
sjá fótspor í sandinum, enda fokið
í þau að einhveiju leyti.“ Þeim tókst
um síðir að rekja slóðina og komu
loks að bæ þar sem Danirnir sjö
voru rennvotir og uppgefnir. „Eg
var búinn að fá nóg og skildi ekk-
ert í hvernig íslendingarnir gætu
ratað í þessu kolamyrkri. Ég bara
húkti í hnakknum. Fögur sjón hefur
það verið, en sem betur fer sá hana
enginn í myrkrinu ... Læknirinn frá
Kirkjubæjarklaustri sagði að við
flest strönd á þessum árstíma fær-
ust áhafnir skipanna eða fyndust
uppgefnar, og menn þá oft kalnir
á limum. En nú hefðu allir sloppið
lifandi, a.m.k. ennþá, en löng ferð
væri fyrir höndum ... Við komumst
að því hve miklir erfiðleikar biðu
okkar. Einnig fengum við að vita
að vjð ættum ekki að taka neitt
með okkur af því litla sem okkur
hafði tekist að bjarga. 'Dapurlegra
er að sjá Mörthu dag frá degi. Saltf-
armurinn í skipsskrokknum hefur
leystst upp, skipið er dældað utan
og að hluta brotið. Leiðsögumaður
okkar, sem er víst aðalmaðurinn á
þessu svæði, hefur á 15 árum séð
12 skipsströnd á 25 kílómetra kafla
og tekið að sér leiðsögn meðal
þeirra sem bjargast hafa.“
í dagbókinni er dulítið gaman
að sjá viðhorf þessara tveggja
áhafna til íslendinga og kurrinn
þeirra á milli. Hinn 18. desember
skrifar Silck: „Getum ekki farið á
strandstað vegna hríðar. Danski
skipstjórinn heimsótti okkur ásamt
vélarmönnum. Hin illgjarna gleði
veitir alltaf mesta ánægju; Daninn
gladdist yfir því að þýskt skip stæði
þarna og við yfir óförum þess
danska." Og 20. desember þegar
hann segir frá því að danski skip-
stjórinn hafi farið með þeim að
Mörthu yfir illa heldan ís og síðan
að bækistöð þeirra: „Ég held við
höfum ekki hlegið meira í annan
tíma en í þessari ferð. Það var ekki
hægt annað en að hlæja að hinni
vagandi mannveru, með stífan hatt
sem var þarna eins og hrúga á
hestinum. Því miður fór þetta ekki
nógu vel því Daninn sýndi sitt rétta
innræti í vímunni. Þjóðverjahatur
braust fram. Meðal íslendinga.kom
hann einnig óorði á þjóð sína. Til
að forðast meiri vandræði drösluðu
íslendingarnir honum á sinn stað.
Vonandi að blóð hans hafi eitthvað
kælst á hinni köldu vetrarnótt."
Þegar þeir eru komnir til Reykjavík-
ur kemur áhöfnin af danska skipinu
þangað 1. janúar. „Við spurðum þá
um ferð þeirra. Við komumst að
því að þeir hefðu ekki fengið eins
góðar móttökur og við; þeir voru
mjög óánægðir yfir Íslendingum.
Þetta er merki um að íslendingar
séu mjög hlynntir Þjóðveijum. Þetta
merkjum við einnig hér í bænum.
Menn buðu okkur til sín þó föt
okkar væru ekki upp á það besta.“
í fyrsta áfangastaðnum á leið til
Reykjavíkur var skipbrotsmönnum
komið fyrir í skóla. „I þessum skóla
hélt kennarinn, sem fór með okkur
til Reykjavíkur, ræðu um hið „nýja
Þýskaland". Af orðum hans mátti
skilja að íslendingar væru mjög
vinsamlegir í garð Þjóðveija. Þetta
fólk vildi allt fyrir okkur gera til
að gera okkur lífið sem bærilegast."
Yfir fljót og klungur
Hinn 23. desember skrifar stýri-
maðurinn: „í morgunsárið yfirgáf-
um við Strönd, vel búnir með 30
hesta og 6 íslendinga, og héldum
til Víkur. Erfitt var fyrir alla að
kveðja en eftir þijú húrrahróp var
riðið af stað. Kl. 10.50 komum við
að fyrsta'fljótinu við Mýrnatanga.
Með því að áin var ísi lögð að hluta
þurfti fyrst að leita að besta stað.
Þetta var hættulegt en þó ekki það
versta. Yfir þijú breið fljót var að
fara þar til komið var á áfanga-
stað. Þar sem straumurinn var
mestur (4-5 sjómílur) var ekki liægt
að fara á ís. Én rekís fór af miklum
þunga á menn og dýr. Ekki er
hægt að lýsa með orðum með hvílík-
MORGUNBLAÐlÐ SUNNUDAGUR 29. DÉSEMBER 1991
B
7
um krafti Íslendingarnir börðust við
þessi náttúruöfl. Þar sem hætta
ógnar mönnum og skepnum að
sökkva eða vera hrifinn burt með
straumnum koma þeir óðara á vett-
vang til björgunar. í þessum mikla
kulda halda þeir ferðinni áfram
þrátt fyrir bleytuna á búnaði og lík-
ama, sem síðar líkist ísköggli. Þeg-
ar aftur er riðið yfir snjóbreiðu sést
blóðug slóð hestanna sem orðið
hafa fyrir ísrekinu. Einnig þeir líkj-
ast hreyfanlegum ísklumpi og það
er eins og kristallar hangi á þeim
og það glamrar í öllu saman.“ Þeir
koma að Heijólfstað, heimili Jó-
hannesar leiðsögumanns þeirra.
„Einnig hér hafði húsfreyjan undir-
búið allt eins og best varð á kosið.
Við fengum strax heitt kaffi og
kökur og um kvöldið fengum við
lambakjöt, súpu og rófur."
Þannig halda þessir óhestvönu
sjómenn áfram dag eftir dag, yfir
2-3 fljót á dag og annað slagið
verða þeir að ganga með hestunum
til að forðast kal. „Fram að þessu
hefur alit gengið vel ef undan eru
skilin smáslys % hestum og mönn-
um, sum spaugileg." í Vík er þeim
tekið mjög vel, nú eru rúmin nógu
löng til þess að þeir geti teygt úr
sér. Þarna er þeim boðið í jóla-
veislu. „Þetta er rúmgott hús. Senn-
ilega er húsbóndinn hér ríkasti
maðurinn í plássinu. Samt er ekki
ofn í neinu herbergi, bara í kirkj-
unni... Heimasætan og vinnustúlk-
urnar syngja Heims um ból. Þær
sungu og gengu kringum upplýst
jólatréð alveg eins og börnin heima
hjá okkur ... Jólatéð minnti mig á
tíma minn á seglskipum. Kústskaft
með áfestum prikum sem áttu að
vera greinarnar, grænmáluð og með
einhveiju laufi. Það var íslenska
jólatréð og einnig jólatré sjómanns-
ins ... Þegar kertin á jólatrénu voru
brunnin var útdeilt sælgæti, kökum
og sveskjum. Ég gæti trúað að
enginn okkar hefði haft á móti ein-
um sterkum í þessum kulda en því
miður er áfengisbann hér á íslandi.
Gott fyrir okkar venslafólk í Þýska-
landi." Næstu daga er mikill vind-
ur, nálgast stórviðri með snjókomu
svo þeir eiga erfitt með að-sitja á
hestunum. „Nokkrum var hreinlega
feykt af baki og lágu undir hestun-
um. En hestarnir tóku þessu með
jafnaðargeði; þeir litu á.mann eins
og þeir vildu segja. „Þetta er ekki
þinn staður. Við gengum nú iangar
leiðir og renndum okkur að hluta á
okkar auma rassi. Sá sem ekki
gerði það fór á nefið og ekki var
það betra því gijót var fyrir. En
við svitnuðum og það gat haft kvef
í för með sér ... Klukkan 5 komum
við í Mýrdal og gistum þar. Okkur
var holað niður í tveimur húsum.
Einnig hér ríkti gestrisni. Fólkið
þjappaði sér saman til að við fengj-
um meira pláss. Einnig var nóg að
eta. Okkar bændur ættu að taka
þessa sér til fyrirmyndar." Næsta
dag er stansað á bæ til að fá kaffi
og stýrimaður skrifar: „Það mátti
sjá á íslendingunum að þeir sinntu
okkur með glöðu geði. Það er sem-
sagt enn til fólk sem eitthvað vill
hafa með okkur Þjóðveija að gera.“
Þótt veðurhamurinn sé svo mikill
undir Eyjafjöllum að tefur för og
árnar jafn erfiðar komast þeir 29.
desember að Þjórsártúni. „Morgun-
inn eftir kvöddum við hina trygg-
lyndu íslendinga, sem ætluðu nú
að halda aftur ríðandi austur á
bóginn." Þarna biðu þeirra 4 bílar
til að flytja þá til Reykjavíkur, þar
sem þeir eiga að taka Gullfoss heim.
Nokkrum dögum seinna koma skip-
stjórinn og maður með honum til
Reykjavíkur, en þeir höfðu orðið
eftir til að sinna erindum á strand-
stað. í dagbókinni stendur: „Báðir
voru ánægðir að ferðin værl að
baki. Þeir töluðu um að mjög vel
hefði verið hlúð að þeim á ferðalag-
inu. Við getum því sagt að fólkið
hér í landi hafi allt gert sem mögu-
legt var til að gera okkur lífið sem
bærilegast. Gestrisni sem óvíða
mun finnast hér í heimi.“ Undir
þetta tekur nú dótturdóttir skip-
brotsmannsins þýska 70 árum síð-
ar, þegar hún kemur aftur til
Reykjavíkur til að taka Laxfoss
heim til Hamborgar: „Það verð ég
að segja, íslendingar eru sannar-
lega gott fólk.“
STEINAR WAAGE
SKÓVERSLUN
Einkunnarord okkar eru
gædi og vöruvöndun.
Gæðamerki meðal annars:
BRUNO MAGLI, PETER KAISER, LLOYD,
CAMEL, SALAMANDER, ARA, MANZ.
DOMUS MEDICA KRINGLUNNI
Egilsgötu 3, sími 18519 Kringlan 8-12, sími 689212
J