Morgunblaðið - 22.02.1992, Blaðsíða 8

8 B
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 22. FEBRUAR 1992
Morgunblaðið/Einar Falur
Hvað gerðist?
„Það gerðist aldrei neitt. Ekki
annað en það að formaður Gilnefnd-
ar og Menningarnefndar virðist
ekki eiga aðra vini en þessa mynd-
listarmenn og er greinilega hrædd-
ur um að tapa þeim. Og þetta eru
auðvitað allt vinstrimenn. Svona era
þeirra vinnubrögð.
Eftir að ég hafði standsett húsið
með foreldrum barnanna — sem
kostaði svosem ekki neitt, sagði
einn af embættismönnum bæjarins
að þetta væru skemmdarverk. Ég
tók því sem svo að ég væri að vinna
skemmdarverk á kerfinu, vegna
þess að ég var að sýna fram á að
það væri hægt að skapa fjölda
manns gleði án þess að það kostaði
mikla peninga. Það eyðileggur verð-
mætamatið sem er haldið að okkur.
Þetta var gleði á tilboðsverði, sem
var ekki þegin. Enda hefur þetta
haft það í för með sér að ég er
óvinur kerfisins númer eitt, tvö og
kjú.
Auðvitað þurftum við myndlist-
araðstöðu á Akureyri, en það eru
mörg önnur hús sem hentuðu fyrir
hana. Ég skil ekki hvers vegna
þetta eina hús, sem við gátum not-
að og buðum bæjarsjóði að gera
upp, honum að kostnaðarlausu,
þyrfti að komast í hendurnar á
aðeins tveimur hræðurn."
Ertu þá búinn að gefast upp?
„Nei, út úr þessari reynslu og
reynslu minni af því að vinna með
börnum, vil ég stofna sumarskóla
fyrir börn á Akureyri, þar sem allar
listgreinar verða kenndar. Mér
heyrist ég hafa hljómgrunn fyrir
hugmyndinni og ég held að yfirvöld
á Akureyri séu að leita að aðstöðu
fyrir hana. En ég veit ekki hvernig
þetta fer.
I sumar ætla norrænir myndlist-
arkennarar að funda á Akureyri.
Það kom fram sú hugmynd að þeir
myndu þá heimsækja sumarskólann
og sjá börn hvaðanæva af íslandi
vinna að kynnast þeirri listgrein
sem þau hafa áhuga á. Hugmyndin
fékk þau viðbrögð hjá þeim sem
vinna að undirbúningi fundarins —
og eru sömu mennimir og ráðskuð-
ust með gilið — að ef það ætti að
heilsa upp á það sem ég væri að
gera, kæmu þeir ekki nálægt þessu
máli.
Ég glopra þessu út úr mér í hug-
leysi. Eg er hræddur um að ástand-
ið versni, ef ég þegi yfir þessu.“
En hvers vegna viltu vinna með
börnum og unglingum?
„Það er þessi hæfileiki barnsins
að gleyma sér í sköpun — og trúnað-
artraustið sem maður fær, og vin-
áttan. Sá sem hefur einu sinni upp-
lifað þetta, vill ekki missa það.
Fyrir nú utan það að maður heldur
lengur í barnið í sjálfum sér. Það
er mikið atriði, því eins og sagt er:
„Þeir deyja ungir sem guðirnir
elska,“ og ég vil segja, „í anda.“
Ég reyni að lifa svo skemmtilega
að ég geti dáið lifandi, því eins og
einhver góður maður sagði, þá er
ekki synd að deyja, en það er synd
að lifa ekki.“
VATNALILJUR
Á SJÓNUM
Örn Ingi
myndlistarmenn _ sem læsa að sér.
Gilið er dautt. Ég nánast grátbað
bæjaryfirvöld að bíða með að selja
húsin og leyfa mér og öðrum að
sanna nýja hluti. En það stóð aldr-
ei til að hlusta. Það var þegar búið
að ákveða að selja þessum tveimur
mönnum húsin.
Ég vil taka það fram að ég stóð
ekki einn að þessu, heldur var mik-
ill fjöldi foreldra með mér. En það
var ekki hlustað."
ðm Ingi sýnii í Hafnarborg
„EF VIÐ lítum á ferli okkar, þá förum við í gegnum marga heima
á einum degi og í draumum okkar og hugsun förum við líka í gegn-
um marga heima,“ segir Örn Ingi, myndlistarmaður, sem í dag opn-
ar sýningu í Hafnarborg. Á sýningunni eru olíumálverk, vatnslita-
myndir, pastelmyndir, skúlptúrar og tvær stuttar kvikmyndir. Mynd-
efnið er allt mögulegt, I islensku landslagi eru kynjadýr og skepn-
ur, álfar og tröll, erlendir ættbálkar, vatnaliljur á sjónum, allt eins
og draumur sem fer sínar eigin leiðir og hefur ekki samhengi nema
þú gerir þér grein fyrir að tilveran er samhengislaus; í senn skyld
og óskyld sjálfri sér; stikkfrí frá stöðluðu gildismati.
Mig langar ekkert til að
vera stórbrotinn, hátíð-
legur og einhæfur lista-
maður. Mér fínnst það jafnast á við
að fá eyðniveiruna,“ segir Örn
Ingi.„Mér finnst alltaf skelfilegt að
fara á myndlistarsýningu og sjá þ_ar
eina mynd í fimmtíu eintökum. Ég
hugsa alltaf: Mikið óskaplega hlýtur
manneskjan að vera. ánægð með
þessa mynd — afhveiju er hún
svona dýr.“
En þetta er ægilegt hugmynda-
flæði.
„Já, ég hef stundum verið keypt-
ur sem hugbúnaður á milli bæja.“
Ha?
„Já, ég er oft fenginn til að vinna
að hátíðarhöldum eða sjá um þema-
vinnu hjá skólum. Ég hef einstaka
unun af því að dæla út hugmynd-
um. Ef ég er beðinn um fimmtíu,
kem ég helst með 150. Þegar mað-
ur kastar fram hugmynd í vinnu-
hópi verður maður að finna út hvað
fær hljómgrunn. Þetta er eins
skemmtilegt og að setja niður eina
kartöflu og fá kannsku fímm til tíu
í staðinn."
En vatnaliljur á sjónum?
„Ég fékk þá hugmynd, eins og
svo margar aðrar. Ég hrökk upp
af svefni við þá hugsun að það
ættu að vera vatnaliljur á sjónum.
Ég var að undirbúa hátíðarhöld úti
á landi og næsta skrefið var að ná
í krossvið, saga hann út eins og
vatnaliljublöð, fara síðan til sjó-
mannanna og biðja þá að gefa mér
vatnabelgi — og strá vatnaliljunum
á sjóinn. Sumar af þessum myndum
eru af atburðum sem hafa gerst;
afmælisveislu á Hvammstanga og
brúðkaupi sem ég stóð að í sumar.
Ég sæki hugmyndimar í það
hvernig við iifum, á hverju við
byggjum menningu okkar og svo
framvegis. Mér fínnst gaman að
vinna að myndlist á þennan hátt.
Það verður eins og líkamsrækt;
stundum fer maður fetið, stundum
tekur maður heljarstökk. Og það
er allt hægt.
Það held ég að ég hafi mest lært
af því að kenna fólki myndlist. Með
því að sjá hvað fólk getur ekki gert,
en verður að gera; með því að vera
dómari og hjálpa því áfram, hvetja
það og benda á leiðir. Það hefur
verið mér mjög mikilvægt að hreyf-
ast inni í þeim ramma myndlistar-
innar.
Stundum verð ég lafhræddur við
þetta allt saman. Það kemur stund-
um fyrir að mér finnst ég ekki ráða
við það sem ég ætla mér. Það er
eins og að lenda í lifsháska. Maður
sem lendir í lífsháska bregst við,
kemst af og verður hræddur á eft-
ir. Og það er frekar að ég verði
hræddur við að hafa gert eitthvað
verk, eftir að ég hef gert það, en
að ég verði hræddur á meðan ég
vinn við það.“
En nú býrð þú á Akureyri og
kemur með þessa gríðarlega stóru
sýningu hingað suður.
„Já, það er undarlegt að koma
suður með sýningu. Hér er allt að
gerast. Þetta er eins og að mæta á
skyggnilýsingu. Fólk hefur ekki
orku til að sjá allt og velur því oft
það sem það þekkir, en ég ákvað
að láta reyna á það. Maður getur
ekki bara verið fyrir norðan og sagt:
Ég er myndlistarmaður, en biðjið
mig ekki að sanna það.“ Við erum
svo langt á eftir í þessum efnum á
Akureyri, þótt þar sé gott að búa.
En hugsunarhátturinn þar er allt
öðruvísi en hér. Þar tíðkast til dæm-
is ekki að menn komi í heimsóknir
á vinnustofur. Þannig að þegar ég
set upp sýningu, hefur enginn ann-
ar en ég séð þær. Þar af leiðandi
eru þær mjög persónulegar, meira
eins og hluti af mér, heldur en að
þetta sé sköpun sem kemur mér
ekkert við. Þær verða allar til í
undirmeðvitundinni og draumnum
og ég afneita tímanum. Þetta er
eins og vísindaskáldsaga: Ekkert
kemur rétt út.“
En nú hefur þú unnið við ýmis-
legt annað, til dæmis útvarp og
sjónvarp, leikhús, kennslu og eins
og þú segir, alls konar hátíðahöld
og uppákomur um allt Norðurland.
„Já, ég hef gaman af að opna
glugga. Og það hefur verið stór-
skemmtilegt að vinna í kaupstöðum
og kauptúnum á Norðurlandi. Á þá
vínnu hefur aldrei borið skugga ...
... Þessvegna er líka svo sárt að
mæta þeim aðgerðum sem átt hafa
sér stað á Akureyri, eins og þar
býr mikið af frábæru fólki — en
það eru hinir sem ráða.“
Ertu að tala um slagsmálin út
af Listagili?
„Já.“
Ura hvað snérist málið?
„Ég sá Listagil alltaf fyrir mér
sem fleirtölu; það er að þarna væru
allar listgreinarnar saman komnar
undir einu þaki. Þarna gæti mann-
lífið blómstrað og margir aðilar
komið saman í andlegum pottrétti.
Ég sá fyrir mér alla aldurshópa,
ekki síst börn og unglinga, sem
fengju að fæðast inn í gilið og
þroska skynjun sína og sköpun þar.
Þessi hugmynd er dáin, því fimm
af sex húsum hafa verið lögð undir
myndlist og hliðrgreinar hennar.
Þau hafa verið látin í hendurnar á
atvinnulistamönnum. Ég vildi að
hinn almenni bæjarbúi gæti átt
þess kost að taka þátt í áhugaleik-
listarstarfi og ég vildi opna mynd-
listarvinnu fyrir fjölskylduna, vinna
með þema um helgar, jafnvel setja
upp leiksýningar sem þarf ekki að
sýna nema einu sinni. Setja þær
upp með því sem til er, svo þær
þurfi ekki að borga sig: Sýningar
sem kosta ekki heilt einbýlishús,
vegna þéss að sýning sem kostar
einbýlishús býður óttanum heim.
Ég sá fyrir mér samvinnu listgrein-
anna; leikara talsetja skúlptúr fyrir
myndlistarmann og myndlistar-
mann gera leikmynd fyrir leikarann
og rithöfund til að búa ti! kaffihúsa-
verk fyrir leikhópinn, og svo fram-
vegis. Þessi hugmynd hefur verið
drepin. Það er búið að eyðileggja
húsið sem hentaði okkur til þessar-
ar starfsemi.
Þegar hugmyndir komu á móti
að leggja húsin í hendumar á at-
vinnulistamönnum, sagði ég „það
er enginn áhugi fyrir svona mikilli
myndlist á Akureyri. Þeir sem
kaupa vinnustofu í þessu húsi borga
hana ekki með myndsköpun.“ Það
selur nefnilega 'enginn starfandi
myndlistarmaður á Akureyri mynd
þar. Þeir fá kannski að hanna eina
og eina listskreytingu.
En skólastjóri Myndlistarskólans
á Akureyri er alltaf til ráðuneytis
um svona mál og hann hafði engan
áhuga á því að gilið yrði staður þar
sem ijölskyldurnar gætu komið
saman og átt skemmtilegar stundir.
Hann er líka til ráðuneytis um
myndskreytingar. Það fær enginn
að skreyta sem er honum ekki þókn-
anlegur. Meira að segja konan hans,
sem hefur ekki fengist við mynd-
list, var fengin til að vefa verk til
að skreyta heilsugæslustöðina.
Ég flutti með Norðurljósin, leik-
hóp bama og unglinga, út úr Smjör-
líkisgerðinni og nú eru þar tveir