Morgunblaðið - 08.08.1992, Blaðsíða 4

4 C
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 8. AGUST 1992
ÞAU TALA VIÐ STEINA
Einar og Susanne sýna htígg-
myndir úr ítölskum marmara,
grásteini og móbergi í katti-
stofunni í Hafnarborg.
Myndhöggvarahjónin Einar Már
Guðvarðarson og Susanne Christ-
ensen opna í dag sína fyrstu högg-
myndasýningu i kaffistofunni í
Hafnarborg. Þau hafa farið út um
allan heim og kiappað steinum,
nú er röðin komin að íslensku
grjóti og myndefnið sprettur
fram. Hún vinnur með móberg,
hann með grágrýti. Þetta eru lif-
andi steinar sem tala við lista-
mennina og þeirra hlutverk er að
laða fram þær myndir sem í stein-'
unum búa. Einar sýnir auk högg-
mynda úr grágrýti, myndir sem
hann heggur í ítalskan marmara.
Þetta er í annað skiptið sem Einar
sýnir í Hafnarborg en árið 1985
sýndi hann ljósmyndir og blek-
teikningar ásamt systur sinni,
Jónu Guðvarðardóttur leirlistar-
konu sem sýndi leirmuni. Sýning
þeirra Einars og Susanne í Hafn-
arborg stendur yfir til 30. ágúst.
Þau Einar og Susanne bjuggu um
fimm ára skeið syðst á Pelops-
skaganum í Grikklandi, ein úti í sveit,
án rafmagns en umlukin óþijótandi
efni til höggmyndagerðar. „Dvölin á
Grikklandi var okkar skóli í högg-
myndagerð," segir Einar „þar fikruð-
um við okkur áfram enda fórum við
gagngert til Grikklands til þess að
vinna að höggmyndagerð." Susanne
bætir því við að hana hafi lengi
dreymt um að geta unnið í stein en
sú löngun hafí ekki getað fengið
útrás í Kaupmannahöfn en þar ráku
hún og Einar listamiðstöðina Da-
ruma.
Grísk paradis
„Þetta var paradís," segir Susanne
um dvölina í Grikklandi enda ekkert
’Sem truflaði og þau gátu gefið sig
listsköpuninni á vald. Það var ekki
einungis höggvið í stein heldur mál-
að, skrifað og teiknað milli þess sem
ræktun grænmetis, möndlu- og ólíf-
utijáa var sinnt. Grikkland andar af
sögu og höggmyndagerð ríkur þáttur
í menningarsögu landsins. Einar og
Susanne drukku þetta andrúmsloft í
sig, ferðuðust um landið og heim-
sóttu söfn. Nálguðust steininn var-
lega, snertu, fikruðu sig áfram hægt
og bítandi og smátt og smátt óx
sjálfstraustið.
Vorið 1990 var kominn tími til
þess að halda til Kaupmannahafnar
á ný en sveitasælan í Grikklandi
hafði gert þau afvön stórborginni.
ísland kallaði auk þess á Einar og
Susanne, sem er dönsk, langaði til
að kynnast landi og þjóð. Veturinn
1990-91 dvöldu þau í Hrísey þar sem
Einar var skólastjóri og Susanne
sinnti myndmenntakennslu við skól-
ann. Þau hjón voru þó aldeilis ekki
hætt að ferðast um ókunnar slóðir
og síðastliðið vor komu þau heim úr
átta mánaða ferð um lönd eins og
Japan, Nepal og Nýja Sjálands. A
Nýja Sjálandi dvöldu þau í fjóra
mánuði og unnu myndir í hvítan
sandstein sem aðeins fínnst þar.
Þarna hinum megin á hnettinum
vaknaði sterk íslandslöngun með
þeim Einari og Susanne, hinn nor-
ræni uppruni varð þeim einkar með-
vitaður og þau fundu hvar rætur
þeirra lágu. Þau komu til íslands í
vor og hófust þegar handa við að
vinna í íslenskt grjót, móberg og
grágrýti, og afrakstur þeirrar vinnu
eru verkin á sýningunni í Hafnar-
borg.
Hversdagslegt gijót í nýju
samhengi
„Fyrir mér er það góð tilfinning
að vinna í stein frá viðkomandi
landi,“ segir Susanne sem vinnur í
móberg. „Ég held að það sé líka
Mynd: Börkur Arnarson
gaman fyrir fólk að sjá stein sem
það sér á hveijum degi í náttúrunni
í öðru samhengi." Einar tekur undir
þessi orð: „ Það er mjög sjaldgæft
að fólk sjá eitthvað unnið í þessa
steina, móberg og grágrýti. Hér áður
fyrr voru þeir talsvert notaðir, til
dæmis er Alþingishúsið byggt úr
grásteini og einnig voru ýmis einföld
verkfæri svo sem fiskisleggjur og
netasteinar gerð úr þessum steini.
Mig hefur lengi langað til að vinna
í grástein, ég er alinn upp hér í firðin-
um í náinni snertingu við grástein.
í hrauninu áttum við okkar góðu
stundir, þar iékum við okkur og þar
átti maður einnig athvarf ef eitthvað
bjátaði á. Það býr hreinlega svo mik-
ið í klettunum og steinunum; leyndir
kraftar og mikil orka. Þegar kemur
að gijóti einkennist tilfínning mín
af lotningu og ég reyni að_ nálgast
steininn í samræmi við það. Ég ræðst
þess vegna ekki á hann eins og villt-
ur maður heldur reyni að nálgast
hann og vinna mig inn í hann. Það
má orða þannig að steinninn býður
mér að gera ákveðna hluti við sig
og ég reyni eftir getu að vinna í
samræmi við það. Hið formræna
verður meira ráðandi heldur en eitt-
hvert ákveðið hugsanaferli eða
átroðsla af minni hálfu. Þegar kemur
að ítalska marmaranum er allt annað
upp á teningnum. Þá er ég fyrst og
fremst að ná fram ákveðnum hug-
myndum enda þá einungis um tilbún-
ar steinblokkir að ræða.“
Það er lítið um fjöll og hraun þar
sem Susanne var alin upp í Dan-
mörku en engu að síður eru íslensku
fjöllin henni mikilvæg „íslenskt
landslag er hreinlega það fallegasta
í heiminum finnst mér. Það var hrein-
lega uppgötvun fyrir mig að finna
móbergið því ég hef betri tilfínningu
fyrir því mjúka og það er mjög
skemmtilegt hvað móbergið getur
verið ólíkt eftir steinum. Sumir eru
þéttir og fínir, aðrir eru grófkornótt-
ari og ég veit aldrei hver útkoman
verður þegar ég byija að eiga við
steininn, það gerir þessa vinnu svo
spennandi".
Þrátt fyrir að efnið sem þau hjón
vinni í sé nokkuð ólíkt þá er nálgun-
in sú sama, þau tala við steinana og
hlusta eftir hljómfallinu sem býr í
þeim. „Það er svo margt sem býr í
gijótinu, sem er hér allt í kringum
okkur og hlutverk okkar er að laða
það fram.“
Framkalla hjartabros
Þetta er fyrsta höggmyndasýning
þeirra og þau eru svolítið hikandi,
eins og þeim finnist hálf skrýtið að
vera að sýna verkin sín í alvörunni.
„Við höfum ekki boðið neinum form-
lega á sýninguna en við vonumst
eftir að sem flestir hafí ánægju af
að sjá þetta gamalkunna gijót í nýju
samhengi,“ segir Einar og Susanne
á lokaorðin: „Mig langar einungis til
þess að framkalla hjartabros. Það
er góð sálarleikfimi fyrir fólk að
brosa í hjartanu.“
Guðrún Þóra
SUÐRÆN TONLIST
Á MILD HLJÓÐFÆRI
SUÐRÆN tónlist fyrir gítar og þverflautu er á dagskrá næstu þriðju-
dagstónleika í Listasafni Siguijóns Ólafssonar. Gítarleikarinn Einar
Kristján Einarsson og flautuleikarinn Martial Nardeau leika þar
saman franska, ítalska og suður-ameríska tónlist eftir Giuliani, Pau-
lenc, Ibert, Villa-Lobos og Piassolla.
eir Einar Kristján og Martial
Nardeau hafa leikið saman um
•jokkurt skeið við ýmis tækifæri en
þetta eru fyrstu „opinberu“ tónleikar
þeirra saman sem dúós og því for-
vitnilegt að vita hvað þessir ágætu
tónlistarmenn hafa ákveðið að bjóða
væntanlegum áheyrendum næsta
þriðjudagskvöldið.
„Þetta er létt og sumarleg efnis-
skrá vonum við, en verkin völdu sig
sjálf að nokkru leyti og einnig viljum
við hafa hana nokkuð fjölbreytta,"
sagði Einar Kristján í stuttu spjalli
við þá félaga. Talsvert hefur verið
samið af tónlist fyrir flautu og gítar
og öll verkin á efnisskránni eru upp-
runaleg, þ.e. ekki samin fyrir önnur
hljóðfæri upphaflega og síðar um-
skrifuð.
„Þessi hljóðfæri eiga mjög vel
saman, eru mild og hljómfalleg í
samspili og það er hefð fyrir samleik
þeirra,“ sagði Martial Nardau. „Það
er því úr ýmsu að velja þegar sett
er saman efnisskrá fyrir þessi tvö
hljóðfæri."
Líkt og nafnið ber með sér er
Martial Nardeau franskur að þjóð-
emi en hefur verið búsettur hér á
íslandi um 10 ára skeið og er vel
þekktur í íslensku tónlistarlífi. Fyrr
í sumar tóku þau Martial og Guðrún
Birgisdóttir flautuleikari þátt í
þekktri kammertónlistarkeppni í
París sem kennd er við UFAM og
gerðu þau sér lítið fyrir og unnu til
fyrstu verðlauna fyrir samleik sinn
á flautur. í haust stefna þeir Martial
Nardeau og Örn Magnússon píanó-
leikari á tónleikahald á vegum
Musica Nova þar sem efnisskráin er
eingöngu íslensk og væntanlega
verður þar frumflutt nýtt íslenskt
verk. Martial sagðist þó ekki vilja
segja meira fyrr en verkið væri kom-
ið í hendur hans þar sem tónskáldið
mun enn vera að semja baki brotnu.
Gítarleikarinn Einar Kristján Ein-
arsson hefur um nokkurra ára skeið
starfað að tónlist hér heima eftir að
hann lauk einleikara- og kennara-
prófí frá Guildhall School of Music
í London 1988. Einar tók á dögunum
þátt í gítartónlistarhátíð sem efnt
var til á Akureyri en þar hélt hann

Morgunblaöið/KGA
Flautuleikarinn Martial Nardeau og Einar Kristjón Einarsson gítarleikari halda tónleika í Sigurjónssafni næstkomandi þriðjudags-
kvöld kl. 20.30.
tónleika og leiðbeindi á námskeiði
ásamt Amaldi Arnarsyni gítarleik-
ara.
„Samstarf okkar tveggja er ekki
alveg nýtt af nálinni en við höfum
gefíð okkur góðan tíma áður en að
tónleikum kæmi,“ segir Einar Krist-
ján. Martial tekur undir þetta og
bætir að við þeir hafi líka margt
annað að gera en reyni þó að fínna
tíma til að spila saman.
„Það er mjög ólík tilfinning að
leika í dúói eða einn,“ segir Einar
Kristján, „þegar menn ná vel saman
gerist eitthvað og maður nær
kannski einhveiju sem ekki er hægt
að ná einsamall við æfingar. Þessir
tónleikar á þriðjudaginn hafa verið
í undirbúningi síðan í apríl og við
höfum æft okkur í skorpum þar sem
ýmislegt, annað hefur komið til hjá
okkur í vor og sumar,“ sagði Einar
Kristján Einarsson gítarleikari.
HS