Morgunblaðið - 25.10.1992, Síða 15

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 25. OKTÓBER 1992
tttt T7r,"rí ?rrm'.!! i"T/'!y,1v: i'iiu/Jirr/ ■
)

I
i
i
i-
Frá örlagatímum í sögu Tékkóslóvakíu, - innrás Sovétríkjanna í ágúst 1968.
SAGA
TÉKKÓSLÓVAKÍU
Sú Tékkóslóvakía, sem nú stefnir í sundrun 1. janúar 1993,
hefur aðeins verið einskonar innskot í veraldarsöguna. Landið
var stofnað árið 1918 af sögulega ólíkum þjóðum, Tékkum og
Slóvökum, á rústum sambandsríkisins Austurríkis-Ungverja-
lands i lok fyrri heimsstyijaldarinnar. Alla þessa stuttu tilveru
landsins ríkti spenna milli Tékka og Slóvaka. Fall kommúnis-
mans dró mismun þjóðanna fram í dagsljósið og kallaði fram
aðskilnaðinn sem í vændum er. Morgunblaðið rekur hér á eftir
stutta sögu Tékkóslóvakíu frá vöggu til grafar:
1918: Austurríki-Ungveija-
land líður undir lok í fyrri heims-
styrjöldinni. Þjóðarráð Tékka og
Slóvaka lýsa yfir stofnun sam-
eiginlegs ríkis. Heimspekingur-
inn Thomas G.
Masaryk er kjör-
inn forseti.
1935: Arftaki
Masaryks er vinur
hans og utanríkis-
ráðherra Edvard
Benes. í héruðum
Sudeten-Þjóðveija
kemur til átaka
milli nazista og
Tékka.
1938: Á fund-
inum í Munchen
styðja Bretland,
Frakkland og ítal-
ía kröfu nazista-
stjómar Þýzka-
lands um að
Tékkóslóvakía af-
hendi Þjóðveijum Sudetenland.
Vonsvikinn segir Benes af sér
og við forsetaembætti tekur
Emil Hacha. Pólland og Ung-
veijaland gera einnig landakröf-
ur á hendur Tékkóslóvakíu sem
alls tapar þriðjungi landsvæðis
síns.
1939: Slóvakía lýsir yfir
sjálfstæði með stuðningi Þýzka-
lands. Hitler hememur aðra
landshluta Tékkóslóvakíu.
1940: Edvard Benes myndar
útlagastjóm í London.
1944: Rauði herinn vinnur
sigur á nazistunum í Slóvakíu.
1945: Bandaríkjamenn sigra
nazistana í vesturhlutanum, en
nema staðar 50 km frá Prag
samkvæmt samningum við yfir-
völd í Moskvu til að láta Rauða
herinn taka Prag og setja Benes
í embætti leiðtoga „þjóðfýlking-
ar“ demókrata og kommúnista.
Kommúnistar fá yfirráð yfir lög-
reglu og her. Benes gerir upp-
tækar eignir Þjóðveija og Ung-
veija. Mikill fjöldi Sudeten-Þjóð-
veija fluttur nauðungarflutning-
um til Þýzkalands.
1946: Kommúnistar fá 38%
atkvæða í fijálsum kosningum.
Klement Gottwald verður nýr
leiðtogi ríkisstjómarinnar.
1948: Lögreglan, sem komm-
únistar stjóma, hertekur útvarp,
póst og jámbrautir. Þeim sem
ekki em kommúnistar vikið úr
embættum. Lýðræðisöflin segja
sig úr samsteypustjóminni. Be-
nes lætur af embætti og Gottw-
ald forsætisráðherra verður for-
seti. Bylting kommúnista orðin
að veruleika. Einkaeignir teknar
eignamámi.
1950-1955: Sýndarréttar-
höld heflast gegn oddborgurum
og umbótasinnuðum kommúnist-
um. 200 teknir af lífí og allt að
10.000 fangelsaðir.
1957: Kommúnistinn Anton-
in Novotny tekur við af Gottwald.
1968: Eftir mánaða uppgjör
ákveður flokkurinn að taka upp
mildari stefnu og kýs Aleksander
Dubcek formann. Vinsæla stríðs-
hetjan Ludvik Svoboda tekur við
sem forseti landsins. Stefnt er-
að„„sósíalisma með mannlega
ásýnd“. Dregið er úr ritskoðun
og ríkisrekstri. En 21. ágúst gera
hersveitir Varsjárbandalagsins
innrás í Tékkóslóvakíu, Dubcek
er handtekinn og sendur í heila-
þvott til Moskvu, en síðan settur
á ný í embætti gegn loforði um
að stöðva umbætumar.
1969: Gustav Husak tekur
við af Dubcek, sem er sendur sem
sendiherra til Tyrklands áður en
hann er rekinn úr flokknum ást-
amt hálfri milljón umbótasinna.
1977: Fjöldi andófsmanna
undirritar Stofnskrá 77 sem
krefst aukinna mannréttinda.
Þeir sæta fangelsunum og of-
sóknum.
1989: Fall Berlínarmúrsins
leiðir til fjölmennra mótmælaað-
gerða gegn stjórninni, sem hrök-
klast frá völdum. Bráðabirgða-
stjóm kommúnista og andófs-
manna boðar til kosninga.
1990: Rithöfundurinn Vaclav
Havel settur í embætti forseta,
og Dubcek fær embætti forseta
þingsins. í júní vinna samtök
andófsmanna, Borgaravettvang-
ur, rúmlega helming þingsæta
og mynda fyrstu lýðræðislega
kjömu ríkisstjómina frá stríðs-
lokum. Komið er á markaðsum-
bótum og einkavæðingu.
1991: Þjóðemiskennd færist
í aukana í Slóvakíu. Slóvískir
stjómmálamenn koma fram með
kröfur um aukna sjálfstjóm. Þeir
bregðast illa við því að umbóta-
stefnan í Prag leiðir til aukins
atvinnuleysis í Slóvakíu.
1992: Kosningamar í júní
færa borgaralegum umbótasinn-
um á landsvæðum Tékka sigur,
en gagniýnendur umbótanna og
þjóðernisöflin era sigurvegarar í
Slóvakíu. Úrslitin valda því að
erfitt reynist að finna sameigin-
lega stefnu fyrir allt landið. Ha-
vel fær engu ráðið og segir af
sér. Nýkjörinn leiðtogi tékkneska
landshlutans, Vaclav Klaus, og
leiðtogi Slóvakíu, Vladimir Mec-
iar, koma sér saman um það 26.
ágúst í Bmo að skipta landinu
1. janúar 1993 í tvö ný sjálfstæð
ríki.
Þingað um örlög Tékkóslóvakíu í Munchen I september 1938, frá vlnstrl:
Chamberlain forsætisráðherra Breta, Daladier forsætisráðherra Frakka, Adolf Hitler, Mussol-
ini og Ciano greifi, utanríkisráðherra ítala.

FLUGLEIÐA
Hótelbraut
HAGNÝTT NÁM
FYRIR STÖRF
í GESTAMÓTTÖKU
Í FYRSTA SINN
Á ÍSLANDI
Ferðaskóli Flugleiðabýðurnú
upp á nám til undirbúnings fyrir
störf við gestamóttöku hótela.
Ferðaskólinn er starfræktur í
samvinnu við Hótel Loftleiðir
og Hótel Esju, sem eru aðilar að
IHA (International Hotel
Association), NHRF (Nordisk
Hotel og Restaurant Forbundt),
SVG (Samband veitinga- og
gistihúsaeigenda).
Námið er sambærilegt við nám
í erlendum hótelskólum.
Námið er um 400 stundir og
hefst í janúar 1993.
Kennt verður frá kl. 13:00-17:00
alla virka daga samtals 16 vikur.
Kröfureruumgóða
undirstöðumenntun og
tungumálakunnáttu (enska,
Norðurlandamál og/eða þriðja
mál).
Helstu námsgreinar:
Tölvubókunarkerfi hótela:
- Bókun
- Innritun
- Uppgjör
- Innra upplýsingaflæði
- Ritvinnsla
Þjónusta
Sölutækni
Markaðsmál
Símsvörun
Hluti námsins er heimsóknir til
hótela og staða, sem tengjast
ferðaþjónustu.
Leiðbeinendur skólans hafa
mikla reynslu og menntun í
hótelrekstri.
Nánari upplýsingarum námið
veitir starfsmannaþjónusta
Flugleiða í símum 690-173 og
690-143 millikl. 10:00 og 12:00
alla virka daga.
FLUGLEIÐIR