Morgunblaðið - 29.01.1993, Síða 2

2 B
MORGUNBLAÐIÐ FASTEIGSMIR FÖSTUDAGUR 29. JANÚAR 1993
Morgunblaðið/Theodór Þórðarson
Unnið að byggingaframkvæmdum við þjónustuíbúðir aldraðra við Dvalarheimilið í Borgarnesi. Veður
hefur hamlað steypuframkvæmdum síðustu vikurnar.
„Neð allar klær úti“
Þröng staóa byggingariónaóarins i Borgarfirói
Borgamesi.
VERKEFNASTAÐA byggingariðnaðarins í Borgarfirði er frekar
þröng um þessar mundir. Samdráttur hefur ríkt á flestum sviðum
og nú síðustu vikumar hefur slæm veðrátta hamlað flestum útiverk-
um. Ráðamönnum hefur þó tekist að brúa hluta af erfiðleikatíma-
bili með því að semja við heimaaðila um verkefni eins og gert var
í Borgaraesi. í uppsveitunum munar mestu um þá styrkingu sem
að menntasetrin hafa hlotið með nýjum verkefnum eins og á Hvann-
eyri og Samvinnuháskólanum að Bifröst. Hefur þetta orðið til þess
að efla kjark fólks á þessum stöðum og í næstu sveitum til að ráðast
í framkvæmdir sem annars hefði ekki orðið af.
Aðalframkvæmdin í Borgamesi
er bygging 24 íbúða fjölbýlis-
húss sem í verða þjónustuíbúðir
fyrir aldraða. Samið var um verkið
við Hrafnaklett hf. sem er bygg-
ingafyrirtæki sem að Byggingafé-
lagið Borg hf. og Loftorka hf. í
Borgamesi standa að. Búið er að
steypa plötu og reisa kjallaraeining-
ar en veður hefur hamlað steypu-
framkvæmdum síðustu vikumar.
Að sögn Konráðs Andréssonar
framkvæmdastjóra Loftorku hf.
munaði miklu um að hafa fengið
fyölbýlishúsið í Borgamesi. Að öðm
leyti væri verkefnastaðan þröng,
tvö hús í smíðum í Reykjavík og
tvö önnur í takinu. „Ég hef þurft
að segja upp nokkmm mönnum og
núna í fyrsta skipti í sögu fyrirtæk-
isins er aðeins unnin dagvinna hjá
mannskapnum," sagði Konráð.
Sama var að segja hjá Byggingafé-
laginu Borg hf. Þar er einungis
unnin dagvinna eins og er. Að sögn
Eiríks Ingólfssonar framkvæmda-
stjóra er aðalverkefnið fjölbýlishús-
ið í Borgamesi þar sem verkefni
em fyrir um helminginn af mann-
skapnum. „En við emm með allar
klær úti til að afla okkur frekari
verkefna," sagði Eiríkur.
Þó dregið hafi úr byggingu íbúð-
arhúsa í Borgarfírði er þó enn byggt
í sveitinni. Um 50 íbúðarhús vora
í byggingu á síðasta ári í Mýra- og
Borgarfjarðarsýslu og 240 sumar-
bústaðir. Sumarbústaðir í héraðinu
em nú komnir yfír eitt þúsund og
dregur lítið úr fjölgun þeirra milli
ára.
Að sögn Gísla Kjartanssonar sem
rekur lögfræði- og fasteignastofu í
Borgamesi, er verð á fasteignum
um 70 til 80% af markaðsverði í
Reykjavík. Eftirspum er eftir
blokkaríbúðum og minni eignum en
þyngri sala í stærri eignum. Ásókn
væri í leiguhúsnæði en framboð þar
væri lítið sem ekkert. TKÞ
Húsbréfakerfió
ÍHinnkandi vanskil
af fasteignaveó-
lánum i desember
VANSKIL fasteignaveðbréfa 30 daga og eldri voru 263 milljónir í
mánaðarlok, sem svarar til 0,76% af höfuðstól fasteignaveðbréfanna.
Vanskil höfðu þá lækkað um 51 milljón frá síðasta mánuði. Búist er
við því að þetta hlutfall hækki í næsta mánuði þar sem þá verða
vanskil af desembergjalddaga orðin eldri en 30 daga. Kemur þetta
fram í yfirliti frá Húsnæðisstofnun ríkisins yfír desembermánuð.
Idesember var gefínn út nýr
flokkur húsbréfa, 4. flokkur
1992, sem er að hámarki 4
milljarðar. Þar sem þá kom til af-
greiðslu nýr flokkur húsbréfa var
hægt að hefja afgreiðslur á eðlileg-
um hraða aftur, en nokkuð hafði
verið dregið úr afgreiðsluhraða, þar
sem fyrri flokkur var að verða bú-
inn,. ðafgreiddar umsóknir um síð-
ustu áramót vom því í algeru lág-
marki.
I yfírlitinu segir, að desember-
mánuður sé yfírleitt ekki sá mánuð-
ur ársins sem menn standi í miklum
fasteignaviðskiptum og var des-
embermánuður nú ekki frábmgð-
inn þeirri venju. Hins vegar reyna
þeir sem em í framkvæmdum að
ganga frá sínum málum fyrir ára-
mót, þannig að sem flest mál þeirra
séu á hreinu um áramótin. Af þeim
sökum var ekki mikill þrýstingur
vegna notaðra íbúða í desember,
en þeim mun meiri þrýstingur frá
þeim sem stóðu í nýbyggingum eða
endurbótum. Einungis bygginga-
raðilar fengu enga afgreiðslu í des-
ember, enda ekkert fyrirliggjandi,
sem var tilbúið af þeim umsóknum,
en 8 umsóknir bámst frá bygginga-
raðilum í þeim mánuði.
Miðað við núverandi aðstæður,
þegar verkalýðsfélög em hvert af
öðm að segja upp kjarasamningum
og samningaviðræður framundan,
með þeirri óvissu sem því fylgir,
er ekki búist við því að mikil um-
svif verði í fasteignaviðskiptum í
upphafi árs 1993. Ef litið er til síð-
asta árs, þá hófst það eins, kjara-
samningar vom lausir og samn-
ingaviðræður í gangi. Á meðan svo
var varð ekki vart við mikil fast-
eignaviðskipti, en hins vegar varð
greinileg uppsveifla í þeim viðskipt-
um strax og viðræðum lauk, jafn-
vel þó ekki væri búið að ganga til
atkvæða um samninginn. Af þeim
sökum er búist við frekar rólegu
upphafí ársins 1993. Hins vegar
kemur ekki í ljós fyrr en síðar hvort
sams konar uppsöfnun á fasteigna-
viðskiptum á sér stað núna og á
árinu 1992, sem fæm þá af stað
eftir að nýir kjarasamningar hafa
verið undirritaðir.
Áætlanir Þjóðhagsstofnunar
gerðu ráð fyrir 6% samdrætti í fast-
eignaviðskiptum á árinu 1992. Það
varð hins vegar rúmlega 9% sam-
dráttur í húsbréfakerfínu vegna
notaðra íbúða en 10% aukning í
nýbyggingum. Á árinu 1993 gerir
Þjóðhagsstofnun ráð fyrir 9% sam-
drætti í fasteignaviðskiptum og
gera áætlanir Húsbréfadeildar ráð
fyrir þeim samdrætti í notuðu hús-
næði.
Hins vegar gera áætlanir Hús-
bréfadeildar ráð fyrir 15% sam-
drætti í nýbyggingum, sökum þess
að afgreiðslur Húsbréfadeildar
vegna nýbygginga era vegna fram-
kvæmda, sem byijað var á fyrir
þó nokkra.
MARKAÐURINN
Byggingaradílar og markaóurlim
Undanfarin misseri hefur fram-
boð á nýjum íbúðum á höfuð-
borgarsvæðinu verið meira en
eftirspurain eftir þeim. Bygg-
ingaraðilar hafa átt erfitt með
að selja þær íbúðir sem þeir hafa
byggt. Bæði í húsbréfakerfinu
og í félagslega íbúðarkerfinu er
með óbeinum hætti komið tíl
móts við þessa erfiðleika bygg-
ingaraðila.
Húsbréfakerfið
eð húsbréfakerfínu var tekin
upp sú nýbreytni, að bygg-
ingaraðilar geta fengið húsbréfalán
til byggingar íbúða fyrir hinn al-
menna markað. Þessi fyrirgreiðsla
á við um viður-
kennda fram-
kvæmdaaðila, sem
byggja og selja
fullfrágengnar
íbúðir. Tilgangur-
inn með þessu er
að auðvelda bygg-
ingaraðilum fjár-
mögnun fram-
kvæmda og stuðla þannig að lækk-
un byggingarkostnaðar.
Bankaábyrgð
Byggingaraðilar, sem byggja og
selja fullfrágengnar íbúðir, eiga
kost á húsbréfaláni og fjárhæð allt
að 90% af samþykktum fokheldis-
kostnaði íbúðar. Til að fá afgreiðslu
verða þeir að leggja fram banka-
ábyrgð. Hún verður að vera í gildi
eins lengi og íbúðin, sem veitt er
húsbréfalán út á, er óseld. Banka-
ábyrgðin fellur því ekki niður nema
við sölu íbúðarinnar, og yfirtöku
annars aðila á láninu, eða með upp-
greiðslu lánsins. Eins og þessi lýs-
ing gefur til kynna, er það undir
bönkum eða sparisjóðum komið
hvort byggingaraðilar geta fengið
húsbréfalán.
Kaupandi, sem yfirtekur hús-
bréfalán sem byggingaraðili hefur
fengið, getur fengið viðbót við það
lán upp að því hámarki sem um
getur verið að ræða fyrir viðkom-
andi íbúð.
Húsbréfalán til byggingaraðila
Húsnæðisstofnun veitti bygg-
ingaraðilum 16 húsbréfalán á árinu
1990, 28 á árinu 1991 og 104 á
árinu 1992. Fjölgun þessara lána
er vísbending um aukna erfiðleika
byggingaraðila með sölu nýrra
íbúða.
Félagslega íbúðarkerfið
Húsnæðismálastjórn setti það
skilyrði fyrir byggingu félagslegra
íbúða við úthlutun framkvæmda-
lána á árinu 1992, að fyrir lægi,
að framkvæmdaaðilar gætu ekki
fest kaup á íbúðum á hinum al-
menna markaði. Þeim var gert skylt
að kanna markaðinn áður en
ákvörðun um framkvæmdir var tek-
in. Þetta var gert til að tryggja sem
lægst verð á félagslegum íbúðum,
væntanlegum íbúðum til hagsbóta.
En þessi ráðstöfun gat jafnframt
að sjálfsögðu komið byggingaraðil-
um til góða.
Fasteignaverð
Samkvæmt upplýsingum frá
Fasteignamati ríkisins hækkaði fer-
metraverð íbúða í fjölbýlishúsum á
höfuðborgarsvæðinu um 7,5% um-
fram hækkun lánskjaravísitölu á
fyrstu 9 mánuðum ársins 1992.
Nýjar íbúðir virðast hins vegar ekki
hafa fylgt þessari þróun. Bygg-
ingaraðilar hafa bmgðist við sölu-
tregðu á nýjum íbúðum, sem bæði
kemur fram í verði þeirra og því
að dregið hefur úr nýbyggingum.
Samkeppnisstaða
Því hefur verið haldið fram að
samkeppnisstaða nýrra íbúða á
fasteignamarkaðnum hafi farið
versnandi. Skýringa á því ástandi
er ekki að leita í húsnæðilánakerf-
inu, eins og haldið hefur verið fram.
Slíkar skýringar em einföldun á
raunvemleikanum. Eðii málsins
samkvæmt em nýjar íbúðir dýrari
en notaðar. Því er við því að búast,
að dragi úr sölu nýrra íbúða þegar
þrengingar steðja að í efnahags-
og atvinnulífinu. Byggingarmark-
aðurinn er hins vegar seinn að
bregðast við slíkum þrengingum,
enda er ekki unnt að skrúfa fyrir
framkvæmdir eins og hendi sé veif-
að. Það tekur tíma að draga saman.
Hér hefur verið bent á þætti í
hinu opinbera húsnæðislánakerfí
sem em til að auðvelda fyrir bygg-
ingaraðilum. Það breytir því þó
ekki, að markmið jafnt húsbréfa-
kerfísins sem félagslega íbúðarkerf-
isins er að auðvelda fólki að eign-
ast íbúðarhúsnæði eða búa á annan
hátt við öryggi í húsnæðismálum.
Vettvangur
húsbréfaviðskipta
Kaupum og seljum húsbréf.
Önnumst vörslu og eftirlit með útdrætti
húsbréfa.
Veitum faglega rágjöf um húsbréfaviðskipti.
Onnumst greiðslumat.
LANDSBRÉF HF.
Landsbankinn stendur meö okkur
Suðurlandsbraut 24, 108 Reykjavík, sfmi 91-679200, fax 91-678598
Löggilt verðbréfafyrirtæki. Aðili að Veröbréfaþingi Islands.
eftir Grétar J.
Guðmundsson