Morgunblaðið - 29.05.1993, Blaðsíða 2

2 B
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 29. MAÍ 1993
Fyrst var efnt til kirkjulistahá-
tíðar fyrir sex árum og hún
er nú haldin í fjórða sinn.
Hallgrímskirkja var upphaf-
lega vettvangur hennar og hýsir á
ný aðalviðburði hátíðarinnar þótt
ýmsar kirkjur aðrar komi við sögu.
Að hátíðinni standa fleiri en fyrr,
bæði prófastsdæmin í Reykjavík,
hið eystra og vestra, með stuðningi
þjóðkirkjunnar og Listvinafélags
Hallgrímskirkju. Aðgöngumiðar á
tónleika vikunnar fást í Hallgríms-
kirkju.
Lofsöngur Páls ísólfssonar verð-
ur fluttur á setningu kirkjulistahá-
tíðar af Kór Langholtskirkju og
Sinfóníuhljómsveitinni, sem einnig
leikur Passacagliu hans í f-moll.
Að loknu ávarpi biskups frumflytur
Dómkórinn ásamt einsöngvurum
„Sálma“ Hróðmars Inga Sigur-
björnssonar. Þá verða úrslit kynnt
í samkeppni um orgelverk og verð-
launaverkin flutt. Setningin hefst
klukkan 14.
Kornungur með óperu og
verðlaun
Yfir sjötíu verk bárust í keppnina
og ákvað dómnefnd að verðlauna
þrjú. 23 ára Þjóðverji, Markus Hör-
ing, samdi verkið Pro Organo sem
hlaut þriðju verðlaun. Hann ætlar
að flytja það sjálfur á setningartón-
leikunum í dag ólíkt hinum verð-
launahöfunum tveimur. Höring er
fæddur og uppalinn í Munchen,
hann hóf fyrir fjórum árum nám
við ríkistónlistarháskóla borgarinn-
ar og lýkur því á næsta ári. „Ég
legg stund á orgelleik og tónsmíð-
ar,“ segir Höring, „og hefur ekki
önnur eins blanda þekkst í skólan-
um í aldarfjórðung. En mér hefur
verið orgelið kært frá því ég var
lítill og finnst ég ekki verða heill
nema ég geti bæði túlkað og samið
tónlist."
Höring hyggur á framhaldsnám
í tónlistarfræðum. Hann kveðst
gera mikið af því að semja, „ég hef
samið óperu og verk fyrir stóra
hljómsveit, strengjakvartetta og
kammermúsík. Þetta verk sem ég
spila í dag, er hugsað fyrir konsert
jafnt sem helgihald. Það er erfítt
tæknilega en vonandi trúverðugt
um leið, með frönskum áhrifum í
hljómblæ og þýskum í kontrapunkti
þegar ein rödd eltir aðra. Miðpartur
verksins er einmitt fúga og þættir
þess ofnir hver inn í annan. Ég á
mína eigin sögu um þetta verk en
hún er leyndarmál, hlústandinn
verður að vita hvort hann heyrir
ekki eigin útgáfu."
Samkeppnin um orgelverk er að
sögn Harðar fyrsta alþjóðlega tón-
listarkeppnin sem íslendingar
standa að. Tónskáldin voru beðin _
að miða við eiginleika orgelsins í "’
Hallgrímskirkju og semja stutt
verk. Hörður segir að listalífíð eigi
ekki að vera á skjön við helgihald-
ið, örstutt verk henti vel við guðs-
þjónustur og í ráði sé að gefa ýmis
verk úr keppninni út á bók. Orgel-
verkin sem bárust, undir sjötíu að
tölu, séu ákaflega ólík. „Það er
gaman að sjá hve margir settu sig
í íslenskar stellingar,“ bætir hann
við, „líkt og höfundur verksins sem
varð í fyrsta sæti, Kjell Mörk Karls-
en frá Noregi, nefnir verk sitt Tví-
söng og vinnur skemmtilega úr því
íslenska fyrirbæri."
Karlsen var ókominn til landsins
þegar vinnu lauk við menningar-
blaðið í gær, en í sunnudagsblaði
Morgunblaðsins birtast viðtöl við
hann og Hans Fagius organista
dagsins á kirkjulistahátíð.
Hallgrímur falinn í nótunum
í öðru sæti samkeppninnar varð
verk Svíans Anders Nilsson, Partita
per Organo. Sænski organistinn
Hans Fagius flytur það eins og
Tvísöng Karlsens. Nilsson segir
partítu gamalt tónlistarform,
nokkurs konar forvera sónötunnar.
„Verkið er í íjórum þáttum," segir
hann, „ákalli, ummyndun,
sorgarsöng og uppstigningu, þar
sem þeir sameinast og rísa. Ég
nota tvö grunnstef sem bæði hafa
þá náttúru mynda nafn úr nótum.
Þetta heitir anagram, eins og annar
þáttur verksins, og í því felst dulin
Hans l-agius.
Hörður Áskelsson.
Hans Dieter Möller.
Daniel Roth.
Almut Rössler.
merking. Ég óf nafninu Hallgrímur
inn í nóturnar vegna þess að saga
hans og minning í þessari stóru
kirkju hefur hrifið mig í fyrri
ferðum til íslands."
Öld frá fæðingu Páls
Hundrað ár verða í október liðin
frá fæðingu Páls ísólfssonar tón-
skálds og organista. Hann var
brautryðjandi í kirkjutónlist á Is-
landi og verða orgelverk hans leikin
á lokatónleikum hátíðarinnar, á
sunnudaginn að viku liðinni. Hörður
Áskelsson, organisti í Hallgríms-
kirkju og formaður framkvæmda-
stjómar listahátíðarinnar, flytur
þessi verk. Hann segir að Páll hafi
fengið tónlistargáfu í vöggugjöf og
að auki verið fyrsti vel menntaði
kirkjutónlistarmaðurinn á Islandi
eftir nám í Leipzig í upphafi aldar-
innar, í miðri hringiðu kirkjutónlist-
ar í heiminum.
Matthías Johannessen skráði við-
talsbækur við Pál og segir um hann
í dagskrárriti kirkjulistahátíðar:
„Og verk stóm meistaranna efldu
með honum styrk. Þegar þau knúðu
dyra kvaðst hann vera rólegur og
hugsandi. Þau væru eins konar til-
raun til að leysa ráðgátuna miklu
og þótt dr. Páll væri öllum mönnum
skemmtilegri og fyndnari enda
kannski þekktastur fyrir það meðan
hann lifði var þessi ráðgáta honum
ávallt efst í huga og verk meistar-
anna vitjuðu hans eins og þegar
skýin sigla á himninum og hverfa
svo í fjarskann, svo að vitnað sé í
hann sjálfan."
Ólíkir hljómar orgelsins í
Hallgrímskirkju
Fimm orgeltónleikar verða í Hall-
grímskirkju meðan á listahátíðinni
stendur. Á þeim er ætlunin að sýna
hvað býr í þessu volduga hljóðfæri
sem vígt var í vetur. Hvernig það
sameinar möguleika franskrar róm-
antíkur og barrokks, þrátt fyrir að
tvær aldir beri í milli.
Hans Fagius leikur verk eftir
Johan Sebastian Bach, auk verð-
launaverka í tveim efstu sætum
samkeppninnar, á tónleikum sem
hefjast klukkan 17 á morgun,
sunnudag. Hann er í hópi virtustu
organista álfunnar og starfar við
Konunglegu tónlistarakademíuna í
Kaupmannahöfn. Sérgrein hans er
rómantísk tónlist og barrokkverk.
ÖH orgelverk Bachs hafa komið út
í flutningi hans á 17 geisladiskum.
Á mánudag leikur Þjóðverjinn
Hans Dieter Möller spænsk verk
og spuna í Hallgrímskirkju og hefj-
ast tónleikarnir klukkan 20.30.
Hann er prófessor í Diisseldorf og
hefur haldið fjölda tónleika og nám-
skeiða og leikið inn á plötur og
diska. Hann er orgelráðgjafi erki-
biskupsins í Köln og var með í ráð-
um um smíði orgelsins í Hallgríms-
kirkju.
Frakkinn Daniel Roth hefur hlot-
ið fjölmargar alþjóðlegar viður-
kenningar fyrir orgelleik. Hann var
um tíma organisti Sacre Coeur-
kirkjunnar í París en varð síðar
yfírorganisti við St. Sulpice-kirkj-
una þar í borg. Roth er jafnframt
prófessor við Tónlistarháskólann í
Saarbrucken. Túlkun hans á verk-
um frönsku orgelmeistaranna er
rómuð, hann leikur verk eftir
Franck og Widor á þriðjudagstón-
leikunum sem hefjast klukkan
20.30. Kvöldið eftir flytur hann
sálumessu Duruflés ásamt Mótettu-
kór Hallgrímskirkju og einsöngvur-
um.
Nútíminn
Eitt mesta orgelverk aldarinnar,
„Bókin um heilagt sakramenti" eft-
ir Olivier Messiaen, verður flutt á
fjórðu tónleikunum af þýsku lista-
konunni Almut Rössler. Hún frum-
flutti verk tónskáldsins síðasta ára-
tuginn sem það lifði og er þetta
lokaverk hans. Rössler starfar í
Dusseldorf, hún er kantor og kór-
stjóri í Jóhannesarkirkjunni og pró-
fessor við tónlistarakademíu í borg-
inni.
Á síðustu tónleikum listahátíðar-
innar, 6. júní, leikur Hörður Áskels-
son orgelverk Páls ísólfssonar
ásamt Toccötu sem Jón Nordal
samdi í minningu hans. Hörður seg-
ir að nú sé loksins orgel á íslandi
sem hafi þann hljóm sem verkin
krefjist. Þessir tónleikar hefjast
klukkan 20.30 eins og hinir næstu
á undan.
Af öðrum tónlistarviðburðum
kirkjulistahátíðar má nefna tónleika
norska Bærum Bach-kórsins í
Laugameskirkju á morgun klukkan
20.30. Kórinn syngur norræna
kirkjutónlist undir stjórn Þrastar
Eiríkssonar, við undirleik konu
hans, Ann Toril Lindstad. Á mánu-
dag flytja þrjár söngkonur tónlist
eftir Palestrina og Vivaldi ásamt
kór og hljómsveit Seltjamarnes-
kirkju undir stjóm Hákons Leifs-
sonar. Þuríður Sigurðardóttir,
Hrafnhildur Guðmundsdóttir og Jó-
hanna V. Þórhallsdóttir syngja ein-
söng á þessum tónleikum sem hefj-
ast klukkan 17. Enn eru ótalin
nokkur atriði hátíðarinnar, kórtón-
leikar í Langholtskirkju á fímmtu-
dag, tónleikar barnakóra á laugar-
dag og vortónleikar Dómkórsins á
sunnudag. Sagt verður frá þeim í
blaðinu jafn óðum. Þ.Þ.