Morgunblaðið - 01.12.1993, Page 3

Síarmdag
2
>des. 1918
6. argrangr
22.
tðlublað
Ritstiftrnarsimi nr. 500 f Ritstióri: Vilhiálmur Fmsan ■ f ísafoldarprentsmiðja f
Afgreiðslnsimi nr. soo
Fullveldinu fagnað.
-—*■—■
Dagurinn í gær var mesti blíð-
viðrisdagur, sem komið hefir
lengi, og lagði forsjónin Jiannig
.sinn skerf til þess að þessi merki-
lega stund gæti orðið sem hátíð-
legust.
Kl. 111/2 tók fólk að streyma úr
•öllum áttum að Lækjartorgi. Mann-
fjöldinn safnaðist alt í kring um
st'jórnarráðsblettinn, en þeir, sem
sérstaklega liafði verið boðið að
‘vera við athöfnina, embættismenn,
ritstjórar, ræðismenn erlendra
ríkja o. s. frv. söfnuðust við dyr
fitjórnarráðsins. Liðsmenn af varð-
skipinu mynduðu heiðursfylkingu
á stjórnarráðsblettinum og lúðra-
flokkur, undir stjórn Reynis Gísla-
fionar, var hjá stjórnarráðshúsinu.
Kl. 11% hófst athöfnin með því
.að lúðraflokkurinn lék „Eldgamla
;lsafold“. Þá hélt. ráðherra Sigurð-
ur Eggerz, ræðu þá er hér fer á
-eftir:
íslendingar!
Hans hátign konungurinn hefir •
staðfest sambandslögin í gær og í
dag ganga þau í gildi. ísland er
orðið viðurkent fullvalda ríki.
Þessi dagur er mikill dagur í sögu
þjóðar vorrar. Þessi dagur er runn-
inn af þeirri baráttu, sem liáð hef-'
ir verið í þessu landi alt að því í
heila öld. Hún hefir þroskað oss,
baráttan, um leið og liún hefir fært
uss að markinu. Saga hennar verð-
ur ekki sögð í dag. Hún lifir í
hjörtum þjóðarinnar. Þar lifir
einnig minning þeirra, sem með
mestri trúmensku hafa vakað yfir
málum vorum. Hér engin nöfn. Þó
að eins éitt, sem sagan hefir lyft
hátt yfir öll önnur á sínum breiðu
vængjum. Nafn Jóns Sigurðsson-
ar.Hann var foringinn meðan hann
lifði. Og minning lians hefir síðan
hann dó verið leiðarstjarna þess-
arar þjóðar. í dag eru tímamót. í
dag byrjar ný saga, saga hins við-
urkenda íslenzka ríkis. Pyrstu
drættina í þeirri sögu skapar sú
kynslóð, sem nú lifir, frá þeim
æðsta, kommginum,' til þess sem
minstan á máttinn. Það eru ekki að
•eins stjórnmálamennirnir, er miklu
ráða um mál þjóðarinnar, sem
fikapa hina nýju sögu, nei, það eru
'allir. Bóndinn, sem stendur við orf-
ið og ræktar jörð sína, hann á hlut-
deild í þeirri sögu, daglaunamað-
nrinn, sem veltir steininum úr göt-
unni, hann á hlutdeild í þeirri
sögu, sjómaðúrinn, sem situr við
Ararkeipinn, hann á þar hlutdeild.
Allir, sem inna lífsstarf sitt af
hendi með alúð og samvizkusemi,
nuka veg hins íslenzka ríkis.
Og sú er skylda vor allra.
Hans hátign konungurinn hefir
með því að undirskrifa sambands-
lögin, leitt þá hugsjón inn í veru-
leikann, sem vakti fyrir föður
hans, Friðriki konungi 8., sem öðr-
um fremur hafði djúpan skilning
á málum vorum. Og í gær hefir
konungurinn gefið út úrskurð um
þjóðfána Islands, sem blaktir frá
því í dag yfir hinu íslenzka ríki.
Hlj'r liugur hinnar íslenzku þjóð-
ar andar á móti konungi vorum.
Fáninn er tákn fullveldis vors.
Fáninn er ímynd þeirra hug-
sjóna, sem þjóð vor á fegurstar.
Hvert stórverk, sem unnið er af
oss eykur veg fánans. Hvort sem
það er uimið á höfunum, í barátt-
tmni við brim og tifnar öldur, eða
á svæði framkvæmdanna, eða í vís-
indum og fögrum listum. Því göf-
ugri sem þjóð vor er, þess göfugri
verður fáni vor. Yegur hans og
frami er frægð þjóðar vorrar og
ltonungs vors. Vér biðjum alföður
að vaka yfir íslenzka ríkinu og
konungi vorum.
Vér biðjum alföður að styrkja
oss til að lyfta fánanum til frægð-
ar og frama.
Gifta lands vors og konungs
vors fylgi fána vorum.
Svo drögum vér liann að liún.
í sama bili sveif íslenzki ríkis-
fáninn að hún á stjórnarráðslnis-
inu og í sama bili voru fánar dregn-
ir á stöng víðsvegar um bæinn. Þá
kvað við 21 skot frá varðskipinu,
kveðja sú, sem að alþjóða sið er
veitt fánum fullvalda ríkja. Þá
flutti foringi varðskipsins svolát-
andi ræðtt:
Sem fulltrúi Danmerkur á þess-
ari hátíðlegu stundu vil eg taka
það fram, að því 21 fallbyssuskoti,
sem einmitt núna, í virðingarskyni,
var skotið frá því skipi, sem eg
hefi þann heiður að stjórna, var
skotið eftir skipun dönsku stjórn-
arinnar og að það er sá skotafjöldi,
sem alheimslögum samkvæmt er
ákveðinn þegar heiðra skal flagg
fullvalda ríkis.
Með því er frá Danmerkur hálfu
sýnt hið fyrsta ytra en mjög mik-
ilvæga merki þess, að það er ein-
lægur vilji dönsku þjóðarinnar að
fullnægja sambandslögunum á
sem hollustusamlegastan liátt.
Eins og tveir fullveðja, norrænir
bræður eru ísland og Danmörk
enn þá tengd saman námim bönd-
um, fyrst og fremst með persónu
Hans Hátignar konungs vors, og
danska þjóðin finnur sig fullvissa
þess, að nú, þegar liver hugsun
um danskt forræði er á burtu num-
in með rótum, muni þessir tveir
norrænu bræður taka höndum sam-
an í innileik og gagnkvæmu trausti
til þess að leysa af hendi hin mörgu
verkefni, sem hinir merku og nýju
tímar, er nú taka við, leggja bæði
hinni íslenzku og dönsku þjóð á
lierðar.
Það er venjulega ékki auðvelt,
að skilja tilfinningar og lundarfar
annara, en þó hygg eg að bræður
vorir íslendingar skilji, að eigi er
það í alla staði auðvelt hinni
dönsku þjóð, sem hingað til liefir
fundið til þess að lnm var smá-
þjóð, að taka þát', í því sem skeð-
ur í dag, en guð, — sem á svo
margan hátt hefir sýnt oss mönn-
unum að hann elskar rétt, en hat-
ar órétt, — hann mun launa hinni
dönsku þjóð fyrir það, að hún hef-
ir látið sér umhugað um, að gera
eigi bræðraþjóð sinni rangt til í
þessu máli.
Já, guð blessi framtíð bæði ís-
lands og Danmeikur og
„Guð varðveiti konunginn".
Þá lék lúðraflokkurinn „Kong
Christian“, en á eftir var hrópað
nífalt húrra fyrir konunginum.
Hélt forseti sameinaðs þings, Jó-
hannes Jóhannesson bæjarfógeti
þá ræðu þá, er hér fer á eftir:
Oss er bæði ljúft og skylt að
minnast sambandsríkis vors, Dan-
merkur, við þetta mjög svo há-
tíðlega tækifæri, þegar íslenzkur
ríkisfáni er í fyrsta sinn dreginn
að liún á þessu landi og fullveldi
íslands viðurkent í öllum málum
þess.
Oss er þetta því ljúfara og
skyldara sem Danmörk er fyrsta
ríkið, sem viðurkent hefir fullveldi
íslands og hefir nú síðast sýnt oss
þann mikla sóma og hið hlýja
bróðurþel, að láta hersltip bíða
hér, eingöngu til þess að heiðra
fána vorn við þetta tækifæri og
láta í ljósi samúð sína við oss og
samfagna oss á þessari stundu.
Eg er þess því fullviss, að tala
fyrir munn hvers einasta íslend-
ings, þegar eg nú læt í ljósi þá
innilegu ósk og von, a ð Danmerk-
urríki megi eflast og blómgast,
a ð óskir og vonir, sem því liafa
verið hjartfólgnar um mörg ár,
megi rætast og að ætíð megi fara
vaxandi bróðurþel og samvinna
milli dönsku og íslenzku þjóðanna,
báð\im til gagns og sóma.
d'ómkirkjunni. Gteig biskupinn í
stólinn. Viðstaddir guðsþjónust:
una voru m. a. foringjarnir af „Is-
lands Falk“ og ræðismenn og flest-
ir aðrir embættismenn.
íslendingar eru þannig skapi
farnir, að þeir láta ógjarna bera
á tilfinningum sínuni. Þeir hrífast
ekki eins og aðrar þjóðir af því
sem fram fer, eða láta að 'minsta
kosti ekki á því bera. Þetta kemur
einna bezt í ljós á hátíðlegu stund-
unum, og svo var einnig í gær.
Það virtist ekki ’vera neinn tiltak-
anlegur fagnaðarblær yfir þeim
mikla mannfjölda, sem safnast
hafði saman til að fagna fullveld-
inu, hvort sem það hefir stafað af
skilningsleysi á þýðingu viðburð-
arins, eða meðfæddu dullyndi
þjóðarinnar.
Annars var að ýmsu leyti hátíð-
legur blær yfir athöfninni í gær.
Það mátti sjá á mörgum, að þeir
fundu að stundin, sem leið um há-
degið í gær, var alvöruþrungin
stund,og lengi munu menn minnast
augnablikisns, þegar klofinn, ís-
lenzkur fáni sveif að hún í fyrsta
sinn. Að baki stjórnarráðshússins
stóðu tvær stengur auðar. Þær
mintu á síðasta þáttinn í fullveldis-
baráttunni og klofni fáninn sýndi
að nýtt tímabil var hafið í sögu
þjóðarinnar.
Skeyti til útlanda.
Sambandslaganefndin sendi eft-
irfarandi símskeyti til Hage ráð-
herra í gær:
„íslenzku nefndarmennirnir
senda hér með dönsku samverka-
mönnunum alúðarfylstu kveðjur
með þakklæti fyrir góða samvinnu.
Jóh. Jóhannesson, Bjarni Jóns-
son frá Vogi, Einar Arnórsson,
Þorsteinn Jónsson."
Þingforsetarnir sendu konungi
eftirfarandi skeyti:
„Alþingi íslendinga óskar á
þessum degi að senda konungi
landsins sínar þegnsamlegustu
kveðjur og láta í ljósi hinar beztu
óskir konunginum og konungsætt-
inni til handa.
Jóh. Jóhannesson, G. Björnson,
M. Guðmundsson.“
Enn fremur sendu þingforsetar
'forsætisráðherranum, Jóni Magn-
ússyni svohljóðandi skeyti:
Var þá leikið á horn „Det er et
yndigt Land‘ ‘, en á eftir var hróp-
að húrra fyrir Danmörku. Þá lék
lúðraflokkurinn „Ó, guð vors
lands“, en síðan var lirópað húrra
fyrir hinu íslenzka ríki.
Kl. 2 fór fram guðsþjónusta í
„Alþingi sendir yður hamingju-
ósk sína þennan dag með þakk-
læti fyrir vel vmnið starf.“
..... e