Morgunblaðið - 07.12.1993, Qupperneq 32

32
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 7. DESEMBER 1993
+

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Árvakur h.f., Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Björn Vignir Sigurpálsson.
Kringlan 1, 103 Reykjavík. Símar: Skiptiborð 691100. Auglýsingar:
691111. Áskriftir 691122. Áskriftargjald 1400 kr. með vsk. á mánuði
innanlands. í lausasölu 125 kr. með vsk. eintakið.
Ofgaflokkar og
ítölsk reiði
/
T Trslitin í borgarstjórakosning-
I) unum á Ítalíu benda til þess,
aoinnan tiltölulega skamms tíma
geti pólitísk völd færst í hendur
arftaka stjórnmálahreyfínga, sem
valdið hafa mannkyni mestri þján-
ingu á þessari öld, kommúnista og
fasista (nazista). Segja má, að lýð-
ræðisflokkarnir svonefndu á Ítalíu
súpi seyðið af gjörspilitu stjórnar-
fari undanfarinna ára. Italskir kjós-
endur virðast telja, að fársjúkur
þjóðarlíkaminn hreinsist ekki nema
með róttækum aðgerðum.
Fylgishrun gömlu flokkanna nú,
með kristilega demókrata í broddi
fylkingar, hófst í sveitarstjórnar-
kosningunum fyrir tveimur vikum.
Kosningarnar si. sunnudag, sem
snerust um borgarstjóraefni í nokkr-
um stærstu borgunum, þar sem
úrslit réðust ekki síðast, staðfestu
aðeins þá niðurlægingu, sem fyrri
valdhafar hafa mátt þola. Kosninga-
bandalag vin’strimanna, undir for-
ustu Lýðræðislega vinstriflokksins,
sem er nýtt nafn á kommúnista-
flokknum, fór með sigur af hólmi,
en fast á hæla honum komu nýfas-
istar. Þriðju stóru stjórnmálasam-
tökin, Norðursambandið, hlutu ekki
eins góða útkomu sl. sunnudag og
forustumenn þeirra vonuðust eftir.
Lýðræðislegi vinstriflokkurinn
stefnir nú að því að fá stjómarfor-
ustu eftir næstu þingkosningar, sem
talið er að verði boðaðar í marz.
Forustumaður flokksins, Acchille
Occhetto, lítur á úrslitin sem sigur
síns flokks, þótt hann hafi verið í
bandalagi við ýmsa aðra vinstri-
hópa, m.a. var græningi kosinn
borgarstjóri í Róm með stuðningi
kommúnista. Þessi góði árangur
verður vatn á myllu þeirra vinstri-
manna, sem vilja samstarf í næstu
kosningum, enda blasa valdastól-
arnir við þeim.
Á hægri kantinum eru ráðandi
tvö stjómmálaöfl, nýfasistar og
Norðursambandið, en ólíklegt er
talið að þau geti unnið saman. Leið-
togi nýfasista, Gianfranco Fini, vill
að flokkur sinn verði forustuafl í
nýjum stjómmálaflokki hægri
manna og til að ná til hófsamari
kjósenda hefur hann sagt, að flokk-
urinn láti endurreisn fasismans sér
ekki til hugar komæ Fini hefur m.a.
fordæmt kynþáttalögin frá 1938,
sem ofsóknir fasista á gyðingum
byggðust á. Fortíð fasismans gerir
það hins vegar ólíklegt, að hann
geti sameinað hægriöflin undir einu
merki.
Norðursambandið var þar til nú
ótvírætt helzta andstöðuaflið við
veldi gömlu flokkanna. Flokkurinn
er hægrisinnaður og hefur barizt
hatrammlega gegn spilltri miðstjóm
í Róm, en hann hefur það hins veg-
ar á stefnuskrá að bijóta ítalska
lýðveldið upp í eins konar ríkjasam-
band sjálfstjórnarsvæða. Það tak-
markar mjög stuðning við flokkinn
utan norðurhéraðanna og því meir,
sem sunnar dregur á Italíu.
Stuðningsmenn gömlu flokkanna,
m.a. kristilegra demókrata og sós-
íalista, svo og óflokksbundnir, hafa
flykkzt yfir á róttækustu flokkana
til hægri og vinstri. Miðjuflokkar
hafa meira eða minna þurrkast út
og ítalskir stjórnmálaskýrendur
segja að myndast hafi stórt gat í
miðjunni. Þetta sýnir þá miklu
breytingu, sem er að verða i ítölsk-
um stjórnmálum og mun fyrst koma
fram af fullum þunga í næstu þing-
kosningum. Þá verður kosið eftir
nýrri kosningalöggjöf sem í stórum
dráttum byggist á einmenningskjör-
dæmum, þar sem nauðsynlegt er
að fá helming atkvæða til að ná
kjöri. Tvennar kosningar fara fram
fáist ekki hrein úrslit og kallar slíkt
fyrirkomulag á kosningabandalög,
a.m.k. þar til nægilega stórir flokk-
ar hafa myndazt á landsvísu.
Frá styijaldarlokum hafa hlut-
fallskosningar tíðkast á Ítalíu og
leiddu til myndunar fjölda flokka.
Afleiðingin var ótraust stjórnarfar
með tíðum stjórnarskiptum. Önnur
afleiðing voru sífelld hrossakaup
stjómmálaflokka með tilheyrandi
spillingu, ekki aðeins í stjómmálum
heldur allri stjórnsýslunni, viðskipt-
um og verzlun. Mafían blómstraði
sem aldrei fyrr og teygði anga sína
æ lengra inn í stjómkerfið. Þetta
var opinbert leyndarmál, en ítalir
létu sig hafa það á meðan enn meiri
ógn steðjaði að. Útþenslustefna Sov-
étríkjanna skaut mönnum skelk í
bringu og á Italíu var öflugasti
kommúnistaflokkur á Vesturlönd-
um. Höfuðviðfangsefnið var að
koma í veg fyrir valdatöku hans og
ítalir horfðu'því í gegnum fingur
sér á spillinguna í stjórnmálalífinu
um daga kalda stríðsins. Eftir að
því lauk gjörbreyttist stjórnmála-
sviðið og atlaga var gerð að spilling-
unni.
í ljós kom, að hún var víðtæk og
eru öll kurl ekki komin til grafar
ennþá. Hún þreifst í skjóli sam-
tryggingar gömlu flokkanna og úr-
elts kosninga- og stjórnkerfis. Eng-
in furða er, að reiði kjósenda bitni
á gömlu flokkunum og þá fyrst og
fremst kristilegum demókrötum,
sem farið hafa með stjórn landsins
meira eða minna í nær hálfa öld.
Merkasti stjórnmálamaður ítala og
raunar einn merkasti lýðræðissinni
Evrópu á sínum tíma, Degasperi,
leiddi þann flokk meðan hann var
helzta bijóstvöm ítalsks lýðræðis
eftir stríð. Degasperi hafði verið
dæmdur í fangelsi 1926 fyrir and-
fasíska starfsemi, en tók upp þráð-
inn eftir stríð og endurheimti virð-
ingu Itala. Nú er flokkur hans úti
í kuldanum vegna spillingar arftak-
anna sem brugðust lýðræðishugsjón
brautryðjendanna.
ítalskir kjósendur áttu ekki
margra kosta völ í sveitarstjórnar-
kosningunurn. Þeir urðu að refsa
gömlu flokkunum, sem brugðust
traustinu, sem þeim var sýnt á dög-
um kalda stríðsins. Ekki var í önnur
hús að venda en arftaka gömlu öfga-
flokkanna, kommúnista og fasista.
Með því að greiða þeim atkvæði
fengu ítalskir kjósendur útrás fyrir
reiði sína. Olíklegt má telja, að ít-
alska þjóðin hafi snúizt til stuðnings
við öfgaflokka til frambúðar.
Þingmaður hvetur
til veiða á vemdar-
svæði Norðmanna
ÓLAFUR Þ. Þórðarson alþingismaður vill láta reyna á það fyrir Al-
þjóðadómstólnum í Haag hvort Norðmenn hafi rétt til að hindra veið-
ar Islendinga á fiskverndarsvæðinu við Svalbarða. Hann hvetur til
þess að Islendingar láti reyna á veiðar á þessu svæði. „Það hefur aldr-
ei landskiki unnist við samningaborð sem ekki var búið að ná áður
með ófriði,“ sagði Ólafur á Alþingi.
Ólafur Þ. Þórðarson óskaði eftir
utandagskrárumræðu um veiðar ís-
lendinga í Barentshafi. Hann sagði
við Morgunblaðið, að ekki hefði legið
ljóst fyrir hvað íslensk stjórnvöld
ætluðu sér að gera í þessu máli. Og
aðalatriðið væri að hans mati hvort
íslendingar myndu fara í mál fyrir
alþjóðadómstólnum í Haag ef Norð-
menn tækju íslensk skip við Sval-
barða og færðu þau til hafnar í Nor-
egi. Ólafur sagðist telja að Norðmenn
myndu ekki vinna slíkt mál. Vitað
væri að Rússar og Spánveijar virtu
í engu þær reglur sem Norðmenn
Verðstríð
í Færeyjum
vegna Bónus
Þórshöfn. Frá Grækaris. D. Magnussen,
fréttaritara Morgunblaðsins.
OPNUN Bónus-verslunar í Færeyj-
um hefur leitt til ásakana um und-
irboð.
Bent Lundgárd, sem er fram-
kvæmdastjóri stærstu verslunarkeðju
Færeyja Keypsamtokan (Brugsen)
segir að Bónus hafi lækkað verðið á
mjólk niður fyrir innkaupsverð. „En
ef frá eru talin nokkur undirboð, sem
jú alltaf stinga upp koliinum við og
við teljum við Bónus ekki vera ógnun
við okkur. Ég get ekki séð að íslensku
vörurnar í Bónus séu nein ógn við
okkar vöruframboð," sagði Lundgárd.
hefðu sett um Svalbarða og íslending-
ar hefðu möguleika á að stofna fyrir-
tæki í báðum þessum löndum og helja
veiðar inn á Svalbarðasvæðið ef því
væri að skipta undir vernd þessara
ríkja.
„Mér sýnist við því vera í sterkri
stöðu að ná fram samningum ef við
sækjum þá, en ég er ekki viss um
að rétta leiðin nú sé að samþykkja
eitthvað Svalbarðasamkomulag frá
1920. Þó við gerðumst aðilar að þessu
samkomulagi þýðir það ekki veiði-
heimildir því það á að byggjast á
veiðireynslu. Þess vegna skilar það
engu. Ég tel að við eigum að benda
Norðmönnum á að við getum hafið
þarna veiðar undir merkjum Rússa
eða Spánveija. Þeir hafa látið skip
þessara þjóða í friði þarna og eina
skýringin á því að þeir hugsa sér að
taka íslensk skip er sú að Islendingar
hafa ekki her,“ sagði Ólafur.
Nefndir ræða málið
Þorsteinn Pálsson sjávarútvegsráð-
herra skýrði frá því í utandagskrár-
umræðunum að umræður um veiðar
í Barentshafi og Svalbarðasamkomu-
lagið væru hafnar sameiginlega í ut-
anríkismálanefnd og sjávarútvegs-
nefnd Alþingis til að reyna að ná sem
breiðastri samstöðu um það. Þegar
hefðu verið haldnir tveir fundir.
Þingmenn sem tóku til máls hyöttu
margir til þess að deilumál við Norð-
menn um Svalbarðasvæðið yrðu leyst
með samningum væri þess nokkur
kostur, og fiskverndarsjónarmið yrðu
meðal annars höfð í huga.
Kiðey SF 60 b
Bátsve
við illai
EINUM manni, Bjarna Garðars-
syni, var bjargað úr gúmbát, sem
hann komst í við illan leik, þegar
kviknaði í báti hans, Kiðey SF
60, skammt undan Hornafirði
síðdegis á laugardag. Bjarni
sendi upp neyðarblys en Einar
Björn Einarsson á Flóka SF var
þá þegar lagður af stað frá Höfn
því hann grunaði að eitthvað
hefði komið fyrir. Hann bjargaði
Bjarna um borð í Flóka og fór
með hann í land með gúmbátinn
í eftirdragi.
Að sögn lögreglunnar á Höfn
sást neyðarblys frá Kiðey um kl.
18 á laugardag. Þá var björgunar-
sveit kölluð út og lagði bátur frá
henni af stað klukkan rúmlega
hálf sjö. Einar Björn Einarsson á
Flóka varð hins vegar fyrri til á
staðinn og bjargaði hann Bjarna.
Hann hafði þá náð að losa gúmbát
og komist í hann við illan leik.
Þeir voru komnir að bryggju á
Höfn um klukkan hálf átta.
í samtali við fréttaritara
Morgunblaðsins á Höfn sagði Einar
að hann hefði séð annan smábát
fara út úr höfninni og honum hefði
þá strax dottið í hug að eitthvað
hefði komið fyrir. „Eg hélt undir-
eins af stað og heyrði svo í talstöð-
inni að þeir voru að kalla í Bjarna
en engu var svarað. Seinna heyrði
ég að blys hefði sést frá Skálafelli
í Suðursveit og a.m.k. einum báti.
Eftir um 20 mínútna siglingu var
ég kominn á slysstað. Báturinn stóð
í björtu báli og var gúmmíbáturinn
u.þ.b. 150 metra frá. Bjarni kveikti
á blysi er ég nálgaðist svo ég fór
Morgunblaðið/Kristinn
Opnun Ingólfstorgs
BÖRN og fullorðnir fylgjast spennt með atriði úr leikritinu Smiður
jólasveinanna sem Möguleikhúsið flutti.
Öndvegissúlur Ingófs
MARKÚS Örn Antonsson borgarsljóri og Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson,
borgarfulltrúi og formaður hönnunarnefndar, við öndvegissúlur Ing-
ólfs.
Ingólfstorg í Re
Áfanj
lagnii
INGÓLFSTORG var formlega
opnað á laugardaginn og stóðu
Reykjavíkurborg og Miðbæjar-
samtökin að skemmtidagskrá á
torginu í tilefni dagsins. I ávarpi
borgarsljóra kom fram að Ing-
ólfstorg væri nýr áfangi í heilda-
rendurskipulagningu miðbæjar-
ins.
Markús sagði að fyrr á árinu hafi
Miðbakkinn við höfnina verið tekinn
í notkun. „Hann er mesta borgar-
prýði og hefur mælst ákaflega vel
fyrir og ekki þá síst lagning Geirs-
götunnar þar í nánd,“ sagði hann.
„Ingólfstorg er á afar mikilvægum
stað í hjarta borgarinnar og löngu
tímabært að vanda vel til frágangs
á því og breyta ásýnd þess eins og
nú hefur verið gert.“
Samkomustaður
Sagði hann að torginu væri ætlað
að vera samkomustaður fyrir borg-
arbúa á öllum aldri í framtíðinni og
því byggt fyrir hundruð ára fram í
tímann. „Þar er góð aðstað fyrir
borgarbúa að koma saman og njóta
góða verðursins og skemmta sér,“
sagði Markús. „Þa er lítið svið sem
vonandi verður óspart notað fyrir
hljómleikahald og samkomuhald af
ýmsum toga. Jafnframt er Ingólfs-
torgið á þeim stað sem stendur mjög
nærri upphafi sögu Reykjavíkur. Við
elstu götu borgarinnar þar sem við
getum rakið slóð landnámsmannsins