Morgunblaðið - 27.09.1994, Qupperneq 27

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 27. SEPTEMBER 1994 27
Morgunblaðið/Sverrir
nd heilbrigðisráðherra í gær.
sagt áður og þá verið talið ófullnægj-
andi. Til dæmis að því er varðar
ráðningu mágs þíns, skipun hans í
launaðar stjórnir og nefndir, og
margt fleira. Þú skýrir ekkert til við-
bótar, að því er varðar álitamál sem
þessi, hvað segir þú um það?
Svar: „Jú, ég held þvert á móti,
að það sé gerð mjög ítarleg grein
fyrir öllum þessum atriðum og farið
yfir þau lið fyrir lið. Ég staldra líka
eilítið við það, ágætu fréttamenn, í
þessu sambandi, hver er það sem
telur þennan hlutinn og hinn hlutinn
ófullnægjandi?“
Spurning: — Við fyrsta yfirlestur
greinargerðar þinnar, koma ákveðn-
ar mótsagnir fram. Þú segist ekki
hafa komið nálægt því þegar íbúðin
í Asparfelli var leigð út til frænku
þmnar, en svo segir þú í skýrslunni:
„Ég vildi hins vegar ævinlega fylgj-
ast með gangi þeirra mála hjá við-
komandi einstaklingum, hvernig
þeim hefði reitt af. Það er að segja
þeim sem vantar húsnæði eða eru í
húsnæðisleit.“ En akkúrat þegar um
eitthvert skyldmenni þitt var að
ræða, þá gættir þú þess að fylgjast
alls ekki með.
Svar: „Þú ruglar algjörlega saman
tvennu. Ég gat um það, að Aspar-
fellsíbúðin var ekki inni í hinu félags-
lega kerfi. í hinu félagslega kerfi
gætti ég þess, að fylgjast vel með
gangi mála. Á þessu tvennu verður
að gera greinarmun."
Spurning: — Þú viðurkennir að
hafa gert ákveðin mistök, þú viður-
kennir að annað orki tvímælis.
Hversu langt má ráðherra ganga í
því að gera mistök, þar til hann
þarf að segja af sér?
Svar: „Við skulum staldra við það
sem ég játa að hafi verið mistök.
Við skulum taka fyrir mál trygginga-
yfirlæknis. Ég hafði úr mjög vöndu
að ráða og ég get setið hér og hugs-
að að hvaða leið sem ég hefði farið,
þ.e.a.s. að víkja honum og fá skaða-
bótamál, að semja um starfslok, eins
og gert var, eða að gera ekki neitt,
þá hefði ég undir öllum kringum-
stæðum fengið ásakanir á hendur
mér fyrir þá leið sem varð fyrir val-
inu.“
Spurning: — Gerðir þú starfsloka-
samninginn við tryggingayfirlækn-
inn upp á þijár milljónir króna?
Svar: „Það eina sem ég kom nærri
því, var að ég lofaði því að hann
fengi þessi tilteknu verkefni. Ég
gerði engan starfslokasamning við
hann, það gerði náttúrlega vinnuveit-
andinn.“
Spurning: — Var það ekki full-
nægjandi að gerður væri starfsloka-
samningur við lækninn upp á þijár
milljónir króna? Hvers vegna þurfti
einnig að gera við hann verktaka-
samning?
Svar: „Það var ekkert um það að
ræða. Ég gerði engan starfsloka-
samning og ég geri enga starfsloka-
samninga við einstaklinga sem vinna
fyrir heilbrigðisráðuneytið eða
Tryggingastofnun. Það sem ég gerði
til að liðka fyrir því, að maðurinn
færi úr þessum störfum, var að gefa
munnlegt vilyrði fyrir því, að hann
fengi tiltekin verkefni."
Spurning: — Þú gerðir sjálfur
ráðningarsamning við Steen Johans-
son, ekki satt?
Svar: „Ég skrifaði undir þann
sanming, enda var hann í vinnu í
ráðuneytinu, enda kallaði ég hann
til starfa."
Spurning: Var Steen þá ennþá á
launum hjá Hafnarfjarðarbæ, þegar
þú kallaðir hann til vinnu í ráðuneyt-
inu? Þar a ég við, hvort hann hafi á
sama tíma verið á launum hjá Hafn-
arfirði og ríkinu?
Svar: „Það tel ég af og frá.“
Spurning: — Getur þú svarað þess-
ari spurningu neitandi?
Svar: „Eg get ekki svarað neinu
um það. Ég veit ekkert um það.“
Spurning: — Steen Johansson fékk
516 þúsund krónur á mánuði sem
upplýsingafulltrúi, með sérstökum
verktakasamningi. Samt sem áður
hafði hann aðstöðu í ráðuneytinu,
er þetta ekki of hátt?
Svar: „Jú, ég segi það nú, að þetta
er of hátt.“
Spurning: — Hvers vegna fékk
hann svona háar greiðslur?
Svar: „Þetta er bara of hátt og
ég mun ekki gera svona samninga
aftur.“
Spurning: — Finnst þér það boð-
legt fyrir land og þjóð, að segja, það
eru allir íslendingar meira og minna
skyldir, þegar þú reynir að veija það
að hafa ráðið mág þinn sem aðstoð-
armann, sett hann í tólf launaðar
nefndir, ráð og stjórnir, ráðið frænda
þinn til lögfræðilegrar verktöku fyrir
heilbrigðisráðuneytið og svo fram-
vegis?
Svar: „Ég hef ekki svarað því, í
því samhengi, Agnes Bragadóttir.
Ég hef sagt að um aðstoðarmann
ráðherra giltu önnur lögmál. Það er
fullkomlega ákvörðunarefni ráðherra
hvérju sinni, hvern hann velur sér
fyrir aðstoðarmann. Jón H. Karlsson,
aðstoðarmaður minn, tók yfir nefnd-
ir og ráð, sem Þorkell Helgason,
fyrrum aðstoðarmaður fyrrum og
núverandi heilbrigðisráðherra, Sig-
hvats Björgvinssonar, sat í. Það
sama gildir núna. Núverandi aðstoð-
armaður Sighvats, Sigfús Jónsson,
tekur þar við.
Spurning: — Af hveiju tók hann
ekki við strax á iniðju ári, þegar þú
hættir sem heilbrigðisráðherra?
Svar: „Þú verður að spyija Sig-
hvat Björgvinsson að því.“
Spurning: — Nei, ég spyr þig, því
þú ert í forsvari fyrir Jón H. Karls-
son, sem þar til fyrir skömmu neit-
aði að víkja sæti, sem stjórnarfor-
maður Ríkisspítalanna?
Svar: „Hvaða rugl er þetta? Hann
hefur ekki neitað einu eða neinu.
Það hefur aldrei staðið á því eitt
andartak, að hann víki úr þeim störf-
um, sem hann var í, fyrir heilbrigðis-
ráðuneytið. Þetta hefur verið í mjög
góðu samkomulagi við Sighvat
Björgvinsson. Þeir áttu tal saman
um síðustu mánaðamót, þar sem
farið var yfir þennan lista stjórna,
nefnda og ráða sem þú nefndir og
hann er nú að skila af sér. Það tek-
ur bara sinn tíma stundum að ganga
frá málum og skila af sér.“
Spurning: — Guðmundur Árni.
Þátttaka þín í stjórnmálum mótast
væntanlega af hugsjónamálum þín-
um. Hefur hvarflað að þér, að það
kynni að vera ákjósanlegt og heppi-
legt, fyrir flokk þinn, að vegna þeirra
deilumála, ágreiningsmála,' ávirð-
inga á embættisfærslur þínar, sem
margir telja enn að þú hafir ekki
hreinsað þig af, að þú segðir af þér
og legðir síðan þig og verk þín und-
ir dóm kjósenda, sem óbreyttur þing-
maður? Getur verið að þú þurfir að
fórna minni persónulegum hagsmun-
um þínum, fyrir stærri pólitíska
hagsmuni Alþýðuflokksins?
Svar: „Ég legg mín störf undir
dóm kjósenda í kosningum og þá
geri ég það sem frambjóðandi Ál-
þýðuflokhsins. Það eru allir jafnir
fyrir kjósendum sem bjóða sig fram
í alþingiskosningum, hvort sem þeir
eru ráðherrar, þingmenn, eða kom-
andi úr öðrum störfum."
Spurning: — En ef þú ert trausti
rúinn?
Svar: „Það eru þín orð. Ég met
það ekki þannig að ég sé trausti
rúinn. Ég met það þvert á móti þann-
ig að ég njóti trausts. Það verður
hver að hafa sína skoðun á því, en
ég vænti þess að persónulegar skoð-
anir einstakra fjölmiðlamanna vigti
kannski jafnþungt og skoðanir ann-
arra, en ekki meira. Það er dómur
kjósenda sem segir til um niðurstöð-
una að lyktum og ég hef ekki áhyggj-
ur af því. Það er mín trú og ég held
stuðningsmenn mínir í Alþýðu-
flokknum, sem eru yfirgnæfandi
fjöldi flokksmanna, telji einnig, að
það styrki flokkinn að ég verði í
þessum kosningaslag á fullu í þeim
störfum sem ég hef sinnt og mér
hefur verið trúað fyrir og það ætla
ég að gera.“
Spurning: — Utilokar þú þann
möguleika að þú munir segja af þér
nú?
Svar: „Ég auðvitað ræði öll mál
við mína flokksmenn. Ef svo ólíklega
vildi til, sem ég hef ekki nokkra trú
á, að upp rísi á flokksstjórnarfundi
90% flokksmanna, þar sem þeir sam-
þykkja það, að þeir treysti mér ekki,
þá mun ég segja af mér.“
Spurning: — Þarf 90% flokks-
manna til þess að þú segir af þér?
Svar: „Ég nefni þetta bara sem
dæmi, en mér dettur ekki í hug að
svo fari. Ég hef talað við stóran hóp
flokksstjórnarmanna, sem er æðsta
stjórn flokksins á milli flokksþinga,
og það er ekkert slíkt í þessum spil-
um, eins og þið viljið vera láta.“
Spurning: — Þú ert sem sagt sann-
færður um að skýrsla þín verði talin
fullnægjandi, bæði af formanni þín-
um og öðrum.
Svar: „Það sem meira er. Ég hef
fengið margháttaðar stuðningsyfír-
lýsingar frá fólki og við skulum líka
gæta að því, að fólk
hefur á þessu öllu
saman skoðanir. Ég
hef fengið margskon-
ar skilaboð frá fólki,
sem ofbýður það ein-
elti, sem það segir að
ég hafi verið lagður
í. Líka hitt, að fólk
tekur mínar skýring-
ar fullkomlega trúan-
legar og metur þær
virkar.
Varðandi forystu
flokksins, þá munum
við auðvitað halda
áfram að ræða þessi
tilteknu mál og önn-
ur, eftir því _sem til-
efni gefast. Ég er að
segja, að efnislega
hef ég ekkert í höndum, annað en
fullyrðingar einstakra fréttamanna
um það, að hér sé eitthvað sem út
af standi, sem kalli á það að menn
hafi einhveijar aðrar skoðanir á því.
Með öðrum orðum, að formaður
flokksins, þingménn flokksins eða
flokksstjórnarmenn standi nú upp
einn af öðrum og segi, þetta er bara
tómt plat og það er ekkert að marka
þetta.“
Spurning: — Eiginkona þín hefur
lýst því í sjónvarpsviðtali, að hún
hefði viljað sjá meiri stuðning við
þig frá Jóni Baldvin Hannibalssyni,
formanni Alþýðuflokksins. Hefðir þú
viljað sjá meiri stuðning frá formann-
inum við þig að undanförnu?
Svar: „Eiginkona min hefur sínar
skoðanir og ég hef mínar. Við Jón
Baldvin höfum rætt þessi mál fram
og til baka og ýmsa anga þess. Ég
vænti þess, að við verðum samstiga
í þeirri kosningabaráttu sem fram-
undan er. Hefði viljað og hefði ekki
viljað. Ég hefði viljað sjá ýmsa hluti
fara öðruvísi í þessum málum, heldur
en þróunin hefur verið.“
Spurning: — Nú hafa samráðherr-
ar þínir, hvort sem er úr Alþýðu-
flokki eða Sjálfstæðisflokki. ekki
sýnt þér neinn stuðning opinberlega.
Hvernig metur þú það?
Svar: „Ja, er einhver vinsælda-
kosning í gangi í því sambandi? Það
er út af fyrir sig ekkert skrýtið, að
þeir hafi ekki viljað tjá sig um þessi
efni, því ég tilkynnti það fyrir viku
síðan, að ég myndi vinna greinar-
gerð um málið og hef verið að vinna
að henni og eðlilegt að þeir vilji sjá
hana, áður en þeir tjá sig. Ég hef
ekki nokkra ástæðu til að ætla ann-
að, en formaður Alþýðuflokksins taki
mín svör góð og gild.“
Spurning: — Framan af hefur þú
verið staðráðinn í því að axla ekki
ábyrgð og viðurkenna engin mistök.
Svo gerðist það i Stöðvar 2 viðtali
nú á fimmtudagskvöldið, að þú sagð-
ir „ég get svo sem viðurkennt, ef
fólk endilega vill, viðurkennt...“
Það voru mjög margir sem töldu að
ráðherrann hefði þarna á mjög
hrokafullan hátt játað á sig mistök
í embætti. Er svona framkoma til
þess fallin, að rækta trúnað á milli
ráðherra og þjóðarinnar, að játa á
sig mistök með þessum hætti og var
hér um afsökunarbeiðni að ræða?
Svar: „Ég hugsa að ef þetta við-
tal væri spilað í heild, þá yrði útkom-
an önnur, því þetta var innklippt.
Ég var þarna að svara spurningu
fréttamannsins, sem sagði „Voru
þetta þá mistök?“. Það var verið að
leita eftir þessu orði, „mistök“, og
þess vegna orðaði ég svarið þannig.
Ég segi hins vegar fullum fetum, í
skýrslu minni, „það má leiða að því
getum að það orkaði tvímælis, að
fara þessa leið“. Það voru sennilega
mistök — ég tók ranga leið af þess-
um þremur.“
Spurning: — I upphafi segir þú
ekkert athugavert við embættisfærsl-
ur þínar, en síðan hefur þú smám
saman verið að draga í land, segja
hugsanlega einhver mistök, nú viður-
kennir þú mistök og annað hafi orkað
tvímælis og greiðslur hafi verið of
háar. Er ekki alltaf að bætast við?
Svar: „Nei, nei. Þetta er alröng
uppsetning. Ég hef alla tíð sagt að
auðvitað eru mín störf, á sama hátt
og allra annarra stjórnmálamanna
og launamanna yfirleitt, þannig að
ég geri mín mistök. Mér dettur auð-
vitað ekki í hug að ætla annað og
mun aldrei gera. Ég
ætla að vona að þið
blaðamenn ástundið
sjálfsgagnrýni líka.“
Spurning: — Axlar
þú fulla pólitíska
ábyrgð á fjármála-
legum viðskilnaði í
Hafnarfirði?
Svar: „Já, það geri
ég.“
Spurning: — Ætl-
ar þú þá að bera fulla
pólitíska ábyrgð á því
að eignfærðar voru í
bókum bæjarins,
tugmilljóna króna
kröfur, í gjaldþrota
fyrirtæki, þrátt fyrir
það að Helgi Núma-
son, bæjarendur-
skoðandi, liáfi ítrekað bent á þessa
skekkju og sett það sérstaklega í
fyrirvara, við undirskrift sinni, í end-
urskoðendaskýrslu bæjarendurskoð-
anda?
Svar: „Ég ber pólitíska ábyrgð á
fjármálurn Hafnarfjarðarbæjar.
Raunar var það þannig, að bæði
1986 og 1990, var sérstök nefnd
jafnaðarmanna í Hafnarfirði sem
vann að því að greiða niður skuldir
fyrrverandi meirihluta á hinu félags-
lega velferðarkerfi. 1990 til 1994 var
það pólitísk ábyrgð jafnaðarmanna,
alþýðuflokksmanna og þar með mín,
að halda úti eins öflugri atvinnu-
starfsemi og kostur var, í þeim
þrenginum sem voru og eru í efna-
hags- og atvinnulífi.
Varðandi afskriftir til og frá, þá
voru á liðnu ári afskrifaðar, ef ég
man rétt, á milli 40 og 50 milljónir
króna. Það er mjög mikið vandaverk
á hveijum tíma, hvenær á að láta af
innheimtu gagnvart einstaklingum
og viðskiptamönnum bæjarsjóðs."
Spurning: — Þú svarar ekki spurn-
ingunni, sem fjallar um það hvort
Ég hefallatíð
sagt að auðvitað
eru mín störf, á
sama hátt og
allra annarra
stjórnmálamanna
og launamanna
yfirleitt, þannig
að ég geri mín
mistök
eðlilegt er að eignfæra kröfur upp á
tugi milljóna króna, á hendur fyrir-
tækis, sem er gjaldþrota.
Svar: „Það er nú allur gangur á
því. Það hefur verið höfð sú vinnu-
regla, að við höfum afskrifað jafn-
harðan hjá Hafnarfjarðarbæ. Það
sem ég er að segja almennt; er að
það er farið nákvæmlega ofan í stöð-
una, frá einu tímabili til annars.
Auðvitað get ég ekki fullyrt um það,
að frá einhvetju tilteknu tímabili
standi ekki eitthvað út af í pípunum,
sem eigi eftir að afgreiða, eftir einn
eða tvo mánuði. Það gefur augaleið,
en almennt ber ég ábyrgð á fjárnuil-
unum frá bæjarstjóratíð minni. Ég
held að þegar grannt er skoðað, þá
sé Ilafnarfjarðarbæ langt í frá verr
staddur en önnur sveitarfélög, varð-
andi útistandandi kröfur, og þar séu
inni í pípum einhveijar vonlausar
kröfur. Það er algjörlega af og frá.
Ég hef vefengt. tölur um fjárhags-
stöðu Hafnarfjarðarbæjar. Ég hef
vefengt afskriftir upp á 456 milljón-
ir króna. Ég hef vefengt að leigu-
íbúðir á vegum bæjarfélagsins séu
færðar að fullu sem skuld bæjar-
sjóðs. I öðrum sveitarfélögum eru
þær færðar undir húsnæðisnefnd.
Ég hef vefengt hvernig farið er með
skuldir húsnæðisnefndar f Hafnar-
firði, samkvæmt úttekt þessara reyk-
vísku endurskoðenda. Það er ýmis-
legt sem vekur upp spurningar úr
skýrslu þessara reykvísku endur-
skoðenda, eins og þegar þeir halda
því fram að ábyrgðir'vegna bæjarins ’
í Miðbæjarhúsinu svokölluðu séu á
mjög veikum grunni. Ég spyr: Hver
telur það? Ég veit ekki til þess að
spurt hafi verið um það sérstaklega.“
Spurning: — Er það siðlegt og
boðlegt, að ráðherra sveitarstjórnar-
mála sé með svona dylgjur um bæjar-
félagið sem hann stjórnaði, og sjálf-
stæða endurskoðendur úti í bæ?
Svar: „Ekki eitt andartak, skaltu
halda því fram, Agnes Bragadóttir,
að ég sé að dylgja um mitt eigið
bæjarfélag. Þvert á móti, finnst mér
að bæjarfélagið eigi skilið aðra og
betri umræðu, en um það hefur ver-
ið. Að því er varðar störf þessarar
endurskoðunarskrifstofu, þá er þar
um nýja stefnumörkun að ræða, sem
bæjarstjóm Hafnarfjarðar tekur
ákvörðun um, en ekki ráðgjafar, hvort
sem þeir koma úr Hafnarfirði eða
Reykjavík. Ég gef mér það, að um
stefnuna hafi verið samkomulag. Þeir
hljóta að hafa rætt saman um það
hvort ætti að gera þetta með hefð-
bundnum hætti, eða fara þessar nýju
leiðir. Það er auðvitað verkefni núver-
andi meirihluta að gera grein fyrir
sínum sjónarmiðum, sem hann hefur
því miður ekki gert á réttum vett-
vangi. Það verður væntanlega gert.“
Spurning: — Þú hefur ekki verið
sakaður um lögbrot, en margar emb-
ættisfærslur þínar eru með þeim
hætti, þótt ekki sé um lögbrot að
ræða, að fólk telur einfaldlega að
þær séu ekki réttar. Brýtur þetta
ekkert gegn þinni siðferðisvitund?
Svar: „Ég er búinn að gera ná-
kvæma grein fyrir hvaða lögmál
gilda um aðstoðarmenn. Að því er
varðar Björn Önundarson og að ein-
hver meint vinatengsl hafi verið þar
að baki, get ég fullyrt það, að ég
hafði talað við Björn Önundarson
tryggingayfirlækni tvisvar til þrisvar
á ævinni, áður en ég settist á stól
heilbrigðisráðherra. Þegar þú safnar
þessu öllu saman, í svona pakka og
bindur slaufu fyrir, eins og gert hef-
ur verið í þessum málarekstri öllum,
þá er hægt að gera þetta tortryggi-
legt. Þegar menn fara niður í málin,
stig af stigi, þá hygg ég að það séu
mjög málsbætandi ástæður fyrir
þessu öllu saman.“
Spurning: — Hvað þarft þú að
bijóta af þér í starfi, til þess að þú
segir af þér ráðherraembætti?
Svar: „Ég svara ekki svona spurn-
ingu.“
Spurning: — Hver verða þín við-
brögð í þinginu ef þú situr áfram
og það kemur fram vantrauststillaga
á þig?
Svar: „Við skulum bara láta á það
reyna. Ég hef ekki nokkra ástæðu
til þess að ætla að svo verði. Ég
veit ekki til þess að nokkur þingmað-
ur hafi lýst því yfir að hann ætli að
flytja slíka tillögu."