Morgunblaðið - 04.02.1995, Page 1

MENNING
LISTIR
DROTTNING ÚPERUUSTAR-
INNAR - HIN AFVEGA-
LEIDDA ALMÚGASTÖLKA
Islenska óperan frumsýnir vinsælustu óperu allra tíma,
La Traviata, næstkomandi föstudagskvöld. Súsanna
Svavarsdóttir hefur fylgst með æfíngum, kynnt sér
efni og sögu óperunnar og rætt við einsöngvarana
Sigrúnu Hjálmtýsdóttur, Ólaf Áma Bjamason
og Bergþór Pálsson.
AÐ ER alltaf hátíðarstemmning í loft-
inu þegar líða tekur að frumsýningu
hjá íslensku óperunni - og ekki
skemmir það fyrir þegar sjálf La
Traviata Verdis er að lifna á sviðinu. Þá skipt-
ir engu þótt úti sé snjór og slydda og myrkur
og mugga grá - í húsi óperunnar glitra ljósin,
það hvissar og brakar í litríkum ballkjólum og
heitar tilfinningar - allt frá hinni dýpstu sorg
til hæstu gleði - streyma frá snilldariega skrif-
aðri tónlistinni og afvopna hvert það hjarta
sem á hlýðir.
La Traviata - sagan um ungu álmúgastúlk-
una sem kemur úr sveitinni til Parísar. Fegurð
hennar er slík að allir viija eiga hana. Hún
verður hástéttargleðikona - á framfæri auð-
ugra manna; væntir einskis, óskar einskis þeg-
ar kemur að hjartans málum; ætlar aðeins að
dansa og gleðjast þann stutta tíma sem líf
hennar varir.
Söguþráður
Leikurinn hefst í veislu í húsi þessarar konu,
Víólettu Valery. Greifinn Gaston kemur með
vin sinn Alfredo Germont til veislunnar og
kynnir hann sem mikinn aðdáanda hennar.
Og víst er að hinn ungi aðdáandi hefur fylgst
með Víólettu í heilt ár; dáð hana úr fjarlægð
og komið daglega á heimili hennar til að spyij-
ast fyrir um líðan hennar þegar hún lá mikið
veik nokkru fyrr. Alfredo er beðinn um að
vera forsöngvari í drykkjusöng. Hann syngur
og Víóletta með honum við hinar bestu undir-
tektir. Eftir sönginn ganga veislugestir í dans-
salinn. Verður Víólettu þá snögglega illt þótt
hún vilji ekkert úr því gera. Alfredo verður
eftir hjá henni; biður hana að láta af líferni
sínu þvi að það dragi hana til dauða. Hann
býður henni ást sína og umhyggju - en Víó-
letta hlær að honum. Alfredo syngur þá um
ástina sem brunnið hefur í brjósti hans frá því
hann sá hana fyrst einn fagran dag. Víóletta
býður honum vináttu sína, en segist ekki geta
elskað hann. Aður en hann fer, réttir hún
honum þó blóm - 3vo hann geti skilað því aft-
ur, og biður hann að vitja sín þegar það visni.
Þegar aðrir veislugestir hafa líka kvatt til að
ganga til annarrar veislu, hugleiðir Víóletta
orðaskipti þeirra Alfredos. Hún játar það fyrir
sjálfri sér að hún er djúpt snortin af einlægni
hans og hann kunni að vera sá sem hana hef-
ur dreymt um. En áður en lýkur vísar hún
draumnum frá sér og játast frelsinu og gleð-
inni.
Annar þáttur á sér stað á sveitabæ utan
við París. Alfredo og Víóletta hafa búið sam-
an í þijá mánuði og hann er að syngja um
hamingju sína þegar hann kemst að því að
þjónustustúlka Víólettu, Annina, er að selja
eignir hennar til að fæða þau og klæða. Hon-
um bregður mikið og hann fer sjálfur til borg-
arinnar til að gera aðrar ráðstafanir. Þegar
hann er farinn kemur gestur til Víólettu, Gi-
orgio Germont, faðir Alfredos. Hann ásakar
Víólettu um að féfletta son sinn. Hún segir
honum að það sé hún sem standi straum af
dvöl þeirra í sveitinni og hafi selt aleigu sína
í því skyni. Germont eldri kemur þá að aða-
lerindi sínu; dóttir hans, systir Alfredos, er
trúlofuð ungum manni en fjölskylda unnust-
ans fellst ekki á þennan ráðahag vegna þeirr-
ar hneisu sem sambúð þeirra Alfredos og
Víólettu bakar fjölskyldu hans. Hann biður
Víólettu að slíta nú þessari sambúð svo að
dóttir hans þurfi ekki að fórna lífshamingju
sinni fyrir líferni bróður síns. Víóletta svarar
honum fyrst með því að lýsa ást sinni á Alf-
redo og þeim styrk sem sér sé að henni í
veikindum - tæringu - sem dragi hana til
dauða. Samt biður hún Germont grátandi að
segja dóttur sinni ungu að óttast ekki; hún
skuli gera það sem um er beðið. Hún biður
hann líka að í fyllingu tímans segi hann Alf-
redo allan sannleikann. Og hún skrifar Alf-
redo bréf og segist vera horfin aftur til gjá-
lífisins í París. Alfredo kemur að henni við
skriftirnar. Hún felur bréfið og játar Alfredo
ást sína með óvanalegum ákafa. En hún fer
samt og litlu síðar er Alfredo borið bréfið.
Þegar hann hefur lesið það gefur faðir hans
sig fram. Hann syngur um heimabyggð þeirra
í Suður-Frakklandi og biður son sinn að hverfa
með sér aftur til fjölskyldunnar syðra. Alfredo
skeytir því engu. Hann kemur auga á boðs-
bréf til dansleiks Flóru Bervoix í París og
skundar af stað þangað.
Síðara atriði annars þáttar er dansleikur í
húsi Flóru. Konur syngja sígaunasöng og
karlar svara með fulltingi dansara í söng um
nautabana sem felldi fimm naut á einum degi
fyrir stúlkuna sína. Nú kemur Víóletta til
dansleiksins með vini sínum, Douphol baróni.
Þeir Alfredo og baróninn spila og Alfredo
vinnur háa fjárhæð, Víóletta nær nú að hafa
tal af Alfredo undir fjögur augu og biður
hann að hverfa á braut. Hann kallar þá á
veislugesti og biður þá að vera vitni að því
að hann greiði Víólettu skuld sína fyrir ástir
þeirra - og hann fleygir spilavinningnum að
fótum hennar við skelfingu og hneykslun allra
viðstaddra, þar á meðal Giorgios Germonts,
sem átelur son sinn harðlega fyrir svívirðingu
við unga konu. Víóletta biður þess að Alfredo
megi lærast hið sanna og að Guð megi vera
honum náðugur. Veislugestir fullvissa Víó-
lettu um vináttu sína.
í þriðja þætti liggur Víóletta fársjúk og
læknir hennar Grenville hughreystir hana. I
sömu mund segir hann Anninu, þjónustu Víó-
lettu, að hún eigi aðeins örskammt eftir ólif-
að. Víóletta les bréf frá Giorgio Germont þar
sem segir að Alfredo muni snúa aftur til henn-
ar og beiðast fyrirgefningar. Það er of seint,
segir hún, og syngur um dauða sinn sem yfir
vofir og biður Guðs náðar. Uti á götunni er
kjötkveðjuhátíð með söng og gáska.
Ánnina ber þá óvænta gleðifrétt; Alfredo
er kominn að vitja hennar. Þau heilsast með
fögnuði og láta sig dreyma um að hverfa sam-
an frá París og hefja nýtt líf. Hjá Viólettu
skiptist á von og ótti. Giorgio Germont vitjar
hennar líka og blessar hana sem væri hún
dóttir hans. Víóletta gefur Alfredo nisti með
mynd sinni og biður hann að gefa það brúði
sinni þegar þar að kemur - og segja henni að
sú sem myndin er af, biðji fyrir þeim báðum
í eilífðinni. Það birtir allt í einu yfir henni, hún
fyllist fögnuði og deyr.