Morgunblaðið - 01.03.1996, Blaðsíða 6

6 B FÖSTUDAGUR 1. MARZ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
_L
DAGLEGT LIF
AF TOLFTA HEIMSÞINGI
KYNLÍFSFRÆÐINGA í JAPAN
Mun meira líf í
svefnherbergjum afa og
ömmu en margt yngra fólk heldur
Sænskrannsókn á kynlífí sænskra karla
50-80 ára og rannsókn japansks prófessors
í þvagfæralækningum á kynlífí aldraðra í
Japan eru samhljóða um að aldraðir lifí fjör-
ugra kynlífí en margur hyggur, þótt mikill
+ _____
munur sé á milli einstaklinga. Asgeir R.
Helgason sálfræðingur var á tólfta heims-
þingi kynlífsfí,æðinga í Yokohama í Japan
seinni hluta síðasta árs og kynnti þar niður-
stöður sænsku rannsóknarinnar, sem
krabbameinslækningadeildKarolinska
sjúkrahússins lét gera.
MARKMIÐIÐ með þessari
rannsókn var að út-
vega grundvallar upp-
lýsingar um hversu al-
gengt og mikilvægt kynlíf er fyrir
karlmenn á þessum aldri svo hægt
sé að átta sig betur á tíðni þeirra
aukaverkana meðferðar blöðruháls-
kirtilskrabbameins sem tengjast
kynlífínu. Krabbamein í blöðruhál-
skirtli er algengasta krabbameinið
meðal sænskra karla líkt og ís-
lenskra.
Til þess að hægt sé að fullyrða
eitthvað um hve algengt það sé að
ákveðnir kvillar séu aukaverkanir
tiltekinna meðferða er afar mikil-
vægt að gera sér fyrst sem gleggsta
grein fyrir því hversu útbreidd ein-
kennin eru meðal þeirra sem ekki
hafa gengið í gegnum viðkomandi
meðferð. Þar eru vandamál tengd
kynlífi engin undantekning.
Ástæðuna fyrir auknum áhuga á
að kortleggja aukaverkanir blöðru-
hálskirtils-krabbameinsmeðferðar
má rekja til þess að engum hefur
enn tekist að sýna fram á að með-
ferðin hafi afgerandi áhrif á lífslengd
sjúklinganna ef meinið er staðbund-
ið. Það kemur m.a. til af því að
meðalaldur þeirra sem greinast með
meinið er nokkuð hár, um 70 ár, og
eins vex meinið oft mjög hægt.
Þannig benda vissar rannsóknarnið-
urstöður til þess að allt að 80% sjúkl-
inga sem greinast með staðbundið
blöðruhálskirtilskrabbamein séu á
lífi 10 árum eftir greiningu, án með-
ferðar.
Margt bendir til þess að meðferð-
in hafi ýmsar auka-
verkanir í för með sér.
Helstu aukaverkanirn-
ar eru minnkandi kyn-
geta en einnig ber
nokkuð á vandamálum
við þvaglát og hægðir.
Það færist því sífellt í
aukana að meðhöndla
ekki staðbundið blöðru-
hálskirtilskrabbamein
sérstaklega ef sjúkl-
ingnum er umhugað
um að halda kyngetu
sinni. Með þetta að leið-
arljósi og glænýjar
upplýsingar um kynlíf eldri Syía í
farteskinu brá undirritaður lofti und-
ir væng og tók stefnuna á Japan.
Kynlífsfræði
Kynlíf sem „fræðigrein" er stutt
á veg komin og margir þátttakend-
anna virtust vera í eins konar tilvist-
arkreppu. Spurningar eins og þær
hvort „kynlífsfræði" ætti rétt á sér
sem sérstök fræðigrein, eða hvort
viðfangsefnið gæti eins rúmast inn-
an vébanda annarra fræða, voru
ekki óalgengt umtalsefni í kaffipás-
um.
í flestum löndum er kynlífsfræði
kennd í námskeiðaformi. Það eru
helst læknar, sálfræðingar, félags-
ráðgjafar og hjúkrunarfræðingar
sem sækja slík námskeið. Að nám-
skeiðinu loknu halda menn áfram
að sinna fyrri störfum þar sem kyn-
lífsvandamál eru aðeins einn hluti
af víðara starfssviði. Annarsstaðar
er kynlífsfræði kennd sem sérnám
og í Tékkneska lýðveldinu hefur
kynlífsfræði verið sérgrein innan
læknisfræðinnar í áratugi.
Kynlíf aldraðra
Þar eð rannsóknir þær sem undir-
ritaður var kominn til að kynna fjöll-
uðu um kynlíf aldraðra beindist
áhuginn fyrst að fyrirlestrum sem
tóku þetta efni fyrir.
Fáar rannsóknir hafa fram til
þessa verið gerðar á tíðni og mikil-
vægi kynlífs aldr-
aðra. Flestar rann-
sóknir sem þó hafa
verið gerðar hafa
beinst að takmörkuð-
um hópum eða sjálf-
boðaliðum, en slíkar
athuganir segja lítið
til um ástand mála í
þjóðfélaginu í heild. Á
þessu þingi voru
kynntar tvær rann-
sóknir á kynlífi aldr-
aðra sem byggðu á
tilviljunarkenndu úr-
taki og geta því gefíð nokkuð glögga
mynd af því hvemig þessum málum
er almennt háttað.
Auk sænsku rannsóknarinnar sem
undirritaður kynnti var japanskur
pófessor í þvagfæralækningum með
erindi um rannsókn sem hann og
samstarfsmenn hans höfðu gert á
kynlífi aldraðra Japana. Niðurstöður
beggja rannsóknanna voru nokkuð
samhljóma. Mun meira líf er í svefn-
herbergjum afa og ömmu en margt
yngra fólk heldur en mikill munur
er á milli einstaklinga. í sænsku
rannsókninni höfðu einn af hvetjum
þrem körlum á aldrinum 70-80 ára
samfarir a.m.k. einu sinni í mánuði
á meðan jafnstór hópur hafði ekki
haft samfarir í eitt ár eða lengur.
Um helmingur allra karla á aldrinum
50-80 ára sögðust vilja hafa samfar-
ir oftar.
Margir virtust bæta sér þetta upp
með sjálfsfróun því mun fleirri sögð-
ust fá fullnægingu einu sinni í mán-
uði eða oftar en þeir sem höfðu sam-
farir svo oft. Rannsóknimar beind-
ust að blöðruhálskirtilskrabbameini
og því hafði ekki farið fram sam-
bærileg athugun á kynlífí kvenna.
Hinsvegar stendur til að fara af stað
með sambærilega rannsókn á kynlífi
sænskra kvenna á þessum aldri og
er undirbúningur þegar hafínn.
Einnig er vert að geta þess að haf-
inn er undirbúningur slíkra rann-
sókna á íslandi.
Fullnægíngarvandamál
Á þingum eins og þessu eru marg-
ir fyrilestrar í gangi samtímis og
því ógerningur að hlusta á nema lít-
ið brot af því sem uppá er boðið.
Af þeim fyrirlestrum sem undirrit-
aður gaf sér tíma til að sækja voru
erindi um fullnægingarvandamál
kvenna og karla og vandamál tengd
limstífni karla.
Algengasta fullnægingarvanda-
mál karla er of brátt sáðlát. Ýmsar
aðferðir hafa verið þróaðar til að
glíma við þennan vanda. Ein aðferð-
in byggir á því að bijóta upp samfar-
imar áður en fullnægingu er náð
og klemma fremsta hluta tippisins
milli þumalfingurs og löngutangar.
Þannig má stoppa sáðlát. Önnur
aðferð sem oft gefur góðan árangur
er að bera staðdeyfiefni á tippið fyr-
ir samfarir. Flestir sem líða af of
bráðu sáðláti hafa mjög næmt sner-
tiskyn í tippinu. Staðdeyfiefnið bælir
snertiskynið og tefur fyrir sáðláti.
Gallinn við þessa aðferð er að kyn-
lífsnautnin minkar.
Á þinginu kynntu Asíumenn nýtt
efni sem er í þróun og þeir kalla
SS-krem. Kremið er að sögn blanda
af nokkrum ólíkum jurtum og fyrstu
rannsóknir á efninu virðast lofa
góðu. Að sögn þeirra sem kynntu
lyfíð hefur það svipaða virkni og
fyrri staðdeyfiefni án þess að taka
burtu nautnina. Innihaldið er ennþá
leyndarmál og einhver bið mun vera
á því að það komi á almennan mark-
að. Franskur læknir kynnti að lokum
rannsókir sínar á notkun lyfja sem
sprautað er inn í tippið á einfaldan
og yfírleitt sársaukalausann hátt.
Þessi lyfjameðferð sem fyrst og
fremst hefur verið notuð til að hjálpa
mönnum sem þjást af „getuleysi",
hefur að hans sögn reynst vel til að
hjálpa þeim sem þjást af of bráðu
sáðláti.
Á meðan helstu fullnægingar-
vandamál karla einkennast af því
að þeir fá fulinægingu of fljótt, er
eitt algengasta vandamál kvenna að
eiga erfitt með að fá fullnægingu.
Umræður um þetta efni skiptust í
tvö horn á þinginu. Annarsvegar
voru þeir sem töldu sig meðhöndla
þessi vandamál með góðum árangri
með ýmiss konar kynlífsæfíngum,
aðallega með því að kenna konum
sjálfsfróunartækni m.a. notkun
hjálpartækja á borð við titrara.
Hinsvegar voru þeir sem litu á
vandann fyrst og fremst sem djúp-
stæðan sálfræðilegan ótta við að
gefa sig á vald annarri manneskju
og missa sjálfstjórn og vildu með-
höndla konurnar með samtalsmeð-
ferð sem gat tekið nokkra mánuði
uppí nokkur ár allt eftir eðli máls-
ins. Flestir voru þó á því að blanda
þessarra tveggja nálgana væri besta
aðferðin til að meðhöndla konur sem
eiga erfítt með að ná fullnægingu.
„Getuleysi“
Engum að óvörum voru margir
fyrirlestrar um vandamál tengd lim-
stífni og þar sem rannsóknir undir-
ritaðs beinast mjög að þessum þætti
kynlífsvandamálanna varð ekki hjá
því komist að hlusta vandlega á það
nýjasta sem menn höfðu fram að
færa á þessum vettvangi.
Flestir sem fást við þessi vanda-
mál eru sammála um að hugtakið
„getuleysi" sé afar loðið og margir
vilja sniðganga það með öllu eða
a.m.k. skilgreina betur hvað átt er
við. í sænsku kynlífsrannsókninni
voru karlar skilgreindir „getulausir"
(impotent) ef limur þeirra var sjaldn-
ast nægjanlega stífur til að þeir
gætu haft samfarir. Mikilvægt er
að gera greinarmun á „getuleysi“
af sálrænum og vefrænum toga.
Léleg limstífni af vefrænum toga á
sér ýmsar orsakir. Nokkrar þær al-
gengustu eru skortur á hormóninu
testosteron, skert blóðflæði fram í
liminn, lekar æðar í tippinu og taug-
askaði.
í dag er hægt að meðhöndla flest-
ar tegundir vefræns getuleysis með
hormónum eða sprautum sem auka
blóðflæði fram í tippið eða með ein-
földum aðferðum eins og loftdælu
sem dregur blóðið fram í liminn og
gúmíhring sem komið er fyrir við
limrótina og kemur í veg fyrir að
blóðið renni úr tippinu. í vissum til-
vikum m.a. þegar æðarnar í tippinu
leka er þó oft eina ráðið að koma
fyrir sílikon hólkum af ýmsum gerð-
um í limnum. Á íslandi eins og víð-
ast annarstaðar eru það þvagfæra-
sérfræðingar sem sjá um lækn-
isfræðilega meðferð á „getuleysi“
af vefrænum toga.
AF YMSUM SKRINGILEGHEITUM
MARGIR fyrirlestrarnir komu
óhörðnuðum Islendingnum
spánskt fyrir sjónir. Þarna var
m.a. norsk kona sem starfrækir
„skóla“ i Ameríku þar sem hún
kennir fólki ýmiss konar kyn-
lífsæfingar ætlaðar þeim sem
áhuga hafa á því að leika þræla
og húsbændur í kynlífsleikjum
sínum. Fyrirlesturinn bar það
lærða nafn; „Multicultural
perspective of sexual domin-
ance and submission" (megi nú
hver og einn reyna að þýða
þessi ósköp eftir bestu getu).
Fyrirlesturinn var sjálfsagt
ágætis auglýsing fyrir skólann en hafði afar litla fræðilega þýðingu,
Af öðrum skringilegheitum má nefna veggspjald (poster) þar sem
höfundar viðruðu áhyggjur sínar vegna síaukinnar samfaratíðni jap-
anskra Búdda-munka. Þar var m.a. upplýst að einhver æðsti prestur
hefði haft samfarir við þúsundir vændiskvenna á 70 ára lífsferli sín-
um. Það var einnig mjög framandlegt að hlusta á indverska lækna
tala um hugleiðslu og leikfimi byggða á jóga-heimspeki sem átti að
vera allra kynlífsmeina bót.
Einn af hverjum
þrem körlum á
aldrinum 70-80
ára höfðu samfarir
a.m.k. einu sinni í
mánuði á meðan
jafnstór hópur
hafði ekki haft
samfarir í eitt ár
eða lengur.