Alþýðublaðið - 29.10.1933, Blaðsíða 3

SUnNUDAGINN 29. OKTóBER
3
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
DAGBLAÐ OG VIKUBLAÐ
ÚTGFANDI:
ALÞÝÐUFLO KKURINN
RITSTJÓRI:
F. R. VALDEMARSSON
Ritstjórn og afgreiðsla:
Hverfisgötu 8 —10.
Simar:
4900: Afgreiðsia, augiýsingar,
4901: Ritstjórn (Innlend r fréttir).
4902: Ritstjóri.
4903: Vilhj. S. Vilhjálmss. (heima)
4905: Prentsmiðjan.
Ritstjórnin er til viðtals kl 6—7.
Alþýðusambandið
AI{iýðullokburinn
AlÞýðablaOiO.
Það er hlutverk Alþýðublaðsins
sem pólitísks blaðs að standa
diagliega í baráttu með og fyrir
verklýðssamtökunum og alþýðu
pessa lands í lífsbaráttu henmar
og Alpýðuflokknjum í pólitiskri
baráttu hans, og að skýra frá
pví dagliega, hvað peirri baráttu
liður. Alpýðubiaðið hefir átt að
gera pað og gert pað á hverjum,
-d.egi í fjórtán ár. Það mun gera
pað enn. En í dag lítur pað um,
öxl til hinna liðnu fjórtáin óra
og pess, sem unnist hefir.
Alþýðusamband tslands
var stofnað 12. marz 1916 af 7
verklýðsfélögum í Reykjavik. Fé-
lagatala pess var pá að eins 1000
—1400. Á árunuin 1916, 1917 og
1918 byrjuðu verklýðsfélögin úti
á landi að ganga í sambandið.
Félagatalan tvöfa'ldast á peim ár-
um, og kemst upp í 2600. Árið
1920 er hún komin upp í 3500.
Áratuginn 1920—1930 fjölgar
verklýðsfélögunum innain Alpýðu-
sambandsins stöðugt og félaga-
talan vex á hverjum tveimur ár-
um, er líða milli samibandspinga,
um 300—900 og var 1930 5952.
En árin 1930—1932 óx Alpýðu-
sambandiö örar en nokkru sinni
áður í sögu pess. Þá gengu 17
félög í pað og félagatalan komst
upp í 8800.
EN I DAG ERU FÉLÖGIN í
ALÞÝÐUSAMBANDINU ORÐIN
57 OG FÉLAGARNIR ORÐNIR
NÆR ÞVÍ TÍU ÞOSUND.
Alpýðusamband Islands er pví i
dag í örari vexti en nokkupn
tíma áður og kraftur pess meiri
en nokkru sinrii. Eftir 17 ára til-
veru er pað orðið ÓSIGRANDI
OG LÖGLEGT RIKI I RIKINU.
Ríkisvaidið sjálft verður að semja
við pað sem lögliegan forsvara
allra verkamanna og vinnandi a-I-
pýöumanna í 'andinu. Og íslienzkir
atvinnurelíendur hafia fyrir lcngu
skilið pað, að héðan í frá tapa
peir hverri vinnudeilu og hveriri
launaiækkunarberferð, siem peir
fara gegn Alpýðusambandi
Islands sameinuðu. Og héðan í
frá skal ekkert afl, hvorki is-
íenzkir atvimiuriekendur og kapi-
talistar né ríkisvald peirra, né
kommúnistar né fasistar vera pesis
megnugt að iama pað, kúga né
drepa.
AlÞýðnVlohknrinn.
Það var heldur ekki fyrr en
árið 1916, sama ár og Alpýðusain-
bandið var stofnað, að Alpýðu-
flokkurinn hóf fyrir alvöni póli-
ALÞÝSUBL'AÐIÐ
tíska baráttu sina. I janúar 1916
voru hinir fyrstu 3 fulltrúar ^l-
pýðuflokksins kosnir í bæjar-
stjórn Reykjavíkur. Árið 1916
hafði flokkuriun einnig í fyrsta
sinni manin í framboði til lands-
kjörs. Hann fékk að einis 398 at-
kvæði! Árið 1933 voru flokknum
greidd nær 7000 atkvæöi. Þá
fylgdi honum fimti hver kosn-
ingabær rnaður í landiinu. Árið
1921 var hinn fyrsti sanni fulltrúi
Alpýðuflokksinis, Jón Ba’.dvinsson,
fcoisinn á ping. Hann sat pa'r í sex
ár einn sem fulltrúi íslienzkrar
alpýðu, verkamanna og jafnaðar-
manna. Á pvi alpingi, sem kemur
saman innan fárra daga til pess
að ganga frá peim löguim, sem
teiga í raun og veru. að tryggja
að eins byrjim að lýðræði og
pingræði á ísTandi, eiga sæti
fimm fulltrúar Alpýðufliokksins.
Eftir harða baráttu er loks rutt
úr vegi peim versta farartálma,
er varð á vegi Alpýðuflokksins
til áhrifa og valda sem pólitísks
flokks og pingflokks — hinum
rati(glátu kosningalögum. Og á
næsta pingi eftir p'etta verða ekki
fimm — heldur að minsta kosti
TIU Alpýðuflokksraenn.
Fyrir nokkrum dögum bárust
hingiað fréttir um glæsiliegan
kosningasigur verklýðsflokksiin's
norska. I Nor-egi, Danmörku,
Finnlandi og í Svípjóð eru verk-
lýðs- og jaftiaðarma'nna-fl'okkarn-
ir -orðnir langstæristu stjórnmála-
flokkarnir. Stiefnuskriár pieirra
allra eru nákvæmlega hinai' sömu
og Alpýðuflokksinis íslenzka,
pjóðfélagsumbætur og fullkoniin
en löglsg ftwnkvœmd sósíalism-
orijs. Það er orðið aigerlega vis,t
og sýnt hverjum heilskygnuan
manni, að sú stefna og <engi)n
önnu|n sigrar á öllum Norðurlönd-
ulm. En erum vér, íslenzkir Al-
pýðuflokksmenn o.g sósíalistar, á
eftir flokksbræðrum vorum á
Norðurlöndum? Já, og pað er
sannarlegia bezt að viðurkenna
pað. En pað er ekki vegna pess,
að hér hafi verið barist slæliegia3|
fyrir málefnum verkalýðsins en
þar, hieldur aö eins vegna pess,
að kapitalisminn - auðvalds-
pjóðskipulagið — og pess vegna
barátta verkalýðsins og sósial-
ista gegn pví, hófst síðar á ís-
landi, en á öðrum Norðurlöndum.
Verklýðssamböndin og stjórn-
málaflokkar verkálýðsins í Nor-
egi, Danmörku, Svípjóð og Finn-
landi voru ekki stofnuð árið 1916
eins og Alþýðusambandið og Al-
þýðuflokkurinn. Þau eiga baráttu
nrargra tuga ára að baki. En
prátt fyrir paö, er pað alls ekki
víst, að Alpýðuflokksstjórn á
Islandi eða jafnvei framkvæmd)
sósíalismans eigi lengra í Iamd
hér en á Norðuriöndum. Kapital-
isminn hófsl siðar, en pað gæti
farið svo, að honum hnignadi, fyrr
og hann félli fyrr á íslandi en í
mörguim öðrum löndunr. Það er
pegar margt í íslenzku pjóðfé-
ilagsástandi er bendir til pess.
Þess vegna á kjörorÖ ungra og
djarfra Alþýðuflokksmianna og
sóisíalista ekki að eins að vera:
Alþýðufl'OkksM/ortt á íslandi á
vormn dögunr, heldur: Fram-
kvæmd sósíalismans á
Islhndi á vorum dögum.
AlÞýðnhlaðið
ier 14 ára í dag. Það var stofn-
að sem clagblað 29. október 1919.
Mapds Guðmundsson
fláðar
BJðrn Gfslason kanpmann,
sem hœstiréttmr dæmdi I vor t f 12 mánaða
betranarhúsviffinn fyrir marpfoid fjársvik.
Allir kannast við Björn Gísla-
son fyrverandi kaupmann. Hann
er piektastur fyrir hin svoniefndiu
Gaulverjabæjarmál, en auk pess
frægur af ýmsum öðrum málum
úr Árniessýslu og síðast hér í
Reykjavík. Skal æfiferilsiskýrsla
hans ekki rakin nánar hér. f vor
var Björn dæmdur af hæstarétti
fyrir fjársvik, brot á flestum
greinum hegningarlagainnia um
svik. Var það miikið mál og langt
og motaði Björn í peirri málfærslu
öll hin gömlu brögð sín, en þau
gáfust ekki eins vel að pessu sinni
og svo oft áður.
Eftir að dómur var fallinin, en
hamn hljóðaði upp á 12 mánaða
betrunarbúsvinnu og greiðslu
máilskostnaðar, fór Björn á stúf-
ana til að reyna að fá það fram,
að hann fengi að sleppa við hegi -
irigu.
Stóra bfartað.
Á einhvem hátt tókst honum
að fá Þórð prófessor á Kleppi til
að gefa sér vottorð um að hann
væri andlega bilaður — og það
svo mikið, að hann myndi ekki
þola að fara í fangelsi. Hainii
fékk auk pess hinn pekta íhalds-
lækni frá Isafirði, Eirík Kjerídf,
til að gefa sér vottorð um að
hann hefði svo „stórt hjarta“, ;.ð
hanjn mætti ekki fara í fangahús-
ið, — en margir héldu pó, að
miaðurinn væri hjartalaus!
Með pessi „ágætu“ vottorð sín
fór Björn svo á fund Magnúsar
iGuðmtundssonar í dómsmálaráðu-
neytinu. Og með pví að höfuð-
máligan Sjálfstæðisimainina, MgbL,
hefir löngum borið Björn fyrir sig
og niotað hann, mun Magnús i'áð-
herra h.afa komist við við ræðu
og vottorðasýningar Bjartnar, og
lét pað út ganga skriflega til lög-
reglustjóra, að hanin skyldi ekki
framkvæma dóminn livað fang-
elsiisvi'stiina snerti, en hitt muin
lögrieglunni ekki hafa verið bann-
að, að iáta Björn greiða máls-
kostnia&inn, pví Bjöm er eins og
kunnugt er algerlega gjaldþrota.
Um vottorðin er pað að segja,
að Björn hefir alt af verið talinin
vel viti borinn — jafnvel alt of
\rel viti borinn miðað við fram-
ferði hans, og þegar Eiríkur Kjer-
úlf segir hjarta hans ekki vera
ieinis og í al-heilbrigðum manni,
jiá er pað ekki annað en það, sem
liægt er að segja um allan porra
tnanna.
UættalegQF maðar.
Björn hefir sýnt það, að ha;nn'
er hættuiegur maður, enda hef-
ir hanin jafnvel sýnt pað emn, eftir
að Þórður á Kleppi prófessor gaf
honum vottorðið um andlega las-
leikann, pví einn af pektustui
borgurum bæjarins og jafnvel
fleiri menn hafa lent í klóm hams
mjög nýlega og orðið að skiija
við sig í þeim skiftum alt eða
mest af því, sem hamn átti til.
Mun þesisi rnaður hafa leitað til
lögreglunnar í þessu máli.
Réttvísin er einkeninileg í pessu
landi. Verkamenn eru rekinir j
fanigielsi fyrir engin og svo að
segja engin brot, án pess að vera
skoðaðir af lækni, en fjármála-
svikarar, -sem eiga á samvizku
sinini eyðilieggingu fjölda heim-
ila og pjóðfélagið á að gera ó-
skaðlega, eru látnir slieppa.
Alþýðublaðið snéri sér til lög-
reglustjórnas í Reykjavík, herra
Hermanins Jónassonar, og bað
um nákvæmar upplýsingar í
þessu máli, en lögreglustjóri
kvaðst ekki geta pað að svo
komniu. Eiga blöðin þó heimtiingu
á að fá að fylgjast með hinuni-
opinberu lögreglumáium, og ekki
sízt peim, er sýna bezt hvernig
réttvísin er á íslandi undir sam-
eiginlegri stjórn tveggja stærstu
stjórnmáliaflokkanna í lajndinu.
Skiftaf undur
Ur fyrstn
Alíýöublððanum.
„Mér er sú menningarstefna
(p. e. sósíalisminn) kæruist af peim
siem ég piekki og hefir lengi ver-
ið, ekki sízt af pví, að það er sá
eini pjóðmálaflokkur, sem helzt
sýnist hafa eitthvert laind fynir
stafni, par sem mönnum með
nokkurri tilfíinmingu eða réttlætis-
og mannúðar-meövitund er byggi-
legt“.
Þar]sieinn Erlingsspn,.
í 2. tölubl. Alpbl. 1906.
„Stefna blaðsins er ákveðin. Það
jer, eins og „Dagsbrún" gefíð út
af Alpýðuflokknum, sem enn pá
sem kornið er, einasti flokkurinn
í landinu, sem hefir ákveðna
stefnuiskrá í inna'nlandsmálum. Al-
pýðuflokkurinn berst fyrir mál-
stað alpýðunnar, en pað er í raun
og veru samá sem að berjast fyrir
málstað íslenzku þjóðarinnar, pví
að alpýðan og pjóðin er eitt.-
Alpbl1., 1. tölublað, 29. okt. 1919.
Kjötbúðin Hekla Hverfisgötu 82
hefir sima 2936, hringið þangað
pegar ykkur vantar i matinn.
LEGUBEKKIR fyrirliggjandi. -
Húsgagnavinnust. Laugav. 17, (áö-
ur Hveifisgötu 34). Simi 2452.
KJARNABRAUÐIÐ ættu allír
að nota. Það er holl fæða og 6-
dýr. Fæst hjá Kaupfélagsbrauð-
gerðinni í Bankastræti, simi 4562,
ORVIÐGERÐIR ódýrastar eft-
ir gæðum. Sigurjón Jónsson úr-
smiður, Laugavegi 43. Simi 2836.
Geymsia. Reiðhjól tekin til
geymslu. Örnin, Laugavegi 8 og
20, og Vesturgötu 5. Simar 4161
og 4661.
Ódýrastar og beztax gúmmíviö-
geröir í Gunnarssundi 6. Stef-
án Niknlásson.
En blað með pessu nafni hafði
verið stofnað þegar 1. janúar
1906 og var gefið út nokkuð
fra-m á árið 1907. Ritstjóri pess
var Pétur G. Guömundsson. Hanm
gaf einnig út „V'erkamaminablað-
ið“ á árunum 1912—1913. Er
Alþýðublaðinu i dag skylt að
minnast þessa fyrsta forgöngu-
manns að blaðaútgáfu verka-
manua. Árin 1915 -1919 kom
út vikublaðið „Dagsbrún", sem
einnig var mélgagn verkalmaininia
og jafnaðarmanna..
Ritstjórar Alpýðublaðsins hafa
verið pessir:
Ólafur Friðriksson 1919—-‘22.
Hallbjörn Halldórsson 1922—‘27.
Haral d ur Gu ðmu n d sso n 1928—‘31.
Ólafur Friðriksson 1931—‘33.
Einar Miagnússon
18. júní til 30. sept. 1933.
Vilhjáhnur S. Vilhjálmsson
1. til 29. október 1933.
í þrotabúi Kristine K. Ein-
arson, Grettisgötu 81, veið-
ur haldinn á bæjaiþingstoi-
unni mánudaginn 30. þ. m.
kl. 10 f. h. tii þess að taka
ákvötðurf um sölu eigna
búsins.
Lögmaðurinn í Reykjavik,
28. 10. 1933.
Bjðrn Mrðarson
Menrn teknir í þjóftiustu. Skóla-
vörðustíg 22 C, rueðstu hæð.
SKRIFSTOFA Matsveina- og
veitirjgapjóna-félags tslands er í
Mjólikurfélagshúsinu. Opin kl. 1
—3 daglega. Sími 3724.
Utsalan viö Vörubilastöðina
við Kalkofnsveg. Kaffi, mjólk og
kökur, sigarettur, Öl. — Alt meö
lægsta búðarverði. Opið frá kl, 6
f. h. til kl 11 Va e. m.
ÉG UNDIRRITAÐUR ÓSKA AÐ GER-
AST KAUPANDI ALÞÝÐUBLAÐSINS
NAFN:
HEIMILI:
Blaðið greiði ég mánaðarlega
2 kr. 5 kr. 3 mánuði fyrirfram.