Morgunblaðið - 10.10.1996, Blaðsíða 6

6 B FIMMTUDAGUR 10. OKTÓBER 1996
VIÐSKIPTI
MORGUNBLAÐIÐ
NORSK stjómvöld voru
ekki að tvínóna við
hlutina gagnvart síma-
málastofnun landsins,
Televerket, árið 1994 þegar
ákveðið var að breyta henni í
hlutafélag undir heitinu Telenor.
Fyrirtækið fékk þaðan í frá fullt
frelsi til að keppa á almennum
markaði fyrir hvers kyns fjar-
skipti, fjölmiðlun, hugbúnað og
aðra upplýsingatækni, enda þótt
það væri áfram að fullu í eigu rík-
isins.
Fyrr á þessu ári samþykkti
norska stórþingið síðan að breyta
skuldum að fjárhæð 2 milljarðar
norska króna, sem svarar til 20
milljarða íslenskra króna, í hlutafé
til að styrkja stöðu fyrirtækisins
á alþjóðlegum fjarskiptamarkaði.
Öðrum skuldum fyrirtækisins við
ríkið verður síðan breytt í hlutafé
í lok þessa árs. Við hlutafélags-
væðinguna var lögð á það áhersla
af hálfu norsku ríkisstjómarinnar
að byggja upp öflugt fyrirtæki á
fjarskiptasviðinu sem gæti keppt
á alþjóðlegum markaði. í senn var
leitast við að tryggja að pólitísk
markmið á fjarskiptasviðinu næð-
ust fram og að fyrirtækið skilaði
viðunandi arðsemi af eigin fé í
framtíðinni. Stjórn fyrirtækisins
er skipuð mörgum af valdamestu
mönnum í norsku atvinnulífí.
í þessu sambandi þarf jafnframt
að hafa í huga að mörg fyrirtæki
í norsku atvinnulífi em ríkisfyrir-
tæki í hlutafélagsformi.
Stjórnendur Telenor hafa ekki
setið auðum höndum heldur hafa
staðið fyrir mikilli útþenslustefnu
frá því þeir fengu fijálsar hendur
til að keppa á markaðnum. Þeir
hafa keypt upp fjölda fyrirtækja
á sviði upplýsingatækni og hlut í
öðmm til að ná fótfestu á nýjum
, sviðum upplýsingabyltingarinnar.
Samsteypan samanstendur því nú
af um 60 fyrirtækjum á ýmsum
sviðum, en þar á meðal er stærsta
tölvumiðstöð Noregs sem líkja má
við Skýrr hér á landi. Þessi stefna
hefur skilað sér í stóraukinni veltu,
bættri afkomu og auknum umsvif-
um á alþjóðlegum vettvangi.
Tormod Hermansen, forstjóri
Telenor, lýsti þessari þróun fyrir-
tækisins á fjarskiptaráðstefnu
Pósts og síma á mánudag. Óhætt
er að fullyrða að ræða hans hafi
vakið mikla athygli meðal þeirra
fjölmörgu gesta sem fylltu ráð-
stefnusal Hótels Loftleiða, enda
stendur fyrir dyrum að breyta
Pósti og síma í hlutafélag.
Þar kom fram að Telenor hefur
á skömmum tíma breyst úr hefð-
bundinni símamálastofnun í fram-
sækið fyrirtæki í hvers kyns fjar-
skiptum og upplýsingatækni.
„Ástæðan fyrir þessari þróun er
sú að við sáum snemma að upplýs-
ingatækni, fjölmiðlun og fjar-
skiptaiðnaðurinn myndi renna
saman í eina heild. Ef fyrirtækið
ætti að geta vaxið og og dafnað
þyrftum við að færa út kvíarnar
á nýjum sviðum,“ sagði hann í
erindi sínu.
Aukin velta en
lægri gjaldskrá
„Jafnvel stjórnmálamennirnir
áttuðu sig á nauðsyn þess að fyrir-
tækið yrði rekið á viðskiptalegum
grunni í stað þess að vera ríkis-
stofnun sem veitti opinbera þjón-
ustu,“ sagði hann ennfremur.
í lok þessa árs verða heildar-
eignir um 29 milljarðar __________
norskra króna og eigið
fé er nú komið í 13 millj-
arða króna, en það jafn-
gildir um 130 milljörðum
íslenskra króna. Telenor
’ hefur eina hæstu mögu- “““““
legu lánshæfiseinkunn hlutafélaga
hjá matsfyrirtækjunum Moody’s
og Standard & Poor’s. Það getur
því fengið hagstæðari kjör á lánsfé
á markaði en flest norsk fyrirtæki
eiga kost á, jafnvel án ábyrgðar
ríkisins.
Árið 1992 var velta Telenor 17
milljarðar norskra króna en verður
Tangarsókn
Telenor
Telenor AS-símafélagið í Noregi hefur á
tveimur árum breyst úr hefðbundinni síma-
málastofnun í framsækið hlutafélag með
umsvif á mörgum sviðum fjarskipta og upp-
lýsingatækni og yfír 220 milljarða íslenskra
króna ársveltu. Krístinn Bríem hlýddi á
ræðu Tormod Hermansen, forstjóra Telenor
á ráðstefnu Pósts og síma á mánudag og
ræddi jafnframt við hann.
lenskur samstarfsaðili unnið sam-
an.
Reiðubúinn að ræða við P&S
Þegar Morgunblaðið ræddi við
Hermansen eftir ráðstefnuna var
hann spurður hvaða möguleika
Póstur og sími ætti á nánara sam-
starfi við erlend símafélög.
„Ég tel að smærri símafélög
þurfi með einhveijum hætti að
leita eftir samstarfi við önnur
fyrirtæki bæði til að geta veitt
þjónustu um allan heim, og einnig
til að styrkja stöðu sína. TeleDan-
mark og Telenor leitast við að
auka samvinnu við aðra aðila,
sérstaklega til að standa betur
Telenor
samsteypan
Milljónir norskra króna
30.000
Skipting rekstrartekna
og áætlun til ársins 2000
Rekstrartekjur 1992-1995
Milljðnir norskra króna
25.000
19.859
20.000
15.000
10.000
5.000
Ný þjónusta
l I Leigulínur/gagnallutn.
1992 1993 1994 1995
1992 1993 1994 1995 1998 1997 1998 1999 2000
Alþjóðleg
samkeppni á
flestum svið-
um
um 22 milljarðar á þessu ári
eða um 220 milljarðar ís-
lenskra króna. „Velta okkar
hefur verið að aukast um
10% á ári þrátt fyrir að við
höfum lækkað gjaldskrá
okkar fyrir hefðbundna
símaþjónustu um nálægt
7-8% á hveiju ári. Þetta
byggist á stóraukinni fram-
leiðni, svo og útvíkkun starf-
seminnar á nýjum sviðum."
Stefnt að 70-80%
hlutdeild
í Noregi
Telenor er meðal stærstu
fyrirtækja Noregs. Það er
þriðja stærst í veltu talið og einn
stærsti vinnuveitandi landsins.
Eins og vænta má er fyrirtækið
þó lítið í samanburði við hin stóru
símafélög Bretlands og Frakk-
lands en ívið stærra en TeleDan-
mark í Danmörku. „Ástæðan fyrir
því að við erum orðnir stærri en
TeleDanmark er sú að við höfum
haslað okkur völl á nýjum sviðum
með mun markvissari hætti.
TeleDanmark hefur nú ákveðið að
fara sömu leið og mun væntanlega
standa jafnfætis okkur innan
skamms tíma.“
________ Það kom fram hjá
Hermansen að markmið
Telenor er að auka tekj-
ur sínar um 5-7% á ári
til að vera í fremstu röð
á evrópska síma- og fjar-
skiptamarkaðnum. Þá
hyggst fyrirtækið vera leiðandi á
sínum heimamarkaði í Noregi með
um 70-80% markaðshlutdeild og
færa út kvíarnar til annarra Norð-
urlanda. Þegar aðstæður leyfa
stefnir Telenor jafnframt að um-
svifum í öðrum löndum.
Telenor hefur reyndar töluvert
metnaðarfull markmið í því að
TORMOD Hermansen, forsljóri Telenor.
auka umsvif sín erlendis, ekki síst
þar sem önnur alþjóðleg fyrirtæki
hafa verið að leita á Noregsmark-
að. Þannig hefur Telenor haslað
sér völl í Ungveijalandi, Rúss-
landi, Montenegro, Litháen,
Bangladesh og Austurríki, m.a.
með GSM-farsímaþjónustu.
„Árið 1993 gerðum við okkur
grein fyrir því að það væri nauð-
synlegt að finna erlendan sam-
starfsaðila sem gæti gert okkur
kleift að þjóna viðskiptavinum á
alþjóðlegum markaði. Við kom-
umst að því að besti samstarfsaðil-
inn væri British Telecom,
af tveimur ástæðum. BT
hætti við áætlanir sínar
um aukin umsvif í Nor-
egi eftir að samstarfíð
komst á um leið og við
fengum þá bestu þjón-
ustu fyrir okkar alþjóðlegu við-
skiptavini sem völ var á. Síðan
leituðum við eftir nánara sam-
starfi við TeleDanmark."
í þessu sambandi nefndi Her-
mansen að Telenor liti á Norður-
löndin sem sinn heimamarkað. Þar
gætu Telenor, TeleDanmark, BT
og vonandi einnig finnskur og ís-
Einkavæð-
ing Telenor
ekki að-
kallandi
að vígi í samkeppninni við
hið sænska Telia. Að mínu
mati þarf Póstur og sími að
leita eftir slíku samstarfi.
Ég mundi sjálfur fagna nán-
ara samstarfi Telenor og
Pósts og síma. Það myndi
skila jákvæðri niðurstöðu
fyrir báða aðila. Hins vegar
þarf frumkvæðið að koma
frá Islandi. Við erum reiðu-
búnir til að ræða slíkt sam-
starf þegar og ef íslending-
ar óska eftir slíku.“
Gagnrýni frá smærri
fyrirtækjum
— Þú ræddir um það í
erindi þínu að Telenor hefði keypt
upp önnur fyrirtæki á undanförn-
um árum. Getur þú lýst því nánar?
„Við byijuðum á því að kaupa
fyrirtæki, sem rekur stærstu tölv-
umiðstöð Noregs, vegna þess að
við þurftum að byggja á einhveij-
um grunni til að geta veitt þjón-
ustu á sviði upplýsingatækni til
stærri viðskiptavina. Frá þeim
tíma höfum við bæði yfirtekið
stærri fyrirtæki svo og keypt hluti
í minni fyrirtækjum."
— En hvernig hefur viðhorf
annarra smærri fyrirtækja verið
________ gagnvart þessum kaup-
um, fyrirtækja sem e.t.v.
eiga í samkeppni við
Telenor?
„Það hafa verið um-
ræður um þessi mál frá
upphafi. Sumir af okkar
samkeppnisaðilum telja að Telenor
sé orðið of stórt fyrirtæki. Á hinn
bóginn gera allir sér grein fyrir
því að helstu samkeppnisaðilar á
markaðnum eru ekki smærri fyr-
irtæki á heimarnarkaðnum, heldur
alþjóðleg stórfyrirtæki á borð við
Telia, AT&T, Deutsche Telecom,
France Telecom o.fl. Enda þótt
nokkur andstaða sé við auknum
umsvifum okkar þá hafa engar
alvarlegar athugasemdir komið
fram af hálfu samkeppnisyfir-
valda. Sum af smærri fyrirtækjun-
um vilja að Telenor verði einungis
hefðbundið símafyrirtæki, þannig
að önnur áhugaverð viðskipti falli
í þeirra hlut.“
— En hafa borist einhveijar
kvartanir til samkeppnisyfirvalda
vegna Telenor?
„Það hafa borist nokkrar kvart-
anir, einkum vegna fyrirtækja sem
eru að reyna hasla sér völl með
viðbótarþjónustu. Ástæðan fyrir
þessum kvörtunum, sem sam-
keppnisyfirvöld hafa ekki tekið
undir, er sú að þessir seljendur
hafa viljað byggja hana upp með
því að tengjast mjög mikið við
okkar kerfi. Slíkar tengingar höf-
um við ekki getað samþykkt og
til þessa hafa samkeppnisyfirvöld
fallist á okkar sjónarmið.“
Alþjóðleg samkeppni á
mörgum sviðum
— Hvaða erlendu samkeppni
hefur Telenor staðið frammi fyrir
á undanfömum árum?
„Við búum við harða samkeppni
í alþjóðlegum fjarskiptum, sér-
staklega af hálfu Telia og Global
One. Þá er samkeppnin hörð í
gagnaflutningum. Tvö fyrirtæki
starfrækja GSM-farsímakerfí í
Noregi, annars vegar okkar eigið
GSM-fyrirtæki og hins vegar
Netcom sem að hluta til er í eigu
Singapore Telecom óg bandarísks
fyrirtækis. í gervihnattasending-
um er alþjóðleg samkeppni. Eg
held að Telenor þurfi að standast
alþjóðlega samkeppni á öllum svið-
um að undanskildum rekstri síma-
kerfísins í Noregi. Á því sviði hef-
ur samkeppni ennþá ekki verið
heimiluð en það stendur hins veg-
ar til.“
— Hafa átt sér stað einhveijar
umræður um að einkavæða Tele-
nor?
„Það hafa átt sér stað nokkrar
umræður um þá grundvallarspum-
ingu hvort norska ríkið skuli eiga
fyrirtæki sem keppi á almennum
markaði," segir Hermansen. Fram
kom hjá honum að tvö sjónarmið
era í meginatriðum uppi í þessu
efni. Sumir telja að ríkið skuli
a.m.k. eiga hluta af fyrirtækinu,
en aðrir era þeirrar skoðunar að
ekkert sé athugavert við að norska
ríkið eigi hlutafélög að öllu leyti.
„Það þarf að taka með í reikning-
inn að afgangur er af ríkisrekstrin-
um í Noregi vegna mikilla tekna
af olíu þannig að það er ekki að-
kallandi að selja ríkisfyrirtæki af
fjárhagsástæðum eins og í mörg-
um öðram ríkjum. I stjórn Telenor
ríkir það viðhorf að ef ríkið standi
faglega og á ábyrgan hátt að
eignaraðild sinni, þá skipti það
ekki máli hvort fyrirtækið sé í eigu
ríkisins eða ekki. Við munum ekki
hafa neitt framkvæði í þessu máli
meðan ríkið kemur fram af ábyrgð
og fagmennsku."
Langstærstir í sölu
notendabúnaðar
— Hér á landi hefur nokkuð
verið um það deilt hvort Póstur
og sími eigi að selja notendabúnað
í samkeppni við einkafyrirtæki.
Hvert er ykkar viðhorf í því efni?
„Við rekum sérstakt hlutafélag
sem annast sölu búnaðar á sam-
keppnismarkaði. Að okkar mati
er mikilvægt að starfa á þessu
sviði vegna þess að í framtíðinni
mun áhugi viðskiptavina beinast
mikið að notendabúnaði. Fyrir-
tækið þarf því bæði að huga að
fjarskiptum og búnaðinum sjálf-
um. Ég held að það sé mikilvægt
að hafa tengsl við viðskiptavini á
breiðu sviði. Telenor er lang-
stærsta fyrirtækið í Noregi í sölu
á notendabúnaði, einkum sérhæfð-
um búnaði. Þetta fyrirkomulag
hefur í grundvallaratriðum verið
viðurkennt í Noregi. Meðan við
misnotum ekki aðstöðu okkar er
þetta fyrirkomulag viðurkennt."