Alþýðublaðið - 13.01.1934, Blaðsíða 3

LAUGARDAGINN 13. JAN. 1304.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Fjandskapur íhaldsins
gegn atvinnustéttnm Reykjavíkur
Bæjarútgerð er eiaa lansnin á atvinnnlejrsinn
nú sem stendnr
Eftir Sigurð Ólafsson, gjaldkera Sjómannafélagsins
Stcflwáur OM/mon.
Einkabraskið leggnv útgerð-
ina f rústlr.
Fiskveiðar .eru höfuðatvminu-
vegur Reykjavíkur, ei,ns og raun-
ar allfliestra kaupstaða Jandsiins,
og fer því afkoma almeninings
og bæjarfélags mest eftir þvi,
h\’ernig fiskveiðarinar ganga.
Flestir smærri bæir hafa haft
smáa vélbáta til þessara veiða,'
og eru þeir þvi bundinir við þá
staði og eiga því erfitt með að
fylgja fiskigöngum eftir, edns og
stærri skipin. Þessi aðstöðumuinur
hefir krafist stærri skipa og full-
komnari veiðarfæra til þess að
geta fl'utt sem mest í einu af
fiskimáðunum til heimahafnár.
í?eir bæir, sem ekki hafa getað
fylgst með þróuininni á þessu
sviði, hafa dregist aftur úr, og
rbúarnir hafa orðið að flýja þá
staði og sækja þangað, sem lífs-
skilyrðin voru betri og öll að-
búð fuMkomnari.
Það rná segja, að fram á árið
1930 hafi Reykjavík fylgst með
þróunilnini með fiskiskipin, en síð-
an hefir ekkert skip komið nýtt,
en roörg stnaindiað eða verið seld
tii animara lamdshluta, m. a. „Maí“
ti:I Hafnarfjarðar, Gylfi til Pat-
reksfjarð.ar, Andri til Hafnarfjarð-
ar o. s. frv.
Þessi kyrstaða .eða öllu heldur
afturför hefir orðið þess valdandi,
að fjöldi fólks, sem þessi atvinnu-
rekstur hefir dregið til sín, varð1’
atvinnulaust og komst hvergi að
vinníu. Og þrátt fyrir það, að
allir töldu togarana beztu og full-
kmnnustu skipin, vildu þeir, sem
pieniingaráðin höfðu, ekki leggja í
skipakaup, af þvi að þeim þótti
gróðimn ekki vera eins handviss
og hann áður var vegna verð-
falls fiskjarinis.
Hér var því ieinst'akiingsfram-
takið k'omið í mát. Það var því
augljóst, að hér skapaðist at-
viíninu- og gjaidgetu-leysi hjá
fóiki ,þar sem hinjni lífrænu fram-
feiðis'lu var kipt i burtu.
Um tvær lelðlr að vel]a.
En tii þess að hjálpa þessu
fólki, sem hvergi gat fengið
vininiu, var um tvær leiðir að gera.
Önnur var sú, að bæjarfélagið
sjálft skapaði lífræma vinnu,
sem í flestum tilfellum skilaði
aftur þeirri upphæð, er til heminar
var varið, en þar að auki setti
margs 'konar starf af stað, svo
sem fiiskvinnu, aukna verzlun og
þar af leiðandi meiri framLeiðslu
immaniamds, meiri flutning með
verziunarsldpuinum bæði út úr
landinu og inin í það, meiri út-
lendan gjiáldeyri og minni inn-
fiutnrjngshömlur o. fl. o. fl. Þessa
Íeið álieit Alþýðuflokkurinn að*
ætti að fara og taldi hanaj í aiila
staði framkvæmanlega með því,
að bærinn léti byggja 5—lOtogara
af nýjustu og fullkominustu gerð.
Hin leiðin var að setja af stað
vimnu, sem sáralítið verðmæti
skapaði á móti gjöldunum, en
hélt áfram að eyða því, sem til
var, eðia jafnvei hafast ekkert að
og Itnýja menn til að taka sveita-
styrk. Þar að auki voru þessar
leiðir mjög ólíkar fyrjr það, að
fólkið, sem vann að hinini lífrænu
fxiamMðislu, fékk fult kaup og
gat þ'ess vegna borið gjöld til
bæjarfélagsins og skapaði líka
öðirum gjaldgetu, en í hiinu til-
felliinu var dregið svo úr viinnu-
deginum, að ekki var tilnauðsyni-
legra hedmilisþarfa, hvað þá að
þessir imenn væru aflögufærir
fyrir aðna. Um þessar leiðir urðu
máikil átök ininan bæjarstjórinar
síðast á árinu 1932 milli Alþýðu-
flokk'sius og Sjálfstæðisflokksims.
Bæjarútgerð er lifssk lyrðl
fyris? Reykvfklnga.
Alþýðuflokkurinn hélt fram
bæjarútgerð á togurum til að
draga úr atvinnuteysinu, en í-
haldið vildi ekki. Þó fór svo,
að íhaldið klofnaði. Knútur fór
úr b origarstjórastarfin u, en Hjaiti
vildi eitthvað gera, en hanin áledt,
að bezta bjargráðið væri róðrar-
bátaútgerð fyrir bæinn, eða með
öðrum orðum, að fara ajfun í
tíiinftnn t>M fmmstigs úbgeráctfpw-
ar. Þarna fann íhaldið afleggjara
frá bæjarútgerð með togara. Því-
l'íkt framfamspor til eflingar bæj-
arfélags, sem taldi 30 þúsund í-
búa! Geturn við hugsað okkur
mieári upþgjöf og úrræðalieysi fyr-
ir þá, sem eiga að fara méð
málefni bæjarins fyrir fjöldiann?
Bg er þeirrar skoðunar, að á
meðiain Reykvíkingar lifa mest á
fiskiveiðum, þá verði þeiir að
fylgja þróuninni og eiga ávalt
fuilkomnustu tæki, sem reynsla
er fengijn fyrir, en ekki smáfleyt-
ur, sein bundnar eru við Faxaflóa
einan.
Ægilegf atvinnnleysl.
íhaidið trúir því aldreii, að at-
vininuleysi sé í hænum, þrátt fyrir
það, þótt altaf fjölgi fólkinu, en
atvinnutækin hverfi.
En hver er neynisiiain?
Vierkaiýðisfélögm hér í bæiuun
létu fara fram skráningu atvinnu-
lausra meðlima sinna 4.-9. júlí
1932 um hásumarið, til þess að
koma íhaidisliðinu í skilning um
það, við hvaða kjör fjöidinn ætti
að búa og krefjast aðgerða.
Reynslain sýndi, að 276 sjómmn
og 447 verkamem voru atvimnu-
lausir. Af þessum 723 mönmim
voru 560 fjölskyhdufedui\ sem
höfðu fyrir að sjá 916 bömum og
50 gamalmmnum. Tekjur þessara
manna höfðu þá verið frá ára-
mótum, hjá sjómönnum kr. 1038
aib meáalMi, en lcmdnerkamönn-
wn 695 krónur. Af þessum tekj-
ium áttu þeir að greiða kn 66,00
iöð, medfij.\0Á í húsaleigu. Af þess-
um 723 mönnum höfðu röskir
150 menn safnað skuldum og
styrkjum frá áramótum, sem
námu um 66 þúsundum króna.
Þetta var ástandið. En þar var
ekki ait búið, því þettia var að
ems meðal SjómainnaféJaga og
Dagsbrúin'armanna, því við skrán-
ingu atvLninubótaniefndar 1. á-
gúist til 1. september, sem
iofcs var friamkvæmd, komst
atvhmiuieystngjiihilm upp. í 1333t
Af þeiim voru 970 heimilisfeður
með 1796 böi\n á framfærj, fyrir
utan gamalmenni. Það má vera
tilfininianilega sofandi ábyrgðartil-
fmninig, isem ekki vaknar við
svona ástand og krefst ekkj
meiri átaka en lítilla ráðrarbáta
eða 6 daga vinmu á hálfismánaðar
eða þrjggja vikna fresti fyrir að
eims 1/4. af atvinnuteysingjahópn-
um. Þar að auki verður þetta vár-
anlegt böl, sem alls ekki verður
iæknað nema roeð bæjarútgerð á
jjogurum, þyí einstaklingarnir
nafa iekki viija eða getu til að
leyisa þetita mál.
Það er Alþýðuflokkurinn, sem
hefiir þar eiras og í öðrum málum
bent á leiðina, sem á að fara,.
Þessi leið er stórvirkust, fljót-
virkust, varantegust og áhættu-
miirnst svo lengi sem fiskur er
aðal-framl'oiðsluvara bæjarins og
þjóðarinnar, en það mun vonandi
verða ieins lengi og þau skip, sem
nú jnðu keypt, væru við líði.
Osamræmi Morganblaðsins.
Eg get ekki stilt mig nm í
þessu saanbandi að setja hér um-
rnæli úr grein ,er Jón Þorláks-
son, núveiandi borgarstjóri, skrif-
(aði í lesbók Morgunbiaðsins 26.
nóv. si., þar sem hanin er að
ræða um bátahöfnina og útgerð-
anmál bæjarins í því sambamdi.
Hann segir:
„Sjálfsagt verða skoðanir
mannia mjög skiftar um það,
hvort heppilegt sé að hieypa hér
upp bátaútvegi fremur eu að auka
togaraútgerðina. Mienin vísa auð-
vitað í það, að togararnir hafi
um tvo áratugi borið uþþi vöxt
og velgengni bæjarins og lands-
ims í heild að iniklu leyti. Sú
útgerð sé afkastamiest og hafi
boðið því fólki, sem hana stund-
ar, upp á betri lífskjör en niokk
ur önnur grein fiskveiðanna. Alt
er þetta rétt.“
Þetta segir Jón Þorláksson. En
hvað skeður?
Eftir að J. Þ. hefir komist að
þessari niðurstöðu um togarana,
að fieip haft borib. uppi vöxt og
velgengni laiids og bœfar að
m.ikl]u leyti og boðið fólki upp á
betri Ufskjör m nokkur önnur
gnein fiskveiðct.imi, hikar hann
ekki við á isíðasta ári uo gefa kost
lá sér 1 borgmstfórstöðima tti fiess
að. dmpa. fiá möguleika, sem fiá
vot]u tll að hér kcemu á siðustu
vertíð minst 5 bœjarreknir togar-
ctr tti dð draga úr atuinmihQijsinu.
Það er vert að benda' á læti
Morgunblaðsinis nú um þessar
anundir út af togaraútgerðinini. 1
fiimtudagsblaði þess 4. janúar er
viðtai við Geir Zoega í Haínar-
ifirði á 2. síðu, þar sem hann seg-
ilst einrn vera að kaupa 2 togara,
sjáifsagt til að tapa á, en á 3.
síðu biaðisins er talað um „Fjár-
hagsáætiun R'eykjavíkur". Þar
stendur nneðal anmars : „Ef rauð-
liöar, Stefán Jóh. Stef., Hermainin
& Go. hefðu fengið að ráðfaí í bæj-
aiktjórn inúinia, þá hefðu Reykja-
vikurbúar átt von á 500 þús. kr.
hæfckun útsvananna á þessu ári.
Og þeir hefðu áneiðanlega ekki
láti'ð þar við sitja. ÞEIR HEFÐU
ÞAR Á OFAN SETT AF STAÐ
ALLS KONAR FYRIRTÆKl
(BÆJAROTGERÐ O. FL.), sem
bæjansjóður hefði tapað á hund-
ruðum þúsunda eða miiljómum
árlega, sem skattþegnarnir hefðu
sí'ðar orðið að greiða með hækk-
uðum útsvörum."
Aumingja Geir! Á hvem skyldi
hanln ieggja tapið af sínuum
tveimur togurum?
Berið nú saman svona rökfær,sl-
ur, .það er vel þess vert. Þeir
kveina uindan þungum álögum til
bæjarþarfa, en heimta kyi?stöðu
í öilum framkvæmdum, sem þó
einar geta dnegið úr og dreift
áiögunum og gert margfalt fleiri
megnuga um fnaml'ög, siem svo
aftur sfcapa auknar framkvæmdir.
Slgur A'llstans er sigar at-
vinnulffslns*
KJARNABRAUÐIÐ ættu allif
að nota. Það er holl fæða og ó-
dýr. Fæst hjá Kaupfélags-brauð-
gerðinni í Bankastræti, sími 4562.
Geymsla. Reiðhjól tekin til
geymslu. örninn, Laugavegi 8 og
20, og Vesturgötu 5. Simar 4161
og 4661.
Gúmmi suða. Soðið í bíla-
gúmmi. Nýjar vélar vönduð vinna.
Gúmmívinnustofa Reykjavíkur á
Laugavegi 76.
Carl Ólafsson,
L jósmynda-
stofa,
Aðalst æti 8.
Ódýraír mynda-
tökur við altra
hæíi. — Ódýr
póstkort.
SaniM- og sniða- stolan
Tízkau,
tekur alls konar saum.
kennir að sniða og
móta frá kl. 8—10 e.h
Valgeiðnr Jónsdúttir,
Laugavegi 10.
Terkamannafðt.
Kaupnm pmlaa kopar.
Vald. Poulsen,
Klapparstíg 29. Síml 3024,
Kjóisandi góður! Þann 20. þ.
m. átt þú beiniínis að kjósa um
það, hvort hér á að koma meiri
viinina eða atvinmuleysið haldii á-
fram.
Vilt pú vemda heimtii fiitt frá
himgrl og klœðleysl?
Mundu það, að verkalýðissatm-
tökim eru stoftnuð til að vernda
alþýðuheittnilin, Þau hafa gert
það og murju halda áfram að
gera það.
Styð þú Alþýðuflokkinm með
atkvæði þínu, að fá, strax á
næstu vertíð, 5—10 togara og svo
áfram þar tii atvinnulieysinu er
útrýmt úr bænum. Þeir, semkjósa
íhaldið, eru beinlínis að kalla
eyrnd yfir sig og sína með áfram-
haldiandi atvinnuleysi.
Eftir því sem Alþýðufliokkurinn
fær fteM menm inn í bæjar,stjórn,
eftiir því skapar þú þér meira
öryggi og meiri vinnu, svo þú
þurfir lekki að liða.
Stönd\wn saman um velferðar-
málin,
Bœjarútgerðm er eitt af fieim■
Sig. Ólafsson.

aus1ur5Ír.l4-- simi '3880
ódýrir hattar í smekklegn úrvali.
0
o|unnlauc| L r! e m