Morgunblaðið - 22.08.1997, Qupperneq 6

6 B FÖSTUDAGUR 22. ÁGÚST 1997
MORGUNBLAÐIÐ
-1
DAGLEGT LÍF
Morgunblaðið/Ámi Sæberg
HEIMREIÐ.
Morgunblaðið/Þorkell
LANDSLAGSARKITEKTINN Björn Jóhannsson.
STUNDUM vakna ég upp á
næturnar með hugmynd í kollinum,
og þá verð ég að punkta hana niður
í skrifblokkina sem ég hef á nátt-
borðinu," segir Björn Jóhannsson,
landslagsarkitekt.
Hann lærði í Bretlandi en kom
heim fyrir um fjórum árum og fór
fljótlega að vinna hjá BM Vallá. Þar
hefur hann veitt ráðgjöf í sambandi
við val á steinstéttum. En Bjöm
rekur líka eigið fyrirtæki sem heitir
Umhverfisgalleríið.
Hann segir vinnuna til dæmis
fólgna í ráðgjöf fyrir húsfélög fjöl-
býlishúsa og persónulegri ráðgjöf,
en þá fer hann heim til einstaklinga
og veitir þeim ráðleggingar í sam-
bandi við garðinn. Bjöm segist
ganga um garðinn eða staðinn þar
sem væntanlegur garður á að vera
og tekur ýmislegt inní myndina, s.s.
húsið og umhverfi þess. Hann notar
gjaman form úr húsinu til að móta
garðinn. Síðan er væntanleg hug-
mynd þróuð áfram bæði á teikni-
Garðurinn
hannaður eftir umhverfi
Fólk sækist í sífellt meira mæli eftir
ráðleggingum landslagsarkitekta sagði
Björn Jóhannsson þegar Helga Barða-
dóttir leitaði til hans og spurði hann spjör-
unum úr um garðvinnu.
borði og í tölvu. „Tökum til dæmis
hús sem stendur við sjó og hafgolan
leikur um það, þá gæti ég látið um-
hverfi garðsins minna á sjóinn eða
hafgoluna. Það geri ég með því t.d.
að hafa hellur í gangstéttinni eða
bílastæði vera bylgjulaga, þannig
að það minni á öldur.
Eg reyni að láta umhverfið segja
mér eitthvað og það getur æði
margt komið út úr því. En mestu
máli skiptir að viðskiptavinurinn
verði ánægður og því reyni ég
stundum að láta hugmyndina að
garðinum koma frá honum og að-
stoða hann við að þróa hana.“
Vernda útsýnið
Björn segir garða hér á landi
ekkert ósvipaða görðum í Bretlandi
þar sem hann var við nám, nema
hvað minna sé um gróður hér og
það sé að sjálfsögðu út af veðurfar-
inu. „Annars er veðurlagið að
breytast í mörgum hverfum hér og
er það svo til eingöngu útaf auknum
trjávexti sem leiðir svo af sér aukið
skjól í görðunum. En eitt er það
sem við höfum hér sem garðeigend-
ur víða erlendis hafa ekki; það er
útsýnið. Garðhönnun gengur oft út
á baráttu við að búa til skjól,
vemda útsýni og koma í veg fyrir
að tré valdi skugga.
En ef trjánum er ekki fyrir að
fara er mikið gert af því að reisa
Tr öllatrú
á eldrauðum tómötum
í Hveragerði borðaði Hrönn Marinósdóttir
tómata, þýska líffræðingnum dr. Rolf
Dubbels til samlætis, en hann segir þá
hugsanlega geta verið vopn gegn algengum
tegundum af krabbameinum.
LITAREFNIÐ sem gerir tómata
rauða er ákaflega hollt mannslík-
amanum, hollara en hingað til hef-
ur verið haldið fram,“ segir þýski
líffræðingurinn og Islandsvinurinn
dr. Rolf Dubbels. Hann kennir við
háskólann í Bremen og fyrstur vís-
indamanna uppgötvaði hann að
efnið melatónín sem m.a. þykir
gott gegn svefnleysi og flugþreytu,
er að finna í grænmeti og ávöxtum.
Undanfama mánuði hefur hann
verið að rannsaka lykópen, litar-
efnið sem hér um ræðir en það
fiokkast undir eitt af fjölmörgum
karótínum sem er að finna í plönt-
um.
Dr. Dubbels var hér í sumarleyfi
ásamt fjölskyldu sinni þriðja árið í
röð en hann hefúr hug á að rann-
saka íslenskt grænmeti enn frekar
og þá sérstaklega tómata með tilliti
til melatónín- og lykópen-innihalds
þeirra. „Vítamínsamsetning tóm-
ata er mjög góð en að auki inni-
halda þeir seleníum og A-vítamín.
Tómatar eru því hollustufæða í
fyrsta flokki."
Litarefnið lykópen er nánast ein-
göngu að finna í tómötum en í litl-
um mæli einnig í vatnsmelónum og
bleiku greipaldini. Samkvæmt nýj-
um rannsóknum virkar það vel
gegn skaðsemi sindurefna í líkam-
anum en hingað til hefur verið
haldið að beta-karótín væri mun
árangursríkara í þeirri baráttu.
„Tómatar gætu því verið beitt vopn
gegn algengum tegundum af
krabbameini, streitu og hættuleg-
um geislum sólar en til að mynda
er talið að sólargeislar örvi mynd-
un sindurefna í líkamanum," segir
dr. Dubbels. Máli sínu til stuðnings
vitnar hann í nýlega rannsókn sem
birt var í The Cancer Journal í
Bandaríkjunum og leiddi í ljós að
líkur á krabbameini í blöðruháls-
kirtli minnka úr 34% í 21% ef
tómatafurða var neitt tvisvar í viku
miðað við enga neyslu. Um 48.000
manns tóku þátt í rannsókninni
sem gerð var á vegum Harvard-há-
skólans og tók sex ár. Rannsókn á
Ítalíu sýndi einnig fram á að líkur á
krabbameini í meltingarfærum
Morgunblaðið/Arnaldur
DR. ROLF Dubbels skoðar tómatana í Hveragerði.
minnka töluvert ef tómata er neytt
hvem einasta dag.
Þvf rauðari þvf betri
í litla gróðurhúsinu sínu í
Bremen ræktar dr. Dubbels ís-
lenskar tómatplöntur og þær segir
hann vera með þeim allra bestu.
„Samt sem áður innihalda íslenskir
tómatar líklega ekki mikið lykópen
þar sem þeir eru fremur dauflitaðir
eins og flestir gróðurhúsatómatar
eru. Slíkir tómatar eru taldir hafa
einungis um þriðjung þess
lykópens sem útiræktaðir tómatar
hafa.“
Næringarefnið lykópen er einnig
að finna í ýmsum tómatafurðum
s.s. tómatsósu, -djús og súpum.
Efnið er einungis uppleysanlegt í
fitu svo nauðsynlegt er að innbyrða
til dæmis olíu, smjör eða léttsmjör
svo það geri líkamanum gagn.
Samkvæmt fréttum hafa evr-
ópskir vísindamenn búið til erfða-
breyttan tómat sem er talinn sér-
lega vítamínríkur og innihaldi mik-
ið magn af lykópen. Dr. Dubbels
telur erfðabreytta fæðu hins vegar
ekki vera fýsilegan kost þar sem
rannsóknir eru mjög skammt á veg
komnar. „Of mikil áhætta er að
í ÞÝSKALANDI fæst lykópen í
töfluformi.