Alþýðublaðið - 25.01.1934, Blaðsíða 3

FIMTUDAGINN 25. JAN. 1934.
ALÞÝÐUBLAÐIÖ
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
ÐAGBI.AÐ OG VIKUBLAÐ
ÚTGFANDI:
ALÞÚSUFLOKFJRINN
RITSTJÖRI:
F. R. VALDEivIARSSON
Ritstjórn og pfgreiðsla:
Hverfisgötu 8 —10.
Símar:
4900: Afgreiðsia, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (Innlendar fréttir).
4902: Ritstjóri.
4903: Vilhj. S. Vilhjálmss. (heima).
4905: Prentsmiðjan.
Ritstjórnin er til viðtals kl. 6—7.
Dagsbrúnarnieiftii
Elns '0g tilkynt hefir verið hér
í blaðinu, hefir stjórnarkosning
staöið yfir í Dagsbrún unda'nfaj’-
ið. Fier hún fram í skrifstofu fé-
lagsins í Mjólkurfélagshúsinu,
herbergi nr. 18. Sfðasti dagur
piessarar stjórnarkosningar ler á
laugaTdaginn loemur til kl. 12 á
hádiegi, því að á sunnudaginn
vierður áðalfundur félagsins hald-
'inn, og verða þar tilkynt úr-
slit í kosningunmi, þar sem at-
kvæði veriða talin á laugardags-
kvöld.
Bngim stjórnarkosning fer því
fra'm á aðaifundinum sjálfum.
Þáttttaikain í stjórmarkosningumni
er iekki orðin nægiiega mikil enn
sem komið er, þó að húm sé
hiins vegar rniklu rneiri ien, niokkru
silnni áður, meðan gamla fyrir-
komiulagið var við haft um að
kjósa á aðalfundi.
Vill Alþýðublaðið nú skora á
alla þá Dagsbrúinanmenm, siem enn
hafa, ekki inieitt kiosningarréttar
silns, að gera það í kvöfd eða
annað kvöld og í síðasta lagi
fýrir kl. 12 á hádegi á latúgardag.
Danir skipa nefnd
til að athuga skatt-
greiðslu samvinnufélaga.
KALUNDBORG. FÚ.
Danski fjármálaráðherranm hef-
i:r nú lýst því yfir, að hann muni
verða við þieirri kröfu, er fram
hefir komið um það, að slkipuð
verði sénstök niefnd til þess að
athuga skattigrieiðslur saanviininu-
félaga. Michael Kofoed deildar-
stjóri hefir verið skipaður for-
maður nefndariunar, og henni
hiefir verið fengið það hlútverk
að rannsaka þiað, hvernig hagað
bé i öðrum löndum skattaálagn-
ilngu á sanwinmufélög, hvaða lieið-
ir séu helztar til skattlagniingar á
dömsk samviinnufélög, og hversu
miikills skattauka ríkið geti vænst
af þehn.
Kom m lin Ista of sóknir
í Pólfandi.
BERLIN. FÚ.
í Lo,dzj i Póllaindi; hefjaiSt í dag
niálaSerli, sem vekja mikla eftir-
tekt þar í liaindi. Ákærðir ieru 28
kommúnistar, og áttu þeir að
háfa ætlað að stofna til allsherj-
ar upprejisnar síðast liðið haust.
Togaraitgerðin
[Alþýðublaðinu liefir boxiist eft-
irfahandi grein frá þektum tog-
araraamni.j
Það dylst engum, að nú er
bráðum hver seimastur að reyna
að bjarga togaraútgerðiinni —
þessum aðalatvinnuvegi vorum —,
því enn þá er ekki hægt með
nieinni -skynsiemi að benda á aðra
atviininnugrein, sem getur komið
í hiennar stað. En það er hægt áð
gem haina mikiu lífvænlegrj en
húin er, því eins og horfir er út-
gerðiln dauðadæmd. Alls staðar
bliasa vlð manni dáðlitlir útgerð-
armienn með úr sér gengim skip
og iniður falilnar verkunarstöðvar.
Togaraútgerðiin hér var fyrst
stofnuð af vamefnum og með lán-
um, ©n undir eins gafst hún það
vel', að mieð henni fylgdi blóma-
tímabif í útgerð. Skipuinum
fjölgaði og atvinnulífið varð fjör-
ugt. Útgerðanmemnnirnir og yfir-
mienn skipanna gátu bygt sér á
skömmum tíma hailir og skraut-
hýsi, og spansamir og ómegðar-
litlir verkamenn gátu jafnvel
haldiiö i humáttima á eftir þeim
og bygt sér sæmileg hús. En svo
er að sjá, sem útgerðarmennirn-
ir ainnaðhvort með óhófi eða ó-
stjóm hafi gengið of nærxi út-
gerðliinni, því þótt þeir eigi marg-
ir hverjir stóreigmr í landíi, þá
eiga þeir ekki enn þá skdpiim, sem
komu fótunum undir þá. Þeir
virðast enn, þá skulda andvirði
þeirra, þetta, sem þau kostuðu í
upþhafi. Nú eru skipiin að mestu
lieyti óinýt. Þau eru mjög lítils
virði og svana ekki til kröfu tim-
ans.
Útgerðanmennirnir standa ráð-
þrota, 'Og sum skiþin eru ekki
gerð út nema 3—4 mánuði úr ár-
iinu. Þeir hafa ekki safnað í'sjóði
. til mögru áranna, og þótt þeir
eigi eitthvað til, eru þeir „of mik-
ið búinir að venja sig á að hætta
fé bainkanna til þess að fara nú
að hætta sínu eigin fé. Það er
enginin efi á því, áð útgerðan-
mieinnárnir rnunu bráðum fara að
hætta að grieiða þessar nentur af
skiipum, siem þeir eiga ekkert í,
og þieir hafa að eims gneitt rent-
uman hiingað til vegna þess, að
eignarréttuarinn hefir gert þeim
f,ært að maka krókinn, en til þess
hafa þeir orðið að láta skipin
gainga að eins lítinm hluta úr ár-
ilnu, þegar þeim hefir bezt hentað.
En almienndngur, sem hefir lánað
böinkuinum Sþarifé sitt, gengur at-
viimnulaus og er voði búinin. Það
er heáinh'nis glæþur af forráða-
möinnum bankanna, að hafa látið
þetta viðgangast, og nú líður að
því, að þeir sitji uppi með skijp.
sem lenginn borgar lengur rentur
af, og sem staimda þeim í eims
máklu verði og þau kostuðu með-
an þau voru ný. .
Útgerðanmenn virðast ætla að
hætta að láta togaraina ganga á
Miskveiðar, ien það hafa þei,r
hilngað til stundað mest af árinu.
Núna áráð sem leið hefir kuecio
suo mmf ad pessu, ad sú mmkun
hefir henf ossf ac> vér■ höfum e/JJ
geiað, afhenf pcið. fiskimcign til
Engiendmga, sem vér. höfum leijfi
tíl að flytja, út til p.eima. Þetki.
shéðw pegar ciðtvr pjóðir líða af
mmkaðsfeysi.
Það er satt, að útgerðaxmienm-
irnir íslenzku hafa komið hinum
ensku umboðsmönnum sínum svo
vel uþp á að rýja sig með lön,d-
uinarkostnaði og alls komar við-
gerðum, að það má þykja kiiaifta-
verk ef þieir hafa flutt inn nokk-
urn eyri af því fé, sem þeir hafa
ælt fyrir.
Þesisir gömlu togarajálkar
verða að sielja fyrir þúsuind sterl-
iíngspund á mánuði og alt að
ganga stórslysalaust, til þess að
í'sfistkveiðar á þeim geti borið sig.
Þó klíar útgerðarmienn ekkert við
því, þegar þeir hafa leigt skip.«'
höfnuinum skip sín., að heimta í
lieigu fyrir þau 70—80 krónur á
dag umfram vátryggingargjaldið,
og svariar það 12<y0 rantum af því
fé, isem togarar kosta nú nýir.
Á þessu ári, sem nú er að byrja,
megum vér flytja út til Bnglands
17 700 tonn af fiski, og af því rná
12 500 tornn vera ísaður fiskur, en
hitt isaltfiskur. Eftir nýjustu
skýrslum enskum, sem fyrirliggja
frá árjnu sem leið, fékst í Eng-
landi að jafnaði 315 shillings eða
unr 349 krónur fyrir hvert* tonn
fefiskjar, eða- 15 krónum meira
meðalverð á hvert tonn en árið
á uindam.
Ef maður reiknar verðið ein-
göngu í shillings, þá fær rnaður
hér um bil nettóverð fiskjarins í
jafinmörgum krónum. (ToiluTimn
10«/o, en shillingurinn tæplega
llo/o hærri en krónan.)
Andvirði ísfiskjar, sem vér
miegum flytja ú't í ár, memur því
sem næst fjórum mifljónum króna
inetto, ef miðað er við verð síð-
asta árs. Þetta er mikið fé, siem
vér höfum enga ástæðu til að
láta gamga úr gneipum voruro
vegna úrriæðaleysis útgerðar-
mannainna, því það er leikur aö
láta mikinn hluta þessa fjárverða
•eftir í láindinu, — sem vinnulaun,.
En til þess þarf að gerbygta
því fyri'rík'Omulagi, sem er á út-
gerðiinni, og skipuleggja hana á
iný. Hér á landi eru nú 37 togar-
ar, sem allir stumnda fiskiveiðar
eiinhvern tíma úr árinu. Þegar
þieir eru á ísfiskveiöum, sigldr
hvert skip fyrir sig út með afla
sinn, sem stundum er ekki nerna
lftill hluti af því, sem skipið get-
ur flutt. í þiessar millilandasigl-
iingar mnnu fara að jafnaði 12
dagar hjá hverju skiþi. Öll sigla
skipin mieð fullum mannskap, og
hvert skip fyrir sig þarf að borga
hafnargjald og annan kostnað,
siem hafnliegu fylgir í erlendum
höfnum. Nú lætur nærri að V*
eða 1/3 hluti fJotans myndi hafa
uindam að flytja út þarnn fisk,
siem meiri hlutinn aflar. Með því
fyrinkomulagi væri hægt að afla
mikið meiri fisk, og útgerðar-
kostnaðinn væri hægt að færa
miður að miklum mun.
Eiins og sakir standa höfum
vér um 20o/0 verri aðstöðu ©n
Engliéndingar á markaðinum, en
ef vér höguðum útgerð vorri eiins
og mienn, myndum vér hafa 20o/0
betri áðstöðu en þeir,
Það, isem þarf að ger(a, er þetta:
Bankannir verða að ganga að
þeim togurum, sem þeir eiga, og
1 ekki eru nekmÍT með hag almenni-
ings fyrir augum, sameina þá svo
lUindir eina stjórn í isambandi við
vætntamlega bæjarútgenð Reykja-
víkur, ■ því hún en brýn mauðsyn
og hlýtur því að koma.
Skipuinum þarf að skifta þannr
ig, að fá skip flytji út aflaunn
fyrir fjöldann og hagi ferðum.
silnum sem bezt hemtar. Umskip-
uin fer fram á ýmsum höfnumj
kriing um land þar sem skipin
fiska. Þau skip, sem flytja afl-
alnn út, eiga að hafa fáa menn.
en veiðiskipin marga. Fiskinn á
að afhausa, flaka og jafnvel í
sumum tilfellum rbðfietta, ogísa
hainiu svo| í kössum, sem fara vel
með fiskimn og fljótlegt er að
umiskipa.
Það ier engiin ástæða til að upp-
fylla strax út f 1 utnings skamtinn
með roði og uggum. Með þessu
verður fiiskurinn gerður að verð-
miætari vöru, það verður hægt áð
fliytja mieira út af homum og ha;nn
verður, inýrri og betxi þegar hann
kiemur á markaðinn.
Atlar hrteiinJsanir og viðgerðir
skipanna eiga að fara fram í
Reykjavík. Hiingað til hafa út-
gerðarmeinm flieygt hundruðum
þúsumda króina út úr. landinu í
erlendar aðgerðir, sem hafa verið
illa af hendi leystar.
Bæriinm á svo að láta byggja
eiins nmrga togara og þörf ct á
og hafa þá bæði stóra og span-
neytna. Togarar þessir eiga að
vera bygðir sem haganliegastir
bæði fyrir flntininga og fiskiveið-
ar, og sénstaklega .eiga þ-eiT að
vera útbúnir til að geta flutt til
baka kol handa veiðiskipunum,
og þannig að umskipun geti
gemigið fljótt.
Hinir stænstu og bezt útbúnu
togarar hafa reynst bezt, nýir
togarar, som nú eru bygðir, exu
niærri belmingi spamieytinari en
þessir gömlu, sem fyrjr eru.
Togaraútgerðim þarf ekki að
kvíða framtíðiinni, ef hún er rek-
ita á hagkvæman hátt, á skyn-
sömum grumdvelli, — og hieiðar-
Hegir og framtakssiamir m.enn sitja
við stýrið. En alt þetta verður
biezt trygt samkvæmt tillögum Al-
þýðufliokksmanna; það er ég fyrir
löngu sannfærður um.
* T rollarakarl-
Verklýðsmál á
Bíldudal.
Aigerlega atviinnulaust hefir nú
verið hér um tírna, og bregður
okkur ekki við það um þönnan
tíma árs. Hefir nú stáðiðí í samnr
iingastappi um hríð milli Verk-
lýðsfélagsiins og Ágústs Sigurðsr
soinar. í sammingsniefnd voiíu
kosnir: fngivaldur Niluilásson,
Ebenezer Ebenezerssom og Guð-
mundur Valdimar Jónsson.. Eftir
nokkurra daga stapp ýmist bréf-
lega eða munmlega voru samnr
ingar undirskrifaðir af báðum að-
ifum hinm 12. þ. m., og eru aðal-
drættir samningsins þessir:
Vinnulaun ka'rllia í dagvmnu erju
95 aurar á klukkustuind, en kvenna
65 aurar. Við uppsikipun á salti
og fcollum greiðist körlum á
kllukkusítulnd 1 kr. 25 aur., en
kioinum 75 aurar. Eftirvinna (frá
kl'. 7—10 síödegis og ef ummið er
í matmálstímum) sé borguð köri-
um með 1 kr. 40 aur. á klukku-
stund, en konum 90 aur. á klst.
..
Eftirvinna á kolum og salti er
borguð mieð 1 kr. 50 aur., og 1
kr. Helgidaga- >og nætur-vinna (á
timabiilimu frá kl. 10 síðd. til ki.
7 árd.) 1 kr. 60 aur., og 1 kr.
10 aura.
Kaffiblé sé tvisvar á dag, 20
míinútur i hvort skifti án frá-
dráttar á kaupi.
VinnuLaun. grteiðist í petaimgum
vilkulega á laugardögum.
Verklýðsfélagsfólk gamgi fyrir
vininu, og ber atvinnuriekanida að
sjá um að viinna gangi svo jafnt
sem uinit er yfir það verklýðsfé-
iagsfóllc, sem eftir vinnu óskar.
Saminilngurinin gildir til 31. dez-
ember 1934.
Sú brieyting hefir orðið ástjórn
félagsinis, að Jónína Ólafsdóttir
og Klara Gísiadöttir beiddust
lausnar sem meðstjórniendur, enda
hefir frú Jónína starfað í stjórn
félagsims frá stofnun þtess. Kosn-
ár voru í þeirra stað: Sigríður
Jólnisdóttir ,og Margrét Júlíusdótt-
ir.
Kosnimg i varastjónn félil þann-
i£■
F'ormáður: Guðmundur Valdi-
mar Jónsson skipstjóri (endurkos-
inn).
Ritari: Kristrún EiríksdóttiLr.
Gjaldkeri: Gunnar Kristj’ámsson
(endurkosiimn).
Þótt samningar séu nú undir-
skrifaðir af beggja hálfu og ait
korraið í l'ag hvað það sraertir, er
þó mú eiins; og um áramótin í
fyrra sama myrkrið yíir framtið
kauptúinsims, þar sem aðalatvinnu-
rekamditan, Ágúst Sigurðsson, get-
ur að svo stöddu enga tryggimgu
gefið fyrir imeinum atviranurekstri
á þessu nýbyrjaða ári, sem ekki
er hieldur að búast við, þar sem
hann vierður að eiga atvimmurekst-
ur simn undir öðrum. Atvinmu-
rekstur hans byggist a'ðaliiega á
því, hvort hann getur fengið fisk
tif verkunar, og hvort línuveiða-
sMpiin „ÁTmanta“ og „Geysiif,
sem að miklu leyti eru eign
þorpisbúa hér, geta lagt vertfðaí-
afla slimn upp hér á Bildudai, en
það geta þau því að eins, að til
sé hér nægilegt af koium, salti
og öðrum nauðsynjavörum, sem
þau þurfa á að halda. Eininig er
afar-áriðandi að þeir, sem kynnu
að semda Ágústi fisk til' verkun-
ar, grieiði honum verkunarlaumin
eftir hendinni, svo vinna þurfi
ekki að stöðvast af því að verka-
fólk geti.iekki femgið vimmulaun
sítra neglU'lega; því verkafólk hér
má sammarlega ekki við því að
eiga þau irnni, því það hefir
hvorid birgðir frá fyrri árum né
galmlain stríðsgróða tiil að grípa í
þiegar þarj, eins og sýnt hefir
verið frarn á áður í blaði þessu.
/. /V.
Vörubilastöðfn
heiidiur árshátíð sína á laugar-
dagskvöldið í K. R.-húsinu. Veröa
þar mjög mörg góð skemtiatriði.
125 bíla
hafðj íhaldið í kjósendasmöl-
úin á kjörd'egi. Það gerði sitt
ítrasta að þessu sLrani og getur
aldrei meira; ekkert var til spar-
að, hvoriM peningar, matgjafir,
mútur, rógur né blieklringar. 1-
haldið var hrætt um 8. mainn sinn
og úrslitin sýna, að það var ekki
að ástæðulausu. Bráðlega eru
dagar þess taldir.