Morgunblaðið - 11.11.1997, Blaðsíða 4

4 B ÞRIÐJUDAGUR 11. NÓVEMBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
BÆKUR
Nýjar bækur
• íDAG varð ég kona er eftir
Gunnar Dal.
í kynningu segir: „Söguhetjan í
bók Gunnars Dal
er Guðrún - ung
stúlka sem ritar
dagbók og trúir
henni fyrir hugs-
unum sínum. Hún
sér hlutina í nýju
ljósi og skilur nýj-
um skilningi. Guð-
Gunnar rún hlustar eftir
Dal lífinu, nið aldanna
og visku kynslóðanna. Hún sökkvir
sér í ævafornar goðsögur og heill-
ast af þeim. Guðrún gengur inn í
hin helgu vé karlmanna - goðsög-
una þar sem karlmaðurinn skil-
greinir sig sem herra og guð jarðar
- konuna sem eign og herfang sitt.
Þarna liggja dýpstu rætur misrétt-
is. Guðrún er hin nýja kona. Hún
krefst jafnréttis og lætur ekki skipa
sér til sætis. Hún tekur sér sæti.“
Gunnar Dal hefur gefið út yfir
50 bókmenntaverk á tæplega 50
ára jithöfundarferli.
Útgefandi er Vöxtur. Bókin er
192 blaðsíður og kostar kr. 3.870,-
• MINNINGARBROT Sigurðar
Lárussonar frá Gilsá eru minninga-
greinar og greinar um ýmis efni eft-
ir hann. Einnig eru
sýnishom ljóða og
lausavísna eftir
Sigurð og bróður
hans, Stefán Ragn-
ar, sem lést ungur.
Birt er viðtal Ei-
ríks Eiríkssonar við
______________ Sigurð, Hér vil ég
Sigurður una ævi minnar
Lárusson daga, alla sem Guð
mér sendi.
Útgefandi er höfundur og fæst
bókin sem er 183 síðurhjá honum.
Héraðsprent hf. Egilsstöðum prentaði.
• LISA í Undralandi og Galdra-
karlinn í OZ eru í þýðingu Stefáns
Júlíussonar. Sögurnar hafa verið
styttar og endursagðar og eru hent-
ugt lesefni fyrir börn sem farin eru
að lesa af sjálfsdáðum.
„Glæsilegar litmyndir og Ijós og
greið frásögn falla hér saman á
skemmtilegan hátt,“ segir í kynn-
ingu.
• Bangsi lærir að lesa er í þýðingu
Jóns Orra. Þessi bók kom út árið
1994 og seldist fljótt upp.
Bangsi litli býður öllum börnum
heim í húsið sitt til að skoða með
sér myndir. Og ef pabbi og mamma,
afi og amma hjálpa okkur þá lærum
við smám saman að þekkja stafina
og lesa. Á hverri blaðsíðu eru marg-
ar litmyndir.
• Augun hvarfla til ogfrá og
Bátsferðin - reiptogið er í þýðingu
Stefáns Júlíussonar. Tilvaldar til að
sýna ólæsum börnum og lesa fyrir
þau. Og líka handa börnum sem sjálf
eru byijuð að lesa, segir í kynningu.
• Dýrin okkar - oghlustið er í
þýðingu Jóns Orra. Harðspjaldabók
með litmyndum úr sveitinni. Og þar
eru dýrin okkar: hestur, kind, kýr,
köttur, lambið, og haninn. Um leið
og bókinni er flett er stutt á hljóm-
borðið og dýrahljóðin heyrast.
Útgefandi bókanna fjögurra er
Setberg.
• LEIKIR á léttum nótum er eftir
Bryndísi Bragadóttur. Leikirnir í
þessari nýju bók eru sagðar henta
vel til skemmtunar og gamans í
barnaafmælum og á mannamótum,
eða heima þar sem fjölskyldan er
saman komin á góðri stund.
í inngangsorðum segir m.a.: „Hér
er leitast við að setja saman á einn
stað sem fjölbreyttast úrval af leikj-
um, keppnum og þrautum sem nota
mætti við hin ýmsu tækifæri, t.d. í
afmælum, á skemmtunum eða heima
þegar fjölskyldan er saman. Leikir
eiga fyrst og fremst að vera til
skemmtunar og gamans, bæði fyrir
þátttakendur og áhorfendur. Mikil-
vægt er að hafa alltaf í huga að
ekki skiptir mestu máli hver sigrar
heldur það að vera með og hafa gam-
an af.“
Útgefandi er Hörpuútgáfan. Bókin
er 72 bls. Teikningar gerði Brian Pilk-
inton. Prentvinnslu sá Oddi hf. um.
Úr síðustu ferð Sigfúsar til Frakklands sumarið 1996. Myndin af þeim Sigfúsi og Guðnýju Ýri er tekin
á bökkum Signu en síðasta ljóð bókarinnar, um alskínandi apríl-lauf ,minnir GuðnýjuÝri á þessa ferð.
Heima glaður og
við gesti reifur
Ljóðabókin Qg hugleiða steina er síðasta
ljóðabók Sigfúsar Daðasonar skálds sem
lést í fyrra. Sigrún Oddsdóttir blaðar í
bókinni og ræðir við ekkju skáldsins,
Guðnýju Ýrí Jónsdóttur, um manninn Sig-
fús, daglegt líf hans og áhugamál.
BRÁÐUM er liðið ár frá
andláti Sigfúsar Daða-
sonar skálds, en hann lést
í desember. Berst okkur
þá í hendur ljóðabókin Og hugleiða
steina, sem Sigfús kallaði í vinnu-
drögum „Sjötta kver“. Þorsteinn
Þorsteinsson annaðist lokafrágang
bókarinnar að beiðni Sigfúsar.
Bókin skiptist í fjóra hluta, alls
29 ljóð. Framan við hvern bókar-
hluta eru blýantsteikningar Arng-
unnar Ýrar af fjöllum og skýjum,
saman mynda teikningarnar og ljóð
Sigfúsar heildstætt og gott lista-
verk.
Einkunnarorð verksins eru: Les
pierres [...] ne perpétuent que leur
propre mémoire eftir Roger Caill-
ois. Á íslensku: Steinarnir geyma
aðeins eigin minningu.
Eins og fram kemur í eftirmála
Þorsteins Þorsteinssonar um útgáf-
una, setti Sigfús sér stefnuskrá
varðandi Ijóðabókina; þar segir:
Síðasta ljóðakver: stefna.
Tveir þættir aðeins:
- Alveg einföld ljóð um kontakt
við heiminn, einkalegur tími.
- Um söguna og heiminn og
örlög og heimstíma.
Sigfús heldur stefnu bókarinnar,
í henni eru alveg einföld ljóð um
kontakt við heiminn. Hreinar mynd-
ir, sem ekki eru lík fyrri ljóðum
Sigfúsar, þó sjá megi á þeim
ákveðna þróun t.d. í Jjóðabókinni
Provence í endursýn. í bókinni eru
einnig ljóð er fjalla um tímann,
bæði hugleiðingar um tímann og
liðnar stundir sbr. ljóðið Alltaf man
ég Marseille/í æsku minni. Um sög-
una sbr. ljóðið Suður yfir Mundía-
fjöll og heiminn og örlög og heims-
tíma.
Hér eru á ferðinni síðustu Ijóð
skáldsins, ef til vill nokkurs konar
kveðjuljóð eða það sem kallað hefur
verið „alterlyrik“. Nokkur ljóðanna
varpa nýrri sýn á drauma og þrár
Sigfúsar varðandi starf hans i þágu
Ijóðlistarinnar, en það sem einkenn-
ir verkið þó öðru fremur er sátt
skáldsins að lokum.
Og þá get ég víst ekki heldur
- ef ég set sem svo að ég sé ég -
gert öllu meira mér til varnar.
Nema - ef guðunum væri það þægilegt -
raðað saman
nokkrum óhjúpuðum
en þó ekki nema hálf-gapsæjum línum
og reynt að skynja
hvort þær tolla hver við aðra.
Engar neðanmálsgreinar þá!
Ekki neina bætifláka meðfram!
Engar réttlætingar eftirá!
Og ekki nema fjögurra atkvæða orð.
0 di ignoti!
0 deaeqque omnes!
Ef yður þóknast það.
- í allra mesta lagi.
Enn örlar þó á einu og einu ljóði
með svolítilli uppreisn og ádeilu á
samtímann, smá stríðni og glettinni
gleði.
I fáum orðum erum við, með
útgáfu ljóðabókarinnar Og hugleiða
steina, ríkari en áður, enn hafa
bæst við ljóð í perlur íslenskrar Ijóð-
listar. Fyrir það erum við þakklát
skáldinu, sem á þennan hátt birtist
okkur nærri þó farinn sé.
Orðskýringar og athugasemdir
Þorsteins og eftirmáli hans varpa
skýrari og gleggri mynd á verk, sem
kemur út að skáldinu látnu. Og
gefur okkur jafnframt innsýn í
vinnubrögð Sigfúsar og opnar
þannig augu okkar fyrir vandvirkni
hans og djúphugsaðri heimspeki um
menn og málefni liðins tíma.
Síðasta ljóð bókarinnar hljóðar
þannig:
Ferðaðist þá loksins
langsóttan
óvissan veg.
Og til þess aðeins
að fá að hitta á ný
alskínandi
apríl-lauf.
Á þennan hátt lýkur sjötta kveri
Sigfúsar Daðasonar og því síðasta.
Jafnhliða bókinni er kominn út
nýr hljómdiskur með upplestri Sig-
fúsar á eigin ljóðum. Á disknum eru
fimmtán ljóð, hljóðrituð á árunum
1985-1995 og er ómetanlegt að eiga
ljóðin í upplestri skáldsins sjálfs.
Maðurinn Sigfús
Dyrnar eru bláar eins og á mynd-
um frá Iöndum við Miðjarðarhafið.
Þar er gengið inn undirgang við
Skólavörðustíginn og eins og fleiri
hús skálda er inngangurinn að húsi
skáldsins á bak við önnur hús. Þar
tekur á móti mér Guðný Ýr Jónsdótt-
ir kona skáldsins og býður mig hjart-
anlega velkomna. Tilgangur heim-
sóknarinnar er að fræðast um mann-
inn Sigfús Daðason í tilefni útgáfu
bókar hans Og hugleiða steina.
Heimilið er hlýlegt. Mikið af bók-
um, listaverk á veggjum og steinar
í gluggum. Já! Steinar frá hinum
ýmsu stöðum, sem skáldið heim-
sótti. Einn líkist Ópinu eftir Munk.
Annar stendur á skrifborði skálds-
ins, holóttur og geymir skriffærin.
Blóm í gluggum. Notalegt, menn-
ingarheimili, laust við allt prjál
nútímans. Nema þá þessir steinar.
í ófullgerðu ljóði skáldsins er fjallar
um dauðann segir:
Dauður verður hver
þrátt fyrir tryggðarheit
og lífslof.
Þær tryggðir sárra súta!
Og mun fá að huga að hrækindum
og hugleiða steina.
Hvernig maður var Sigfús Daða-
son? spyr ég Guðnýju Ýri.
„Sigfúsi hefur verið lýst sem ar-
MÁLVERK Ball
istókrat í jákvæðri merkingu þess
orðs, sem fáguðum menntamanni
og heimsborgara. Hann var mikils
metinn sem skáld og bókmennta-
fræðingur. Hann hafði mikinn
áhuga á franskri tungu, ljóðlist og
menningu. Hann var listhneigður
og naut bæði tónlistar og myndlist-
ar.
Auk Ijóðlistarinnar sinnti hann
einnig útgáfumálum, fyrst hjá Máli
og menningu og síðar í eigin út-
gáfu, Ljóðhúsum. Sigfús kenndi
einnig bókmenntir við Háskóla Is-
iands og var prófdómari við þá
stofnun og fleiri menntastofnanir í
mörg ár. Þess má einnig geta að
Sigfús var almennt listhneigður og
naut bæði tónlistar og myndlistar.
Sigfús var vandaður og heil-
steyptur maður, tilfinningaríkur og
skemmtilegur. Hann hafði gaman
af börnum og umgekkst þau af
mikilli alúð enda löðuðust þau að
honum. Hann varð dætrum mínum
traustur vinur og börnum þeirra,
„afabörnunum“, frábær afi.“
Hvar leið honum best?
„Sigfúsi leið best heima og í
góðra vina hópi. Hann naut þess
að taka á móti gestum. Ljóðlínan