Morgunblaðið - 14.08.1998, Síða 4

4 B FÖSTUDAGUR14. ÁGÚST1998
DAGLEGT LIF
MORGUNBLAÐIÐ
O AIgengasta lygin? OAugljós merki um lygi? OHverjir
Ijuga mest? QÓskammfeilnasta og/eða ótrúlegasta
lygin? O Hvenær grípur þú helst til lyginnar?
Lygin
ir langt nef
Sumir standa oftar andspænis lyginni en aðrir og
eru orðnir býsna lunknir við að sjá út hverjir
ljúga, hvenær og hvernig. Valgerður Þ. Jóns-
dóttir lagði nokkrar spurningar um lygina
og lygara fyrir lögreglufulltrúa, kennara,
fréttamann og lögmann.

m
- .
logreglM

BJÖRGVIN Björgvinsson,
lögreglufulltrúi.
LOGREGLUFULLTRUINN
Björgvin Björgvinsson
Aldrei verið
þekktur að
svonalöguðu
Lygin hefur mörg andlit og
langt nef. Flestir kannast við
ævintýrið um spýtustrákinn
Gosa, sem laug til að bjarga
sér út úr alls kyns klandri. En
lygin kom honum í koll og nef
Gosa lengdist við hverja lygi.
Margir grípa til lyginnar í svip-
uðum tilgangi og Gosi eða ein-
faldlega til að koma ár sinni á
einhvern hátt vel fyrir borð.
Eins og Gosi læra þeir trúlega
um síðir að sannleikurinn er
sagna bestur. Efalítið
bregða allflestir lyginni
fyrir sig endrum og
sinnum, a.m.k. svo-
kallaðri hvítri lygi,
yfirleitt til að
móðga ekki eða
særa aðra.

MARGRET Theodt
annar tveggja skólastjóri
o Tvímælalaust þeir sem eru sek-
astir og harðsvíraðastir. Börn ljúga
sjaldnar en fullorðnir og konur
sjaldnar en karlar. Ég held að konur
hafi ríkari siðferðistilfinningu en
karlar. Hins vegar geta þær verið
ósvífnari í lyginni ef þær ljúga á ann-
að borð, en þær eiga auðveldara en
karlamir með að viðurkenna að þær
hafi ekki sagt satt.
O „Ég hef aldrei verið þekktur að
svonalöguðu," er orðatiltæki sem fólk
notar oft, fullt heilagrar vandlæting-
ar, þegar það er borið sökum. Mér
finnst slík fullyrðing hljóma svolítið
undarlega og reynslan hefur kennt
mér að þá er yfirleitt ástæða til að
fara betur ofan í saumana á málum.
Ég verð oft var við lygi í starfi mínu.
Sumir sakborningar telja lygina eina
haldreipið og bera fyrir sig ótrúleg-
ustu sögur til að bjarga eigin skinni.
0 Lögreglumenn, sérstaklega rann-
sóknarlögreglumenn, fá með tíman-
um mikla þjálfun í að átta sig á ýms-
um viðbrögðum og líkamstáknum,
sem benda til að viðkomandi gæti
verið að ljúga. Alls konar fálm, klór
og óróleiki einkennir hegðunina.
Sumir fitla stöðugt við nefið á sér,
aðrir klóra sér í höfðinu og nokkuð
algengt er að lygari forðist að horfast
í augu við viðmælanda. Auk þess
verða margir óðamála eða tala með
óvenju miklum sannfæringarkrafti.
Kækirnir eru misjafnir en smám
saman skynjar maður að þeir eru
manneskjunni ekki eiginlegir. Ég hef
líka tekið eftir að hegðun eða kækir
fara svolítið eftir því hversu skömmin
er mikil. Þjófurinn getur logið án
þess að blikna og virst saklaus eins
og barn, en þeir sem til dæmis bera
sig á almannafæri forðast oft augn-
samband.
O Fyrir mörgum árum handtók lög-
reglan strák fyrir að hafa lamið
mann og var fjöldi vitna að verkn-
aðnum. Áður en strák var stungið
inn skýrði hann skilmerkilega frá
nafni, heimilisfangi, kennitölu og
þess háttar. Þegar honum var sleppt,
daginn eftir, þuldi hann sömu roms-
una aftur og allt virtist í stakasta
lagi með skýrslugerðina. Síðar ákvað
sá sem kærði að láta málið niður
falla og eins og vaninn er sendi lög-
reglan pilti bréf þar að lútandi.
Skömmu síðar birtist annar piltur á
stöðinni með bréfið og var hinn fúl-
asti, enda vissi hann ekki til að hafa
lamið einn né neinn. I ljós kom að
hinn kærði hafði fundið ökuskírteini
þess sem bréfið fékk og logið að lög-
reglunni. Sá sem fékk bréfið kærði
rangar sakargiftir. Þess má geta að
til þess að stemma stigu við áþekk-
um uppákomum tekur lögreglan
núna myndir af þeim sem ekki geta
sannað sig.
© Ef ég segði að ég lygi aldrei væri
ég vitaskuld að ljúga. Ég gríp
stundum til svokallaðrar hvítrar
lygi ef ég vil láta sem minnst uppi
um tiltekin málefni. í starfinu er
slíkt nauðsynlegt og 1 einkalífinu
svara ég kannski ekki alltaf alveg
sannleikanum samkvæmt. „Stendur
ekki vel á hjá þér,“ er spurt, „Jú,
jú,“ svara ég afar ljúflega, en hugsa
með mér: Það er alltaf sama sagan
með þennan, hann hringir einungis
á matmálstímum.

Morgunblaðið/Arnaldur
ÆVINTÝRIÐ um spýtu-
strákinn Gosa þykir sígild
dæmisaga um lygina. Sagan
birtist fyrst sem framhalds-
saga í barnablaði, en var
gefin út í bók árið 1883.
Höfundur Gosa C. Collodi
var dulnefni Carlo Lor-
enzini, sem fæddist í
Flórens á Ítalíu árið 1826.
Dulnefnið valdi Lorenzini
eftir fæðingarbæ móður
sinnar, Collodi, rétt við
Pescia, og þar er núna
minningartafla um Gosa og
höfund hans. Fljótlega eftir
útgáfu bókarinnar var farið
að þýða hana á önnur
tungumál og hófst þá sigur-
för Gosa um víða veröld.