Morgunblaðið - 14.08.1998, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 14. ÁGÚST 1998 B 5
DAGLEGT LIF
irsdóttir,
i Tjarnarskóla.
LOGI Bergmann Eiðsson,
fréttamaður hjá Sjónvarpinu.
KENNARINN
Margrét Theodórsdóttir
Fjórtán og
átján ára
skólastjórar?
O „Ég gerði ekki neitt“ eða „Petta
er ekki mér að kenna“ segja nem-
endur oft ef gengið er á þá um svör
við einhverju neikvæðu. Og þá er
bara að meta hvort hægt er að taka
svarið gott og gilt. Þegar nemendur
koma of seint er viðkvæðið stundum
að mamma eða pabbi hafi sofið yfir
sig. Sem er efalítið engin lygi,
krökkunum finnst bara að foreldr-
arnir eigi sökina. Ég fæ afar fjöl-
skrúðugar skýringar þegar heima-
námið situr á hakanum en tel yfir-
leitt ekki ástæðu til að draga í efa að
afi hafi orðið sextugur eða Sigga
systir hafi gift sig. Hins vegar hef ég
einstaka sinnum á tilfinningunni
þegar brúnir og sællegir nemendur
afsaka sig að þeim finnist ljósatím-
arnir mikilvægai'i en heimanámið.
Annars finnst mér börn og ungling-
ar afar sjaldan ljúga vísvitandi og
samviskulaust.
O Mjög einstaklingsbundið og
breytilegt. Sumir fara þó að fikta í
einhverju, rúlla upp á ermarnar eða
taka af sér húfuna og snúa henni
fram og til baka. Mér virðist fremur
sjaldgjæft að lygari horfi í augun á
manni þegar hann stendur fyrir
svörum. Slíkt kann að vera smávís-
bending um að viðkomandi hafi ekki
hreinan skjöld, þótt ég útiloki ekki
að ástæðan sé feimni og ófram-
færni.
O Annars vegar þeir sem eru sið-
blindir og ljúga hverju sem er til að
bjarga sér út úr vandræðum og hins
vegar þeir sem eiga við ýmiss konar
erfiðleika að etja til dæmis heima
hjá sér. Þeir síðarnefndu hagræða
einkum sannleikanum til þess að allt
líti vel út á yfirborðinu. Sjálf hef ég
aðeins haft kynni af tveimur forhert-
um lygurum. Ég held að báðum hafi
liðið illa og lygin hafi verið fíkn í að
búa til öðruvísi heim en þann sem
þeir lifðu og hrærðust í. Únglingar
ljúga oft fyrir félaga sína án þess að
gera sér grein fyrir að slíkt kemur
þeim sjálfum í koll og þeim er jafn-
framt tamt að leyna ýmsu fyrir for-
eldrum sínum. Þeir eru að ganga í
gegnum ákveðið þroskastig, en
flestir læra um síðir að sannleikur-
inn er sagna bestur og þegar á reyn-
ir eru foreldrarnir bestu samherj-
arnir.
O Ég hef heyrt ýmsar ótrúlegar og
óskammfeilnar lygasögur, en geri
mitt ítrasta til að gleyma þeim jafn-
óðum. Þótt unglingar ljúgi stundum
af hræðslu eiga sumir líka til að
gorta og og skálda upp sögur af
sjálfum sér. Dæmi um slíkt eru
fræknar kvennafarssögur strák-
anna. Reyndar sagði ég sjálf lyga-
sögu nýverið. Þannig var að ég átti
afmæli og sat ásamt nokkrum kenn-
urum í kaffistofunni þegar nemandi
rak nefið í gættina og spurði hvað ég
væri gömul. „Þrjátíu og eins,“ svar-
aði ég að bragði og laug til um nokk-
ur ár. „Þú hefur þá bara verið átján
ára þegar þú stofnaðir Tjarnar-
skóla,“ sagði nemandinn hugsi þeg-
ar hann gekk í burtu. Ég hugsaði
með mér að eins gott væri að hann
vissi ekki að María, sem stofnaði
skólann ásamt mér, væri fjórum ár-
um yngri en ég.
0 Framangreint segir sína sögu um
að ég gríp stundum til lyginnar. Mest
þó að gamni mínu og ég er fljót að
leiðrétta misskilning, sem af slíku
hlýst. Samkvæmt lífsskoðun minni er
ávinningur af lygi enginn þegar upp
er staðið því hún kemur alltaf í haus-
inn á manni aftur. Yfirleitt þegi ég
frekar en að segja ósatt, eða reyni að
snúa talinu lipurlega að jákvæðu
hliðunum.
FRÉTTAMAÐURINN
iogi Bergmann Eiðsson
Hann veit
að ég veit...
O Þegar viðmælandinn svarar: „Ég
veit ekki til þess að...“ eða einfald-
lega: „Ég veit það ekki.“ Ég veit
samt að hann veit það og hann veit að
ég veit að hann veit það. Það hlakkar
alltaf í mér þegar ég fæ staðfestingu
á að viðkomandi sagði ekki sannleik-
ann og mér fínnst óskaplega gaman
að hafa sannanir í höndunum og
spjalla við hann aftur.
0 Fólk verður mjög vandræðalegt
og flóttalegt. Sumir skipta nánast
um persónuleika, tala samhengis-
laust og í mjög löngu máli. I viðtöl-
um augliti til auglitis eru fálmkennd
viðbrögð áberandi og fólk fer að
handfjalla ýmsa nærtæka muni. Þeg-
ar ég var lítill sagðist mamma vita
hvenær ég laug því annað augað
rann alltaf til. Kannski var hún bara
að plata.
© Það ljúga allir, háir og lágir,
konur og karlar, og mjög oft að
fréttamönnum. Sumir eru lunknir
HELGI Jóhannesson
hæstaréttarlögmaður.
að hagræða sannleikanum, segja
bara hálfan sannleikann eða láta
eitthvað í veðri vaka. Mér virðist
konur þó heiðarlegri en karlar, ef
til vill vegna þess að ég tala oftar
við karla því þeir gegna fleiri
áhrifastöðum. Erfiðast er að toga
sannleikann upp úr gömlum emb-
ættismönnum. Þeir eru mjög á
varðbergi og segja aldrei meira en
þeir telja nauðsynlegt. Ungir emb-
ættismenn eru mun opnari og við-
ræðubetri.
O Fréttamönnum berast ábending-
ar um eitt og annað, sem virðist afar
fjarstæðukennt. Staðreyndin er samt
sú að því ótrúlegri sem sagan er þeim
mun betri yrði fréttin. Þess vegna
verðum við, fréttahaukamir, að taka
allar ábendingar alvarlega. Mér
fínnst ég stundum eins og trúgjarn
bjáni þegar ég fer á stúfana eftir vís-
bendingu, sem reynist gjörsamlega
út í hött.
Slúður er oft uppspuni frá rótum
eins og klausa í DV nýverið sem upp-
lýsti að senn yrði kollegi minn Gísli
Marteinn Baldursson fréttamaður
framkvæmdastjóri þingsflokks Sjálf-
stæðisflokksins. Þess var jafnframt
getið að Gísli Marteinn hefði ekki
fundið sig í starfí og væntanleg
stöðuveiting væri að undirlagi Hann-
esar Hólmsteins Gissurarsonar. Mér
fannst þetta rosalega fyndið og fjar-
stæðukennt því bæði áhorfendur og
ailir sem þekkja Gísia Martein vita
að hann kann mætavel við sig í
starfi.
© Ég stend mig stundum að ósjálf-
ráðri lygi. Ef ég er sofandi og ein-
hver hringir og segir: „Var ég að
vekja þig?“ Þá á ég til að svara:
„Nei, nei ég er löngu vaknaður."
Eða ef einhver segir: „Blessaður,
manstu ekki eftir mér?“ „Jú, auðvit-
að,“ svara ég þótt ég hafi ekki hug-
mynd um hver maðurinn er. Ég er
mjög ómannglöggur og þessi ósjálf-
ráða lygi kemur mér oft í koll. Þótt
ég telji mig heiðarlegan myndi ég
efalítið ósjálfrátt ljúga til um hrað-
ann ef löggan tæki mig fyrir of hrað-
an akstur. Ég grip helst til lyginnar
ef ég lendi í vandræðum, til að
móðga ekki fólk eða ef mér er illa
við að gefa of miklar upplýsingar.
Annars lýg ég helst ekki og aldrei í
starfí.
LOGMAÐURINN
Helgi Jóhannesson hrl.
Alltaf gott
veður á
Akureyri
© Samkvæmt minni reynslu ljúga
skjólstæðingar mínir afar sjaldan að
mér. Þeir vita að samband lög-
manns og skjólstæðings byggist á
gagnkvæmu trausti og hagsmunir
þeirra velta á að skýra satt og rétt
frá. Sumir hagræða þó sannleikan-
um svolítið, einkum til að fegra
stöðu sína og gerðir í atburða-
rásinni bæði í einkamálum og saka-
málum. Sé sú raunin þá er hvert til-
vik einstakt og ein lygin ekki al-
gengari en önnur.
0 Ég sé yfirleitt á þeim sem ég
þekki vel þegar þeir ljúga. Flestir
verða óeðlilegir og skömmustulegir
og ef gengið er á þá brestur þá
kjark til að halda lyginni til streitu.
Mér finnst erfiðara að sjá á þeim
sem égjsekki lítið hvort þeir eru að
ljúga. í starfinu get ég einungis
metið slíkt af orðum og frásögn
skjólstæðinganna. Til dæmis ef frá-
sögn þeirra á sér enga stoð í gögn-
um málsins. Hins vegar hef ég alltaf
í huga að í opinberum málum er
enginn sekur ’fyrr en sekt hans er
sönnuð og þótt atburðarásin sé lyg-
inni líkust er möguleiki á að hún sé
sönn.
© Ég býst við að þeir hræddustu og
harðsvíruðustu ljúgi mest. Þeir síðar-
nefndu telja sig komast betur út úr
vandamálunum með því að ljúga sig í
gegnum þau. Konur virðast eiga erf-
iðara með að ljúga en karlar og auð-
veldara er að sjá á þeim ef þær grípa
til lyginnar. Samt hef ég hitt konur
sem eru forhertir lygarar og verð
alltaf jafn hissa. Yfirleitt verða konur
þó eins og börn, skömmustulegar og
óöruggar í framkomu, þegar þær
Ijúga.
©Að það sé alltaf gott veður á
Akureyri eins og þeir fyrir norðan
ljúga statt og stöðugt. Ég hef líka
heyrt allmargar ýktar sögur af afrek-
um og svaðilförum veiðimanna.
Stundum kannast ég ekkert við sög-
urnar þótt ég átti mig um síðir á að
ég var sjálfur með í umræddri veiði-
ferð. I stai’fi hef ég aðeins einu sinni
staðið skjólstæðing að því að ljúga
blákalt að mér. Slíkur trúnaðarbrest-
ur er algjörlega ólíðandi og hindrar
eðlilegan framgangsmáta mála. Ég
komst sem betur fer að hinu sanna í
tíma og við skildum að skiptum með
litlum kærleikum. Síðan ég varð eitt
sinn vitni að hvernig lygasaga varð
til legg ég ekki hlustir við slúðri um
náungann. Ég eins og aðrir viðstadd-
ir trúðum sannfærandi sögumanni,
sem sagði að þjóðþekkt kona gengi
með barn þjóðþekkts karls, en þó
ekki eiginmanns síns. Löngu eftir að
ég vissi að sögumaður átti upptökin
að lyginni heyrði ég söguna vítt og
breitt um bæinn og þakkaði mínum
sæla fyi-ir að hafa ekki átt þátt í að
dreifa henni.
© Ég kannast ekki við að hafa
nokkum tíma logið.
U \ ■ A
• ' C4y-,r' \
'WwiS x
: ••: "
éPf
SúreíYiisvöim r
Karin Herzog
• enduruppbyggja húdina
• vinna gegn öldrunareinkennum
• vinna á appelsínulmð og sliti
• vinna á unglingabólum
• vidlialda ferskleika búðarmnar
• Þœr eru ferskir vindar í umhirðu liúðar •
SOLUSTAÐIR:
WORLD CLASS - REYKJAVÍK OG AKUREYRI
SIGURBOGINN - LAUGAVEGI
CLARA - KRINGLUNNI
SANDRA, SMÁRATORGI
SNYRTIHÖLLIN - GARÐATORGI
NEGLUR OG FEGURÐ - EIÐISTORGI
HÁALEITISAPÓTEK.
HOLTSAPÓTEK
HRINGBRAUTARAPÓTEK
SNYRTI-OG NUDDSTOFAN PARADÍS
ENGLAKROPPAR - STÓRHÖFÐA 17
SÓL OG SÆLA - FJARÐARGÖTU 11
ÞITT MÁL- HEILSUSTÚDÍO - GARÐATORGI
HVERAGERÐISAPÓTEK - HVERAGERÐI
SELFOSSAPÓTEK - KJARNANUM, SELFOSSI
HEILSUSTÚDlÓ VÖXTUR - ÓLAFSVÍK
BETRl ÚNUR - VESTMANNAEYJUM
Dreifing: Solvin, box 9184, 129 Reykjavfk, sími 899 2947
ÞAÐ ER ALDREI OF SEINT AÐ HUGSA UM HEILSUNA
Fráhœru amerísku
heilsudýnurnar frá
P
Einfaldlega
toppurinn í
amerískum dýnunu
Húsgögn
Siðumúta 28 • S. 568 0606